Britney Spears, Justin Timberlake, Christina Aguilera, Vanessa Hudgens, Ryan Gosling, Selena Gomez, Zac Efron, The Jonas Brothers, Miley Cyrus, Demi Lovato… là những gương mặt trưởng thành từ “lò đào tạo” Disney và đã xây dựng được sự nghiệp mới ở tuổi trưởng thành.
Tuy nhiên, sau thành công ấy là không ít cuộc lột xác nhọc nhằn. Họ phải thoát ra khỏi khuôn mẫu mà Disney đã áp lên mình cũng như vượt qua sự chỉ trích của truyền thông trước những thay đổi bị gắn mác “nổi loạn” hay “sa ngã”.
Hào quang song hành cùng vết thương tâm lý
Alyson Stoner bắt đầu hoạt động nghệ thuật từ năm lên 3 và từ năm 2001 tới nay là nghệ sĩ thuộc quản lý của Walt Disney. Trong một bài phỏng vấn với The Independent, nữ diễn viên đã mở lòng về những trải nghiệm thời còn làm sao nhí.
Stoner đi thi tuyển cho Disney từ năm lên 6. “Bạn có thể sẽ bị loại vì màu tóc không đúng. Họ cũng có thể đột ngột chen ngang phần thử vai của bạn để đưa lời khuyên hoặc nghe điện thoại của ứng viên đã trúng tuyển. Disney có hàng trăm chiến thuật và kịch bản để làm khó bạn trong phòng thử vai”, nữ diễn viên hồi tưởng.
 |
| Alyson Stoner đã gắn bó với Disney tròn 20 năm. Ảnh: Getty Images. |
Tới năm lên 9, Alyson Stoner có vai điện ảnh đầu tiên trong bộ phim Cheaper by the Dozen (2003). Thành công của bộ phim đã khiến nữ diễn viên bị chết vai từ đó về sau. Trong bộ phim, và sau này là Step Up và Camp Rock, nhân vật Stoner thủ vai luôn là các tomboy có ngoại hình ngổ ngáo. Ở tuổi 27, nữ diễn viên cho biết những vai diễn này “gây ảnh hưởng sâu sắc tới cuộc đời tôi hơn là một hình ảnh trước công chúng đơn thuần”.
“Ngoài những ảnh hưởng về tâm lý khi nó khiến bạn coi cơ thể mình như món hàng, nó cho thấy ngành công nghiệp này luôn có một hệ thống phân cấp nhất định giữa các giá trị mong muốn và giá trị lợi nhuận. Mỗi ngày, có hàng trăm, hàng nghìn nghệ sĩ phải lựa chọn sẽ nương theo đòi hỏi của khán giả hay theo đuổi bản sắc riêng có. Và thường thì hai giá trị này không có điểm chung”, Stoner chia sẻ.
Stoner không phải trường hợp duy nhất. Bạn diễn Meaghan Martin của cô cũng mắc kẹt trong vũng lầy chết vai sau khi hóa thân thành “ong chúa” Tess Tyler trong Camp Rock. Sau khi bộ phim ra mắt, các lời mời đóng phim Martin nhận được đều yêu cầu cô hóa thân thành nữ sinh tóc vàng xấu tính.
Chia sẻ với The Independent, Meaghan Martin cho hay sau Camp Rock rất thành công, Disney quyết định sản xuất phần hậu truyện cho tác phẩm. Tuy nhiên, trong lần trở lại, áp lực thành công từ phần phim trước cũng như số vốn đầu tư tăng lên đã khiến việc làm phim trở nên căng thẳng. Nhưng Martin, ở tuổi thiếu niên, không hề được chuẩn bị tâm lý cho thay đổi này.
Năm 2010, Meaghan Martin đã từ chối xuất hiện trong chuyến lưu diễn Camp Rock do The Jonas Brothers tổ chức. Nữ chính Demi Lovato cũng vắng mặt vì phải nhập viện điều trị các vấn đề về tâm lý và cảm xúc. Thay vào đó, Meaghan Martin xuất hiện trong bộ phim Mean Girls 2. Tác phẩm tuy không được đánh giá cao nhưng đã thổi làn gió mới vào sự nghiệp của Martin.
Từ đó đến nay, nữ diễn viên định cư tại London và theo đuổi ngành kịch nghệ - tình yêu đầu tiên của cuộc đời mình.
Cô chia sẻ: “Việc chuyển tới London với tôi giống như một sự tái sinh. Nó nhắc tôi nhớ mình là ai, mình muốn làm gì và sự sáng tạo đã hoàn thiện mình ra sao. Tôi muốn diễn kịch Shakespeare và các vở kinh điển khác. Nơi này mang tính học thuật hơn. Đó là thứ năng lượng khiến tôi cảm thấy thoải mái thay vì sự cạnh tranh mệt mỏi tại Los Angeles”.
