Nói ngắn gọn, câu trả lời là không! Hãy thử lấy ví dụ về màn hình của máy tính bảng. Khi Nexus 7 thế hệ đầu tiên được ra mắt và gây sốc cho cả thế giới với cấu hình mạnh mẽ và mức giá khá rẻ (200 USD, tức khoảng 4,2 triệu đồng tại Mỹ), các trang tin công nghệ thế giới đã nhanh chóng đưa ra nhận định rằng màn hình "7 inch" của Nexus 7 chỉ nhỏ bằng một nửa so với màn hình "9,7 inch" của iPad 2. Do đó, tính tỷ lệ diện tích dựa trên tỷ lệ đường chéo theo cách thông thường là hoàn toàn không chính xác.

Nếu chưa tin, bạn có thể dùng thước đo diện tích màn hình của iPad 2 và Nexus 7. Màn hình của iPad 2 có độ lớn khoảng 290 cm2, trong khi màn hình của Nexus 7 (và Kindle Fire cùng vô số các sản phẩm tablet giá rẻ khác) chỉ vào khoảng 141 cm2. Bởi vậy, Nexus 7 có diện tích màn hình thậm chí còn không bằng 1/2 diện tích màn hình của iPad cỡ lớn.

Nexus 7 đặt cạnh iPad mini

Tương tự như vậy, iPad mini (7,9 inch) có diện tích màn hình lớn hơn Nexus 7 tới 35%. Khi lựa chọn giữa một chiếc tablet 7 inch và một chiếc tablet 8 inch, bạn có lẽ sẽ không ngờ sự khác biệt lại lớn đến như vậy.

Gần như chắc chắn bạn sẽ không bao giờ mang theo thước để đo chiều dài và chiều rộng của các thiết bị và tính diện tích màn hình của thiết bị định mua. Các nhà sản xuất cũng tuyệt đối không bao giờ công bố kích cỡ chi tiết của màn hình, ngoại trừ thông số đường chéo. Vậy, làm thế nào để biết được màn hình của thiết bị A lớn gấp bao nhiêu lần màn hình của thiết bị B nếu chỉ biết đường chéo của màn hình và tỉ lệ màn hình?

Tỷ lệ màn hình (chiều dài/chiều rộng)

16:9 đang là tỷ lệ màn hình phổ biến nhất trên TV, smartphone, máy vi tính...

Việc so sánh 2 thiết bị có cùng tỷ lệ màn hình sẽ dễ dàng hơn là so sánh giữa các thiết bị có tỷ lệ màn hình khác nhau. Do đó, trước hết bạn cần phải xác định tỷ lệ màn hình trên thiết bị mà bạn đang sử dụng. Nên nhớ rằng, tỷ lệ màn hình khác với kích thước màn hình.

Phần lớn các mẫu smartphone có mặt trên thị trường đều có tỷ lệ màn hình 16:9 (chiều dài là 16a và chiều rộng là 9a, trong đó a là số dương). Ngoại trừ các thế hệ iPhone cũ (từ 4s trở xuống) và một số sản phẩm smartphone kì cục như Optimus Vu của LG, các model smartphone ra mắt trong những năm gần đây luôn có tỷ lệ màn hình 16:9.

Tương tự như vậy, màn hình TV gần đây luôn có tỷ lệ 16:9. Phần lớn các sản phẩm tablet Android hiện có mặt trên thị trường cũng đang sử dụng tỷ lệ màn hình 16:9 hoặc 16:10.

Nếu bạn là người dùng văn phòng cần làm việc trên máy vi tính, có lẽ bạn đang sử dụng màn hình 4:3. Tất cả các mẫu iPad đang được lưu hành trên thị trường đều có tỷ lệ màn hình 4:3.

Nhiều công sở vẫn tiếp tục sử dụng màn hình "vuông" tỷ lệ 4:3 hoặc 5:4

Ngoài ra, một số model màn hình máy vi tính cũ cũng sử dụng tỷ lệ 16:10 và 5:4. Chiếc Chromebook Pixel của Google có lẽ đang là sản phẩm người tiêu dùng duy nhất sử dụng màn hình tỷ lệ 3:2.

Bạn có thể dễ dàng tính được tỷ lệ màn hình dựa trên độ phân giải của máy. Ví dụ, iPhone 5s có độ phân giải 1.136 x 640 pixel. Nếu đem 1.136 chia cho 640, bạn sẽ nhận được kết quả là 1,78, do đó iPhone 5s có tỷ lệ màn hình 16:9.

Tương tự như vậy, độ phân giải của iPad 2 là 1.024 x 768 pixel. 1024/768 = 1,33, do đó màn hình iPad 2 có tỷ lệ 4:3.

So sánh diện tích màn hình của 2 thiết bị có cùng tỷ lệ màn hình

Hãy thử so sánh diện tích màn hình của iPhone 5s (4 inch) và Galaxy Note 3 (5,7 inch).

Galaxy Note 3 đặt cạnh iPhone 5S.

Do cả 2 thiết bị đều có tỷ lệ màn hình 16:9, chúng ta có thể ký hiệu chiều dài màn hình của iPhone 5s là 16a và chiều rộng là 9a (đơn vị inch), trong đó a là một số dương. Tương tự như vậy, màn hình Galaxy Note 3 sẽ có chiều dài là 16b và chiều rộng là 9b.

Diện tích hiển thị của iPhone 5s sẽ là: 16a * 9a = 144(a^2)

Diện tích hiển thị của Galaxy Note 3 sẽ là: 16b * 9b = 144(b^2)

Như vậy, tỷ lệ màn hình của iPhone 5s so với màn hình của Galaxy Note 3 là (a/b)^2

Theo định lý Pytago, chúng ta có công thức như sau:

Trên iPhone 5s: (16a)^2 + (9a)^2 = 4^2, trong đó 4 (inch) là đường chéo của màn hình iPhone 5s.

