Coi chừng Thụy Sĩ, Áo

Tuyển Thụy Sĩ đã chơi tốt trước Đức tại vòng bảng VCK EURO 2024.

Trước EURO 2024, Anh, Pháp, Đức, Tây Ban Nha lần lượt là ứng viên hàng đầu cho danh hiệu vô địch. Nhưng sau vòng bảng ấn tượng, Tây Ban Nha vươn lên dẫn đầu trên bảng xếp hạng đánh giá của giới chuyên môn, tiếp theo là Anh, Đức và Pháp.

Như vậy trong mắt của các chuyên gia, dù kết quả vòng bảng ra sao, họ vẫn mặc định 4 đội bóng thuộc "tier 1" không suy chuyển. Trong khi đó, có những đội bóng gây ấn tượng về mặt chuyên môn lại không được nhìn nhận đúng mức. Đó là những gương mặt đủ phẩm chất tạo ra bất ngờ như câu chuyện Đan Mạch đã viết năm 1992 hay Hy Lạp năm 2004.

"Ngựa ô" Thụy Sĩ

Thụy Sĩ là một trong số những đội như vậy. Trước trận gặp Italy tại vòng 1/8, đội bóng của ông Murat Yakin bị đánh giá là cửa dưới. Nếu xét về truyền thống hay sức mạnh truyền thông, Italy mạnh hơn. Còn nếu xét về những gì hai đội thể hiện tại vòng bảng, đội bóng xứ mì ống chơi rất dở.

Ngoài trận thắng ngược Albania, Italy thua tâm phục khẩu phục Tây Ban Nha, hòa hút chết trước Croatia. Nếu không có sự xuất sắc của thủ môn Gianluigi Donnarumma và thần may mắn, Italy không xứng đáng có mặt ở vòng 1/8.

Trong khi đó, Thụy Sĩ thi đấu ở vòng bảng thong dong hơn. Nếu không có bàn thắng của Niklas Fullkrug vào phút cuối, Thụy Sĩ mới là đội dẫn đầu bảng A chứ không phải Đức. Chúng ta cũng không thể loại trừ rằng Thụy Sĩ chủ động hòa phút cuối để xuống nhì bảng nhằm chọn đường đi tới chung kết dễ dàng hơn.

Do vậy, việc xếp Italy khá non kinh nghiệm là cửa trên so với Thụy Sĩ lão luyện là sự khó hiểu, đồng thời cũng cho thấy định kiến phổ biến đánh giá thấp những đội bóng giàu tiềm năng nhưng truyền thống còn khiêm tốn.

Thực ra, nếu xét 3 kỳ World Cup gần đây, Thụy Sĩ ăn đứt Italy vì vượt vòng bảng cả World Cup 2014, 2018 và 2022, trong khi đoàn quân áo thiên thanh bị kẹt tại vòng bảng 2 giải đấu ở Brazil và Nga. Còn World Cup 2022, họ thậm chí không vượt nổi vòng loại do bị… Thụy Sĩ xếp trên.

Cũng từ sau World Cup 2022, Thụy Sĩ thi đấu 17 trận và chỉ thua trận thủ tục trên sân Romania. Họ thực sự đủ khả năng vượt những chướng ngại khó khăn nhất tại EURO lần này.

Tuyển Áo đáng gờm

Đội bóng thứ hai có khả năng gây bất ngờ tại EURO lần này là Áo, thậm chí tiềm năng của họ còn lớn hơn Thụy Sĩ. Đội bóng của HLV Ralf Rangnick để thua Pháp ở vòng bảng nhưng đó là trận mà họ không gặp may.

Bàn thua của Áo do hậu vệ của họ đốt lưới nhà. Sau đó, thầy trò Rangnick thể hiện lại đúng đẳng cấp để thắng cả Ba Lan và Hà Lan để giành ngôi đầu. Với 6 bàn thắng ghi trong 2 trận cuối, Áo là đội có hàng công tốt thứ nhì vòng bảng (sau Đức) đồng thời là đội duy nhất có 2 trận ghi được từ 3 bàn trở lên.

Marcel Sabitzer của tuyển Áo ghi bàn vào lưới Hà Lan tại vòng bảng.

Từ đầu chiến dịch EURO 2024, Áo dưới thời Rangnick chỉ để thua 2 trận. Ngoài trận thua Pháp, họ chỉ nhận thất bại trước Bỉ ở vòng loại EURO. Bù lại, Áo thắng 12 trận, trong đó có trận giao hữu vượt qua tuyển Đức và đè bẹp Thổ Nhĩ Kỳ với tỷ số 6-1 hồi tháng 3. Tại vòng 1/8, Áo sẽ tái đấu với Thổ Nhĩ Kỳ.

Những đội được coi là hiện tượng ở vòng bảng như Georgia khó có thể là "ngựa ô" vì những gì họ thể hiện tại vòng bảng chỉ là tỏa sáng nhất thời. Không may cho Georgia là ngay trận đầu ở vòng loại trực tiếp là gặp Tây Ban Nha nên cơ hội đi tiếp gần như không có.

Phẩm chất của "ngựa ô"

Khi xét đến những đội "ngựa ô" có khả năng gây bất ngờ ở vòng knock-out, chúng ta cần xét đến những gì họ làm ở vòng bảng và xa hơn là cả quá trình ở vòng loại. Do vậy, những gì hai đội bóng Trung Âu là Áo và Thụy Sĩ thể hiện đáng tin cậy hơn nhiều so với những đội có phong độ nhất thời, tỏa sáng 1 trận như Romania, Slovakia.

Hãy nhớ rằng Hy Lạp trước khi vô địch EURO 2004 thì ngay từ vòng bảng, họ thể hiện tiềm năng bằng việc hạ Bồ Đào Nha và cầm hòa Tây Ban Nha. Còn Đan Mạch để vô địch EURO 1992 đã cầm hòa Anh trước khi hạ Pháp ở vòng bảng. Nói cách khác, các đội "ngựa ô" phải chứng tỏ tiềm năng ngay ở vòng bảng, chứ không phải chờ tới vòng loại trực tiếp mới thăng hoa.

Một điều nữa để "ngựa ô" thành công là yếu tố may mắn. Thụy Sĩ và Áo có tất cả điều này.

Sau 3 trận vòng bảng, chỉ số bàn thắng kỳ vọng (xG) của Thụy Sĩ là 3,94 nhưng các chân sút của họ lại ghi được tới 5 bàn, cao hơn kỳ vọng 1,06 bàn. Tương tự, chỉ số xG của Áo là 4,15 nhưng các học trò của HLV Rangnick ghi 5 bàn (chưa tính một bàn hậu vệ Hà Lan phản lưới), tức cao hơn kỳ vọng 0,85 bàn.

Xét trên tiêu chí biến cơ hội thành bàn thắng, Áo và Thụy Sĩ nằm trong top 3 đội may mắn nhất vòng bảng (cùng với Đức).

Để thấy tính chính xác của tiêu chí này, ta cần biết chỉ 1/4 số đội tại EURO ghi bàn được nhiều hơn cơ hội kỳ vọng. Đen đủi nhất là Croatia khi có số bàn kỳ vọng là 7,27 nhưng chỉ ghi được 2 bàn. Và trên thực tế, Croatia là đội rời giải tiếc nuối nhất.

Tới nay, cả Áo và Thụy Sĩ đều chứng tỏ năng lực và vận may của họ tại vòng bảng nên không ngạc nhiên nếu một trong hai đội bóng này tạo được bất ngờ khi đi đến trận cuối cùng.

Lịch thi đấu EURO ngày 29/6. Đồ họa: Minh Phúc.