Trong chương trình dự kiến, đáng chú ý có 3 ngày dành cho công tác nhân sự. Nội dung cụ thể chưa được nêu rõ, song nhiều khả năng liên quan đến bàn giao công tác giữa những chức danh nhà nước thuộc diện Quốc hội bầu, phê chuẩn mà hiện không tham gia BCH Trung ương khóa XII cho những ứng viên mới đã trúng cử tại Đại hội Đảng toàn quốc vừa qua.
Điều này cũng được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng “bật mí” trong phiên họp Uỷ ban Thường vụ hôm 23/2. Theo đó, mấy năm trước đã rút ngắn “khoảng trống” giữa Đại hội Đảng toàn quốc với bầu cử Quốc hội. Nay tính toán tiếp xem có thể điều chỉnh nhân sự ngay được không, thay vì đợi kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa sau.
Đảng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Một phương thức quan trọng để lãnh đạo là Đảng lựa chọn cán bộ để giới thiệu với Nhà nước bố trí sắp xếp vào các chức vụ trong bộ máy nhà nước. Qua đó, những chủ trương, chính sách lớn của Đảng được đưa vào, cụ thể hóa vào hoạt động của Nhà nước.
Đại hội Đảng toàn quốc khi bầu BCH Trung ương đều định hướng từng ủy viên Trung ương sẽ nắm giữ cương vị gì trong hệ thống chính trị. Chẳng hạn, Đại hội XII vừa qua, thông tin được công khai là Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân sau khi đắc cử vào Bộ Chính trị thì dự kiến sẽ được giới thiệu để Quốc hội bầu vào vị trí Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội.
 |
|
Đại biểu dự Đại hội Đảng 12 bỏ phiếu chiều 26/1/2016. |
Về mặt nhà nước, theo hiến định, sau bầu cử Quốc hội, kỳ họp đầu tiên, các đại biểu Quốc hội sẽ bầu, phê chuẩn các chức danh nhà nước.
Trước đây, một thời gian dài, bầu cử Quốc hội và kỳ họp đầu tiên của Quốc hội diễn ra sau Đại hội Đảng toàn quốc hơn 1 năm. Đây là “khoảng trống” khi quyền lực chính trị không được gắn với quyền lực nhà nước, ở những nhân sự mà không tiếp tục tái cử vào Trung ương. Điều này gây khó khăn, lúng túng cho cả công tác lãnh đạo của Đảng và công tác quản lý của Nhà nước, mà gần đây được gọi tên “hoàng hôn nhiệm kỳ”.
Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương ở cuối nhiệm kỳ công tác của mình, năm 2006, đã đề nghị thu hẹp thời gian chuyển tiếp quyền lực.
Điều này đã được Trung ương khóa 11 và Quốc hội khóa 12 thống nhất theo cách rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội. Nhờ đó, thời gian chuyển tiếp giữa Đại hội Đảng toàn quốc với bầu cử Quốc hội, và kỳ họp đầu tiên của Quốc hội để bầu ra bộ máy nhà nước nhiệm kỳ mới còn 6 tháng. Cụ thể, Đại hội Đảng lần thứ 11 bế mạc ngày 19/1/2011 và QH khóa 12 họp phiên đầu tiên ngày 21/7 cùng năm.
Rút ngắn thời gian chuyển giao
Nhưng 6 tháng chuyển giao quyền lực vẫn là quá dài do với thế giới. Ở Mỹ, chỉ hai tháng rưỡi sau khi thắng cử, tân tổng thống sẽ nhậm chức và ngay lập tức bổ nhiệm các thành viên nội các.