Như vậy, 337*(a^2) = 16 [1]

Tương tự, trên Galaxy Note 3, chúng ta có thể tính ra được 337*(b^2) = 32,49 [2], do đường chéo màn hình của Galaxy Note 3 là 5,7 inch.

Từ [1] và [2], có thể thấy rằng (a/b)^2=1/2. Do đó, diện tích màn hình của Galaxy Note 3 bằng 2 lần diện tích màn hình của iPhone 5s.

Kết luận: nếu có cùng tỷ lệ màn hình, một thiết bị có đường chéo a sẽ có diện tích bằng (a/b)^2 lần một thiết bị có đường chéo b.

So sánh diện tích màn hình trên các thiết bị cùng đường chéo, không cùng tỷ lệ màn hình

Dựa vào công thức đã tính ở phần trên, bạn có thể dễ dàng tính ra được một chiếc TV có đường chéo 40 inch sẽ lớn gấp rưỡi (1,56) lần TV màn hình 32 inch. iPad Air cũng sẽ có màn hình lớn gấp rưỡi màn hình iPad mini Retina, do (9.7/7.9)^2 = 1,51, trong đó 9,7 là đường chéo màn hình của iPad Air và 7,9 là đường chéo màn hình của iPad mini Retina (đơn vị inch).

Tuy vậy, trên các màn hình không cùng tỷ lệ chiều dài/chiều rộng, bạn sẽ phải thay đổi công thức của mình.

Ví dụ, hãy thử so sánh diện tích màn hình của iPad Air và Nexus 7:

iPad Air có tỷ lệ màn hình 4:3. Do đó iPad Air sẽ chiều dài 4a và chiều rộng 3a. Sử dụng định lý Pytago chúng ta có:

25*(a^2) = 94,1

Nexus 7 có tỷ lệ màn hình 16:10, do đó Nexus 7 sẽ có chiều dài 16b và chiều rộng 10b. Sử dụng định lý Pytago, có thể tính được:

356*(b^2) = 49

Như vậy, (a/b)^2 = 27,35

Diện tích màn hình của iPad Air là: 12(a^2), trong khi diện tích màn hình của Nexus 7 là 160(b^2).

Như vậy, tỷ lệ diện tích màn hình của iPad Air và Nexus 7 sẽ là:  27,35*12/160 = 2,05 lần. Như đã nói ở trên, iPad Air có diện tích màn hình 290cm2, trong khi Nexus 7 có màn hình 141cm2. Như vậy, iPad Air có màn hình lớn gấp 2,05 lần so với Nexus 7.

Bạn có thể tham khảo bảng sau đây để ước lượng tỷ lệ diện tích giữa 2 màn hình có tỷ lệ chiều dài/chiều rộng khác nhau:

 

Dựa theo bảng trên, tỷ lệ diện tích hiển thị giữa thiết bị có tỷ lệ màn hình ở hàng ngang (màu xanh) và đường chéo màn hình là a và thiết bị có tỷ lệ màn hình ở cột dọc (màu đỏ) và đường chéo màn hình là b sẽ bằng hằng số ở ô tương ứng nhân với (a/b)^2.

Cũng từ bảng tính này, bạn có thể nhận ra rằng nếu có cùng kích cỡ đường chéo, màn hình nào càng vuông thì sẽ có diện tích hiển thị lớn hơn. Điều đó có nghĩa rằng màn hình 19 inch tỷ lệ 5:4 sẽ có kích cỡ bằng 1,14 lần màn hình 19 inch có tỷ lệ 16:9.

Kết luận

Dựa vào các phép tính trên đây, chúng ta có thể nhận định rằng phép tính tỷ lệ diện tích hiển thị thông thường bằng cách chia đường chéo cho nhau là không chính xác. Màn hình 7 inch sẽ chỉ có kích thước không bằng 1/2 màn hình 10 inch, và màn hình 5,7 inch cũng sẽ lớn gấp đôi màn hình 4 inch. Bởi vậy, có thể khẳng định rằng các mẫu tablet 7 inch không phù hợp cho công việc, và các mẫu smartphone cỡ lớn sẽ mang lại trải nghiệm video/lướt web di động ấn tượng hơn rất nhiều. Ngoài ra, cùng một kích cỡ đường chéo, màn hình nào càng vuông thì sẽ càng lớn.

Dĩ nhiên, khi lựa chọn màn hình, bạn cũng cần cân nhắc tới yếu tố sử dụng của mình. Ví dụ, màn hình 4:3 có cùng đường chéo với màn hình 16:9 sẽ có diện tích hiển thị lớn hơn, song khi xem phim màn hình này sẽ bị 2 ô đen ở trên và dưới màn hình, do các bộ phim mới thường có tỷ lệ 16:9 hoặc thậm chí là 2.39:1 (phim chiếu rạp). Ngược lại, một số người dùng lập trình hoặc đồ họa sẽ cần sử dụng màn hình vuông cho công việc.

Tuy vậy, với các phép tính đơn giản này, bạn có thể hình dung khá rõ về sự khác biệt về diện tích hiển thị giữa các sản phẩm đang cân nhắc. Trong dịp mua sắm cuối năm, đừng thắc mắc vì sao chiếc TV 32 inch của bạn quá nhỏ bé so với TV 46 inch mới mua, bởi dù có đường chéo bằng hơn 2/3 TV mới nhưng TV cũ của bạn chỉ có diện tích hiển thị không bằng một nửa TV mới!