Bảng cân đối tài chính của hãng hàng không này bao gồm bất động sản thương mại gần sân bay Heathrow ở London (Anh), đất ở Tokyo, Hong Kong và Nairobi (Kenya), tất cả đều được mua trong thời điểm cực thịnh của hãng. Đó là thời điểm hãng này đặt hàng nhiều tác phẩm hội họa từ các nghệ sĩ trong nước và thuê họa sĩ nổi tiếng những năm 1960 của Ấn Độ thiết kế gạt tàn.
Hãng hiện có 8 tỷ USD tiền nợ, chuỗi vận hành không sinh lời, 5 công ty con và một liên doanh. Tổng số nhân viên lên tới 27.000 người và một công đoàn thường xuyên đình công, khiến nhiều lần máy bay không thể cất cánh.
 |
| Chính phủ Ấn Độ quyết định rao bán Air India vì hoạt động kém hiệu quả và nợ tới 8 tỷ USD. Ảnh: Bloomberg. |
Không ngạc nhiên khi việc bán một phần nhỏ cổ phần của hãng hàng không đã 85 tuổi, liên tục thua lỗ này là điều không hề dễ dàng. Ít nhất một nỗ lực gần hai thập kỷ trước đã thất bại trong bối cảnh xung đột chính trị khốc liệt.
Chính phủ Modi vẫn chưa quyết định việc bán hàng sẽ diễn ra như thế nào, số lượng máy bay đem bán là bao nhiêu, và điều quan trọng hơn là phải làm gì với nợ tích lũy của hãng.
Do sự cạnh tranh khốc liệt từ các hãng hàng không giá rẻ như IndiGo hay SpiceJet, thị phần nội địa của Air India đã teo tóp lại, còn khoảng 13% từ mức 35% cách đây một thập kỷ.
"Việc tìm được người sẽ mua toàn bộ Air India, bao gồm tài sản, công ty con và gánh khoản nợ khổng lồ sẽ là nhiệm vụ vô cùng khó khăn", ông Kanu Gohain, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Hàng không dân dụng Ấn Độ cho hay.
"Tiền thuế của người dân đã bị đem đổ vào hãng hàng không kém hiệu quả này. Đây là trách nhiệm pháp lý lớn nhất".
Người phát ngôn của Air India từ chối đưa ra bình luận. Văn phòng Bộ trưởng hàng không dân dụng Ashok Gajapathi Raju cũng từ chối yêu cầu phỏng vấn.
Hồi tháng 5/2017, một tháng trước quyết định rao bán Air India, Bộ trưởng Tài chính Arun Jaitley đã chia sẻ trên sóng truyền hình quốc gia, rằng tiền đổ vào Air India vốn dĩ có thể được sử dụng cho mục đích giáo dục.
Vậy Air India có gì để hấp dẫn nhà đầu tư? Người mua có thể sẽ thấy hấp dẫn vì những đường bay quốc tế của hãng, cũng như điểm hạ cánh tại hầu hết sân bay lớn trên thế giới, cùng đội ngũ kỹ sư và dịch vụ mặt đất mà hãng sở hữu.
Jitender Bhargava, cựu Giám đốc điều hành của Air India, nói rằng chính phủ gần như chắc chắn sẽ đưa ra các ưu đãi tài chính để thu hút các nhà đầu tư.
 |
| Thị phần teo top của Air India. |
"Bạn không ở trong thị trường để lật đổ mọi người", ông Bhargava nói. "Bạn đang bước vào thị trường để thu hút mọi người."
Một đối tác tiềm năng đã ngỏ ý.
Ngày 28/6, IndiGo, hãng hàng không thương mại lớn nhất của Ấn Độ, cho biết họ đã sẵn sàng mua lại các đường bay quốc tế của Air India, hoặc thậm chí là toàn bộ hoạt động kinh doanh hàng không nếu chính phủ phê duyệt bán.
Các nhà đầu tư IndiGo không cảm thấy phấn khích: Cổ phiếu của công ty đã giảm 8% giá trị trong hai ngày, nửa tỷ USD đã bốc hơi khỏi giá trị thị trường của Indigo.
Để trấn an nhà đầu tư, các chủ sở hữu của IndiGo, tỷ phú Rahul Bhatia và tỷ phú Rakesh Gangwal, đã tổ chức một cuộc họp báo hôm 6/7, cho biết hãng đang muốn khai thác các chuyến bay dài giá rẻ, và việc mua lại các đường bay quốc tế của Air India Sẽ đẩy nhanh kế hoạch.
Hai tỷ phú cho biết việc mua lại các đường bay của Air India sẽ cho IndiGo không chỉ đường bay mà còn cả nhân lực đã có kinh nghiệm, thay vì phải mất nhiều thời gian để xây dựng hệ thống tương tự.
"Chúng tôi nhìn những đường bay quốc tế của Air India như một trang giấy trắng, một trang giấy hoàn toàn mới", tỷ phú Gangwal cho hay. "Tài sản lớn nhất nằm ở đó chính là cấu trúc đường bay sẵn sàng để sử dụng".
Nhưng dù tiềm năng thị trường hàng không Ấn Độ rất hấp dẫn, Air India vẫn chỉ là "một mớ hỗn độn sinh ra do quan liêu", và bất cứ nhà đầu tư nghiêm túc nào cũng sẽ yêu cầu cần có tái cấu trúc hãng, đồng nghĩa sẽ có cắt giảm nhân sự và toàn quyền kiểm soát tài chính, Robert Mann, Trưởng bộ phận tư vấn hàng không của R.W. Mann & Co. cho hay.
Air India đã ngừng sinh lời từ sau cuộc sát nhập năm 2007 với hãng hàng không sở hữu nhà nước Indian Airlines. Hãng có khoản lợi nhuận vận hành khoảng 15 triệu USD trong năm 2016, chủ yếu nhờ giảm giá dầu. Tuy nhiên hãng vẫn công bố mức lỗ ròng gần 600 triệu USD.
Từng là hãng đưa thư
Air India khởi nguồn là Tata Airlines vào năm 1932, sau đó thuộc sở hữu nhà nước. Thành lập bởi Jehangir Ratanji Dadabhoy Tata, hãng từng chuyên chuyển thư bằng đường hàng không giữa Karachi và Bombay.
Khi chuyển sang chở khách, hãng nhanh chóng nổi tiếng nhờ quảng cáo sử dụng nhiều diễn viên nổi tiếng Bollywood, sâm panh thượng hạng và gạt tàn được họa sĩ Dali thiết kế.
