Đưa nghề cổ truyền thống đến bạn đọc nhỏ tuổi

Trên khắp dải đất hình chữ S có hàng nghìn làng nghề thủ công - truyền thống với lịch sử văn hóa lâu đời. Mỗi nghề truyền thống ra đời và phát triển đều gắn với nét đặc trưng về địa lý, khí hậu, thổ nhưỡng hay phong tục riêng của mỗi vùng đất.

Nghề truyền thống được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, biến đổi và phát triển nhằm phù hợp với mỗi giai đoạn lịch sử, không chỉ là kế sinh nhai mà còn lưu giữ mạch nguồn văn hóa truyền đời. Mỗi sản phẩm thủ công truyền thống chứa đựng rất nhiều tâm huyết, là minh chứng cho sự tài hoa, khéo léo và sức sáng tạo của người Việt.

Ngày nay, những sản phẩm thủ công của nước ta đã được biết đến trên khắp thế giới, góp phần quảng bá văn hóa Việt đến bạn bè năm châu.

Trân trọng các giá trị văn hóa truyền thống, mong muốn bảo tồn tinh hoa nghề cổ và “truyền lửa” cho thế hệ tương lai, nhóm tác giả bộ sách Vang danh nghề cổ đã ấp ủ dự án này trong nhiều năm.

Hình ảnh minh họa từ tập sách Làng mộc Chàng Sơn - Nét chạm của thời gian. Ảnh: NXB Kim Đồng.

Hiểu phong tục, tập quán địa phương qua làng nghề

Từng tham gia sản xuất nhiều chương trình truyền hình về làng nghề, tác giả Thành Nguyễn đã có cơ hội đi khắp Việt Nam, gặp gỡ, trò chuyện với nhiều nghệ nhân.

Anh tâm tình: “Ở mỗi làng nghề, những câu chuyện văn hóa, lịch sử về vùng đất được chia sẻ. Khi chấp bút cho bộ sách này, chúng tôi không chỉ hướng tới việc cung cấp cho độc giả quy trình làm ra sản phẩm của làng nghề, mà còn muốn độc giả biết được sự tài hoa của nghệ nhân nước mình, hiểu được văn hóa, tín ngưỡng và tập tục của vùng đất đó”.

Để truyền tải câu chuyện về những nghề cổ truyền của dân tộc theo cách dễ hiểu và sống động nhất, mỗi cuốn trong bộ Vang danh nghề cổ được xây dựng giống một tập phim.

Nhân vật chính của bộ sách là cô bé An 7 tuổi lém lỉnh, thông minh và ham học hỏi. Qua câu chuyện gợi mở về những đồ dùng gần gũi trong nhà hay những kỉ niệm gia đình, bé An đã có cơ hội cùng ông bà, bố mẹ có những chuyến trải nghiệm đầy thú vị tại các làng nghề truyền thống ở khắp các tỉnh thành trên cả nước.

Đó là xứ lụa Tân Châu - nơi tạo ra huyền thoại lụa Lãnh Mỹ A (An Giang); làng rèn Vân Chàng (Nam Định) có lịch sử hơn bảy thế kỉ; làng mộc Chàng Sơn (Thạch Thất - Hà Nội), làng nghề mĩ nghệ - trang sức Đồng Xâm (Thái Bình), làng gốm Bàu Trúc (Ninh Thuận) - nơi gìn giữ kĩ thuật nung gốm lộ thiên cổ xưa; đảo ngọc Phú Quốc với nghề làm mắm trứ danh…

Khi đến thăm mỗi vùng đất, gia đình bé An sẽ ghé qua các xưởng nghề, gặp gỡ các nghệ nhân và nghe họ giới thiệu về quy trình cơ bản để tạo ra các sản phẩm thủ công nức tiếng bốn phương. Bên cạnh đó là những câu chuyện về lịch sử làng nghề thuở sơ khai, giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp ẩn chứa trong mỗi sản phẩm thủ công mĩ nghệ, các lễ hội nghề dân gian độc đáo, bức tranh làng nghề xưa và nay, cùng những sự thay đổi để thích ứng với thời cuộc…

Với cách truyền tải cô đọng, hình hóa, những nội dung kiến thức có tính chuyên môn, đặc thù trở nên dễ hiểu, dễ đọc với các em nhỏ trong độ tuổi tiểu học.

6 tập đã ra mắt của bộ sách. Ảnh: NXB Kim Đồng.

Minh họa gần gũi, sinh động

Các họa sĩ trẻ Bùi Xuân Quỳnh, NGART, Ruốc Đặng tham gia vào dự án Vang danh nghề cổ cho biết đã có quá trình nghiên cứu, tìm hiểu nhiều tư liệu lịch sử - văn hóa để đảm bảo tính chính xác và chân thực của mỗi hình minh họa.

“Việc tìm kiếm tư liệu hình ảnh không quá khó khăn vì có rất nhiều tài liệu, video và hình ảnh sẵn có về các nghề truyền thống. Tuy nhiên, việc chọn lọc tư liệu tham khảo sao cho phù hợp, chính xác và đồng nhất với tinh thần mà bộ sách muốn truyền tải lại là một thử thách”, họa sĩ Ruốc Đặng chia sẻ.

Họa sĩ Bùi Xuân Quỳnh tâm tình: “Chúng tôi đã nỗ lực làm cho nội dung trở nên dễ hiểu và gần gũi, giúp các bạn nhỏ không chỉ cảm nhận được nét đẹp của nghề truyền thống mà còn dễ dàng liên tưởng và đồng cảm với các câu chuyện”.

“Mặc dù gặp không ít khó khăn trong quá trình thực hiện, nhưng khi nhìn bộ sách được hoàn thiện, chúng tôi thấy rất vui và tự hào vì đã học hỏi và tích lũy được thêm nhiều kiến thức quý giá, giúp hiểu sâu sắc hơn về nét đẹp của nghề truyền thống và ý nghĩa của việc bảo tồn di sản văn hóa dân tộc”, họa sĩ NGART bộc bạch.

Bộ sách có minh họa tươi sáng, gần gũi, mang đậm màu sắc Việt, giúp các em nhỏ thêm yêu mến và trân trọng nét đẹp làng nghề truyền thống, thôi thúc cộng đồng chung tay gìn giữ và bảo tồn những nghề cổ đã vang danh sử sách.

Vang danh nghề cổ đã phát hành 6 cuốn: Lãnh Mỹ A - Huyền thoại lụa, Làng mộc Chàng Sơn - Nét chạm của thời gian, Chạm bạc Đồng Xâm - Gìn giữ tinh hoa, Làng rèn Vân Chàng - Lửa rèn còn mãi, Nước mắm Phú Quốc - Vị ngon đảo ngọc, Làng gốm Bàu Trúc - Đất vàng trên cánh đồng thiêng.

Dự kiến trong thời gian tới, bộ sách ra mắt thêm 4 cuốn Thúng chai Phú Mĩ - Vươn khơi bám biển, Trống Đọi Tam - Rền vang tiếng sấm, Phường đúc Huế - Kiệt tác di sản và Giấy dó bản Sưng - Vẻ đẹp bình dị.