Ở ta, khắc phục khoảng trống này, Hiến pháp trao quyền Quốc hội bầu, miễn nhiệm các chức danh nhà nước tại bất cứ kỳ họp nào, chứ không nhất nhất phải đợi kỳ họp đầu tiên để bầu, phê chuẩn cả loạt.
 |
|
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước bỏ phiếu tại Đại hội 12. |
Cơ chế này đã được vận hành ở nhiệm kỳ Quốc hội khóa 10. Khi đó, Đại hội Đảng lần thứ 9 và BCH Trung ương mới, cuối tháng 4/2001 đã bầu Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh làm Tổng bí thư. Chuyển giao quyền lực được thực hiện ngay sau đó, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa X, cuối tháng 6/2001, miễn nhiệm chức danh Chủ tịch cho ông Nông Đức Mạnh, và bầu ông Nguyễn Văn An, vừa tái cử vào Bộ Chính trị khóa 9, làm người kế nhiệm, điều hành Quốc hội.
Tương tự như vậy, sau Đại hội 10 có hai tháng, Quốc hội khóa XI tại kỳ họp thứ 9, cuối tháng 6/2006 cũng bầu một lúc cả 3 chức danh Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thay cho các vị tiền nhiệm không tái cử vào Trung ương khóa 10. Một năm sau, cả 3 vị này cùng các chức danh nhà nước quan trọng khác tiếp tục được Quốc hội khóa XII tại kỳ họp đầu tiên, bầu lại lần nữa cho nhiệm kỳ mới của các cơ quan nhà nước.
Có thể nói, Đại hội Đảng XII vừa qua là một cuộc chuyển giao thế hệ lãnh đạo. Hiếm có kỳ đại hội nào mà cả 3 chức danh chủ chốt của Nhà nước, gồm Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội cùng lúc không tái cử. Chưa kể, 14/28 thành viên Chính phủ và nhiều ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng không tham gia BCH Trung ương khóa mới.
Vậy nên, ngay khi quyết định không tái cử, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã họp với nhóm chuyên gia tư vấn, và nhận được lời khuyên là sớm kiến nghị Trung ương cho bàn giao sớm ở những chức danh nhà nước mà nhân sự đã chuẩn bị chín muồi. Điều này cũng được Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP khi đó Nguyễn Văn Nên xác nhận tại buổi họp báo thường kỳ cuối tháng 1, rằng không nhất thiết phải đợi điều chỉnh nhân sự cả loạt.
Đây cũng là đòi hỏi của thực tiễn, bởi sau Đại hội XII, Bộ Chính trị đã phân công một loạt chức danh: Ông Nguyễn Văn Nên - Bí thư Trung ương Đảng vào vị trí Chánh văn phòng Trung ương Đảng, bà Trương Thị Mai - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội làm Trưởng ban Dân vận Trung ương, hai ủy viên Bộ Chính trị là Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng về làm Bí thư Hà Nội, TP HCM...
Tất cả các chức danh trong Đảng ấy đều quan trọng, và rõ ràng việc kiêm nhiệm chức danh nhà nước không thể kéo dài quá lâu.
Thẩm quyền của BCH Trung ương
Xây dựng chương trình dự kiến cho kỳ họp Quốc hội tới, trong đó dự kiến 3 ngày cho công tác nhân sự chính là giải pháp rút ngắn thời gian chuyển giao quyền lực, đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn.
Nhưng quyết định nội dung cụ thể của nó, với nhân sự cụ thể cho từng chức danh nhà nước thuộc diện Quốc hội bầu, phê chuẩn là thẩm quyền của BCH Trung ương. Thông thường, những việc như vậy sẽ được Bộ Chính trị chuẩn bị, báo cáo ra Trung ương ở hội nghị lần thứ hai để quyết định.
Ở Trung ương khóa XI, phải đợi sau khi hoàn tất bầu cử Quốc hội, tháng 7/2011, Bộ Chính trị mới triệu tập hội nghị lần thứ 2 BCH Trung ương, để giới thiệu nhân sự lãnh đạo cấp cao của các cơ quan Nhà nước nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII.
Vậy ở Trung ương khóa XII này, nếu thống nhất được chủ trương đẩy nhanh quá trình chuyển giao quyền lực, Bộ Chính trị sẽ sớm triệu tập hội nghị Trung ương 2. Trung ương sẽ thảo luận, quyết định danh sách đề cử của mình trước khi kỳ họp thứ XI- kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XIII khai mạc.