Những cuộc nổi loạn gây ngỡ ngàng
Trong series tài liệu Dancing with the Devil ra mắt năm 2021, Demi Lovato đã chia sẻ về quá khứ nghiện rượu, lạm dụng chất kích tích, bị quấy rối tình dục và rối loạn tâm thần.
Giọng ca cho hay khi còn là diễn viên của Disney, mình đã bị một người bạn diễn cưỡng hiếp năm 15 tuổi. Tuy nhiên mọi chuyện khi ấy đã bị ém nhẹm.
Câu chuyện buồn của Demi Lovato phản ánh áp lực mang tên “sự trong trắng” mà các ngôi sao của Disney phải gồng gánh trước dư luận.
Khán giả có xu hướng không muốn những nghệ sĩ gắn liền với tuổi thơ của mình trưởng thành trong đời thực - sự trưởng thành đồng nghĩa với việc mất đi trinh tiết hay sự ngây thơ.
 |
| Cuộc đời Demi Lovato đã trải qua nhiều thăng trầm trong những năm vừa qua. Ảnh: Getty Images. |
Tiêu chuẩn kép của dư luận - đòi hỏi một nữ nghệ sĩ vừa phải trong sáng lại có nét gợi tình - từng khiến Britney Spears và Christina Aguilera bị chỉ trích dữ dội.
Năm 18 tuổi, Britney Spears bị phê phán khi thực hiện bộ ảnh gợi cảm trên trang bìa tờ Rolling Stone. Tiếp đó, Aguilera gây sốc khi xuất hiện trong MV ca khúc Dirrty với bikini và găng tay đấm bốc, vây quanh bởi nhóm đàn ông.
Khán giả đương thời nhìn nhận sự thay đổi này như một sự sa ngã.
Nhưng với người trong cuộc, đó là khoảnh khắc lịch sử, đánh dấu sự vượt thoát của họ khỏi hình ảnh “ngọc nữ” mà Disney xây dựng.
Năm 2019, trong một bài phỏng vấn với The Irish Times, Aguilera cho hay ca khúc Dirrty là nỗ lực đập bỏ hình ảnh trong sáng mình vẫn bị đóng khung trong thời kỳ hậu Disney.
Năm 2011, Ashley Tisdale cũng có một khoảnh khắc “lột xác” tương tự. Ngôi sao của series High School Musical đã khỏa thân trên tạp chí Allure khi 25 tuổi. “Việc thực hiện bộ ảnh ấy cũng giống như tôi đang tuyên bố với cả thế giới rằng ‘Tôi không còn là nhóc con nữa. Tôi đã trở thành một phụ nữ’”, Tisdale chia sẻ với Daily Mail.
Britney Spears từng nổi tiếng với lối hát “baby voice” - được chuyên gia thanh nhạc Lis Lewis mô tả là “giọng của một nữ sinh trung học”. Ở giai đoạn sau của sự nghiệp, cô cố gắng thay đổi theo hướng trưởng thành và bắt đầu hát bằng giọng gần như thì thầm, nũng nịu ở các ca khúc kiểu I’m a Slave 4 U.
The Guardian nhận xét chất giọng nũng nịu của Spears trong I’m a Slave 4 U hay hình ảnh Aguilera trong Dirrty là ví dụ điển hình cho tình huống “trinh nữ khám phá ái tình”. Loạt ẩn ý tình dục trong các sản phẩm âm nhạc chỉ giúp họ thu hút cái nhìn thèm muốn của đàn ông thay vì tuyên bố với thế giới tôi đã trưởng thành.
Năm 2013, single đầu tay Come & Get It của Selena Gomez từng bị nữ ca sĩ Lorde nhận xét: “Tôi là người theo chủ nghĩa nữ quyền và câu hát When you’re ready come and get it from me (Tạm dịch: Khi anh sẵn sàng, hãy đến và chiếm đoạt nó của em) khiến tôi phát bệnh. Tôi chán ngán cái cách phụ nữ được mô tả theo cách này rồi”.
Cùng quan điểm, nhạc sĩ Amy S Foster đã viết về ca khúc của Gomez trên website chuyên về phong cách sống HelloGiggiles: “Tôi không bận tâm đến việc cô ấy quan hệ, hát về tình dục hay mặc những bộ trang phục gợi tình. Vấn đề nằm ở việc Gomez hát một cách khá tự tin về việc chấp nhận bị đối xử như thảm chùi chân mà vẫn nghĩ đó là sự quyến rũ”.
