|
Trung Quốc không thu kết quả như mong muốn khi đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào Biển Đông. |
Trên tạp chí National Interest, tác giả Bill Hayton nhận định việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào Biển Đông là thảm họa trong chính sách đối ngoại bởi Bắc Kinh chưa thể khai thác một giọt dầu mới cho thị trường Trung Quốc trong khi lợi thế khu vực đang rơi vào tay Mỹ. Ngoài ra, tình đoàn kết trong khối ASEAN ngày càng được củng cố vững chắc.
Theo tác giả Hayton, dư luận không biết giới lãnh đạo Trung Quốc muốn gì khi chấp thuận triển khai Hải Dương-981 cùng hạm đội tàu thuyền hỗ trợ hành động xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Tuy nhiên, ông có thể chắc chắn rằng hành động đưa giàn khoan ra vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông không đơn giản chỉ là đi tìm và khai thác dầu. Biển Đông còn rất nhiều khu vực có giếng dầu với trữ lượng lớn hơn.
Hôm 19/3, Tập đoàn Dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC) tuyên bố đơn vị này đã phát hiện một mỏ dầu tầm trung tại vùng biển không tranh chấp nằm gần đảo Hải Nam. Tuy nhiên, quá trình khai thác giếng dầu này đã bị trì hoãn khi Bắc Kinh mở rộng cuộc phiêu lưu của Hải Dương-981 xa hơn xuống khu vực phía nam quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Thậm chí, hai khu vực Hải Dương-981 di chuyển tới đều không có triển vọng tốt về hydocarbon. Bản báo cáo năm 2013 của Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ cho thấy tiềm năng phát hiện nguồn năng lượng tại quần đảo Hoàng Sa là rất thấp. Do đó, có thể khẳng định CNOOC, tập đoàn chuyên khai thác năng lượng ngoài khơi dày dặn kinh nghiệm nhất tại Trung Quốc, đã không tham gia vào quá trình tìm kiếm nguồn năng lượng.
Mặc dù chi nhánh COSL của CNOOC chịu trách nhiệm vận hành giàn khoan Hải Dương-981, toàn bộ hoạt động lại nằm dưới sự chỉ đạo của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC). Và CNPC dường như chưa có kinh nghiệm trong việc khai thác dầu khí tại Biển Đông.
Hôm 15/7, Trung Quốc đã kéo Hải Dương-981 ra khỏi vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam và kéo về sát đảo Hải Nam để tránh bão Rammasun. CNPC thông báo giàn khoan đã tìm thấy hydrocarbon nhưng tập đoàn này từ chối công bố thêm chi tiết và số lượng thăm dò.
Ông Hayton nhấn mạnh điều chắc chắn là Trung Quốc sẽ không bao giờ có thể thương mại hóa hoạt động khai thác của Hải Dương-981 tại khu vực này vì lý do kỹ thuật và chính trị. Do đó, hoạt động của Hải Dương-981 không chỉ nhằm tìm kiếm và khai thác dầu.
Theo ông, hành động Trung Quốc lai dắt Hải Dương-981 vào Biển Đông còn mang một mục đích chính trị khác bởi nó được thực hiện theo một kế hoạch chuẩn bị kỹ lưỡng và nhận sự đồng thuận của các cấp lãnh đạo cao nhất.Giới chức Trung Quốc cho biết Hải Dương-981 đã được đưa tới khu vực khai thác vào ngày 3/5, đúng một tuần trước khi cuộc họp thượng đỉnh ASEAN diễn ra tại Myanmar. Có lẽ Bắc Kinh đã hy vọng lặp lại thành công chia rẽ ASEAN như tại cuộc họp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ở Phnom Penh hồi tháng 7/2012.
Nếu Bắc Kinh hy vọng lặp lại điều tương tự tại quần đảo Hoàng Sa thì họ đã nhầm bởi các quốc gia ASEAN thống nhất đưa ra tuyên bố chung yêu cầu Trung Quốc kiềm chế.
Đây là lần đầu tiên giới lãnh đạo ASEAN cùng lên tiếng phản đối Trung Quốc khi yêu sách trên quần đảo Hoàng Sa. Nhà nghiên cứu Andrew Chubb nhấn mạnh sự đồng lòng của các nước trong khối ASEAN còn có tác động mạnh mẽ hơn cả những tuyên bố của Mỹ với Trung Quốc.
Một số nhà bình luận cho rằng hành động của Trung Quốc là minh chứng cho chiến thuật "tằm ăn rỗi", khi từng bước xâm chiếm các vùng biển trên Biển Đông mà không gây sự chú ý quá lớn.
Tuy nhiên, nếu đây là chiến thuật mà Trung Quốc đang vận dụng thì họ đã thất bại bởi hành động rút giàn khoan Hải Dương-981 đồng nghĩa với việc Bắc Kinh không thể lặp lại hành động này. Khả năng Bộ Chính trị Trung Quốc cho rằng một tuyên bố quả quyết kiểm soát đường biển sẽ giúp quốc gia này khẳng định chủ quyền với những hòn đảo mà họ nhắm tới. Tuy nhiên, phản ứng cứng rắn của Việt Nam là sự kiểm chứng khá tốt.
Tác giả Hayton cho rằng về ngắn hạn, dù Trung Quốc hy vọng đạt được gì từ việc triển khai giàn khoan Hải Dương-981 hay yêu sách chủ quyền trên Biển Đông thì đều không có kết quả. Chính sách mà Trung Quốc đang áp dụng trên Biển Đông phản ánh các mối ưu tiên nội bộ hơn là mang tính đối ngoại.|
|
|
Tàu cá Trung Quốc tiến ra Biển Đông vơ vét nguồn cá. |
Cách đây 20 năm, ông John Garver đã cho rằng việc Hải quân Trung Quốc được điều động ra Biển Đông đã thể hiện "mối tương tác giữa lợi ích quốc gia và giới quan chức trong nước". Ngoài ra, nguồn kinh phí đầu tư cũng là điểm mấu chốt quyết định quy mô hoạt động của hải quân nước này.
Nhận định trên cũng đang được áp dụng tại một số tỉnh miền nam Trung Quốc. Điển hình, Hải Nam là tỉnh nhỏ nhất tại Trung Quốc và nền kinh tế nghèo khó do chỉ sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chính quyền Hải Nam đã đẩy mạnh nỗ lực phát triển ngành công nghiệp đánh bắt cá và nhận nguồn hỗ trợ lớn từ chính phủ để trang bị các tàu cá mới.
Theo Reuters, hàng trăm thậm chí hàng ngàn tàu cá Trung Quốc đã nhận khoản hỗ trợ từ 300 – 500 USD/ngày khi đánh bắt tại các vùng biển tranh chấp. Một thuyền trưởng tàu cá còn tiết lộ việc chính quyền hỗ trợ hoạt động đánh cá tại Biển Đông nhằm củng cố những yêu sách chủ quyền.