Theo tiến sĩ chuyên nghiên cứu về âm nhạc đại chúng Jennifer Bickerdike, không loại trừ khả năng các sao nhí một thời của Disney có xu hướng định nghĩa sự quyến rũ theo tiêu chuẩn thỏa mãn nam giới bởi đó là cách tư duy họ được dẫn dắt. Disney được xây dựng từ những nguyên mẫu đối lập như thiện và ác, tốt và xấu, kẻ bắt nạt và người bị hại…
“Tồn tại một sự mâu thuẫn cố hữu, rất Mỹ, giữa sự trong trắng và gợi tình công khai”, Bickerdike nhận xét. “Hai yếu tố này luôn song song tồn tại dù chỉ một trong hai được nhắc đến. Đây cũng là một trong những lý do khiến video ca nhạc đầu tay Baby One More Time của Britney Spears trở thành hiện tượng”. Theo ý kiến của vị học giả, hình ảnh trường học kết hợp với phong cách gợi cảm của Britney trong MV đã khơi gợi sự đồng cảm của nhiều thiếu nữ trẻ.
Nạn nhân của truyền thông và dư luận
“Chúng ta - công chúng, khán giả, nhà sản xuất, truyền thông - muốn các nghệ sĩ trở thành ‘hình mẫu tích cực cho cộng đồng’. Nhưng bối cảnh xã hội, hoàn cảnh sống và kỳ vọng của dư luận không thể buộc một bé gái trở thành thiếu nữ ngoan hiền suốt phần còn lại của cuộc đời.
Ngành giải trí hoạt động theo quy mô công nghiệp không cho phép bản thân người nghệ sĩ được thử nghiệm nhiều phong cách hay sáng tạo ra một sản phẩm phản ảnh chính xác và sâu sắc con người mình. Họ giống một bản sao từ hình mẫu không tì vết có sẵn hơn một con người thực tế. Chính vì thế, khi họ hành động lệch khỏi công thức đã được đóng khung ấy hay mắc sai lầm, ta cũng không nên quá ngạc nhiên”.
 |
| Nhóm The Jonas Brothers xuất hiện trên thảm đỏ với nhẫn trinh tiết đeo trên tay. Ảnh: Getty Images. |
Một ví dụ cho câu chuyện này là vụ lộ ảnh nóng của Vanessa Hudgens năm 18 tuổi. Thời điểm ấy, Hudgens đã công khai xin lỗi khán giả, còn Disney ra thông cáo có đoạn “hy vọng nữ diễn viên đã rút ra bài học đáng giá sau lần vấp ngã này”. Tuy nhiên, các phụ huynh vẫn tỏ ra bất bình và yêu cầu Disney sa thải Vanessa Hudgens. Một trong số này chia sẻ với Reuters rằng họ cảm thấy Hudgens đã “bị hủy hoại” và đánh mất hình ảnh ngọc nữ trong mắt người xem.
Lovato, Stoner, Hudgens, Martin, Cyrus, Gomez và The Jonas Brothers đều từng trải qua và trở thành nạn nhân của “khủng hoảng trinh tiết” thập niên 2000. Để giảm thiểu con số mang thai ngoài ý muốn, nạo phá thai và quan hệ tình dục sớm trong thanh thiếu niên, “nhẫn trinh tiết” đã được lăng-xê thành một trào lưu trong xã hội Mỹ.
Tuy nhiên, món trang sức này lại trở thành công cụ để dư luận nhục mạ những ai phản đối nó cũng như soi mói chuyện ngôi sao Disney nào đã quan hệ tình dục. Dù Disney không buộc các nghệ sĩ phải đeo nhẫn trinh tiết, họ cũng không cấm các nhà báo đặt câu hỏi về chúng.
“Tôi bắt đầu nhận được những câu hỏi như ‘Em có đeo nhẫn trinh tiết không?’ vào năm 15 tuổi. Việc hỏi ai đó còn trinh trắng hay không là điều cực kỳ thiếu tế nhị”, Martin nhớ lại.
Cô cũng từng nhận được những câu hỏi đề nghị mô tả chàng trai trong mộng hay thành viên nào của Jonas Brothers mình muốn hẹn hò. “Khi ấy tôi chưa đủ chín chắn để đương đầu với những câu hỏi mang tính định hướng như vậy. Ở tuổi đó bạn còn chưa nhận thức rõ mình là ai”, Martin nói.
Alyson Stoner đã bắt đầu một chiến dịch đấu tranh bảo vệ các nghệ sĩ nhí khỏi ảnh hưởng tiêu cực của ngành công nghiệp giải trí trên phim trường và trước truyền thông. Một trong các mục tiêu của Stoner là yêu cầu sự có mặt của bên thứ ba chuyên về sức khỏe tâm thần trên phim trường để chăm sóc và bảo vệ quyền lợi cho các diễn viên nhỏ tuổi.
