Doanh nghiệp Việt kinh doanh ra sao trước khi khởi kiện Amazon?

Bloomberg mới đưa tin Công ty CP Sản xuất Kinh doanh Xuất nhập khẩu Bình Thạnh (Gilimex, Mã chứng khoán: GIL) đâm đơn kiện đòi bồi thường 280 triệu USD đối với Amazon lên Tòa án Tối cao New York (Mỹ).

Gã khổng lồ thương mại điện tử Mỹ bị cáo buộc làm thương mại không công bằng, đột ngột thu hẹp các đơn đặt hàng trong năm nay khiến công ty Việt Nam rơi vào tình trạng dư thừa năng lực sản xuất và nguyên liệu thô.

Khách hàng lớn nhất

Gilimex trở thành đối tác chính của Amazon kể từ năm 2014 đến nay và đã đầu tư hàng chục triệu USD vào các cơ sở sản xuất nhằm xây dựng kho chứa hàng hóa của Amazon.

Công ty dệt may này cũng tuyển dụng hơn 7.000 nhân viên tại nhiều nhà máy nhằm sản xuất hơn một triệu đơn vị lưu trữ mỗi năm. Năng lực sản xuất cho Amazon đã tăng gấp 20 lần trong 8 năm.

Hiện Amazon là khách hàng lớn nhất của Gilimex. Công ty Việt Nam cho biết để đáp ứng nhu cầu của Amazon đã phải từ chối các khách hàng lớn như IKEA, Columbia Sportswear... và phải di dời các cơ sở sản xuất, đóng gói để tiếp tục sản xuất.

Thực tế, kể từ khi bắt tay với Amazon, kết quả kinh doanh của Gilimex liên tục tăng nhanh với tăng trưởng doanh thu trung bình năm đạt trên 20%.

Đặc biệt, khi kênh thương mại điện tử bùng nổ trong giai đoạn Covid-19, quy mô hoạt động của Gilimex đã mở rộng nhanh chóng nhờ động lực từ các đơn hàng của Amazon, bất chấp chuỗi cung ứng đứt gãy và nhiều doanh nghiệp cùng ngành gặp khó khăn.

Tuy nhiên đến tháng 5 vừa qua, Amazon đã bất ngờ thay đổi và giảm nhu cầu dự kiến trong thời gian còn lại của năm 2022-2023. Hành động này khiến Gilimex phải nắm giữ hàng tồn kho và nguyên liệu thô vô giá trị.

Theo đơn kiện, tổng giá trị các đơn đặt hàng hai bên thực hiện trong năm 2021 đạt mức 146,6 triệu USD (gần 3.500 tỷ đồng). Trong khi quy mô tổng doanh thu của Gilimex năm ngoái đạt 4.150 tỷ đồng, tức chiếm hơn 80% nguồn thu.

Suy giảm vị thế

Đỉnh điểm kinh doanh của công ty Việt Nam tiếp tục diễn ra trong các quý đầu năm 2022 với doanh thu quanh 1.300 tỷ đồng/quý, thuộc nhóm có doanh số hàng đầu trong các công ty dệt may tư nhân trong nước.

Tuy nhiên, kết quả quý III đã bất ngờ lao dốc với doanh thu giảm trầm trọng về còn hơn 200 tỷ đồng, tức giảm đến 83% so với quý II liền trước và giảm 66% so với cùng kỳ năm 2021.

Doanh thu lũy kế sau 9 tháng vẫn có tăng trưởng nhờ đóng góp doanh số chủ lực của 2 quý đầu năm. Trong khi đó, lợi nhuận tăng trưởng cao 72% phần lớn đến từ hoạt động thanh lý khoản đầu tư tài chính.

Kết quả bi quan của Gilimex đi ngược với xu hướng chung của nhiều doanh nghiệp cùng ngành khác. Doanh thu các đơn vị như May Sông Hồng, TNG, Dệt may Thành Công... đã nhanh chóng vượt mặt với doanh số lập đỉnh mới hơn nghìn tỷ đồng.

Gilimex có quy mô tổng tài sản ở mức gần 4.300 tỷ đồng tính đến hết tháng 9. Phần lớn trong đó là giá trị hàng tồn kho chiếm 1.278 tỷ đồng, tăng 70% so với đầu năm và chiếm đến 30% tổng tài sản. Hàng tồn kho chủ yếu là thành phẩm, chi phí sản xuất dở dang và nguyên vật liệu.

Thực tế, việc Amazon thu hẹp ký kết đơn hàng mới là một hệ quả tất yếu. Bloomberg cũng từng đưa tin Amazon tìm cách cho thuê lại không gian nhà kho dư thừa sau khi xây dựng quá mức để đáp ứng nhu cầu tăng vọt trong đại dịch.

Gã khổng lồ thương mại điện tử Mỹ đã ghi nhận 2 quý kinh doanh thua lỗ liên tiếp, chủ yếu đến từ việc đầu tư lớn vào kho hàng và trung tâm phân phối. Amazon cũng bắt đầu sa thải nhân sự hàng loạt để cắt giảm chi phí và việc này dự kiến kéo dài đến sang năm 2023.

Tình hình quý cuối năm dự kiến còn nhiều thách thức với doanh nghiệp trong nước. Hiệp Hội Dệt May Việt Nam (VITAS) dự báo đơn hàng sẽ sụt giảm mạnh trong bối cảnh lạm phát cao, một số công ty phải cắt giảm khoảng 10%-15% sản lượng và sa thải lao động.

Chiến lược "đứng trên vai người khổng lồ” của Gilimex đang gây ra rủi ro lớn cho doanh nghiệp. Trước đó, một số công ty cũng đối mặt với thách thức này như May Sông Hồng và May Thành Công phải chật vật vì đối tác lớn tại Mỹ bị phá sản.

Gilimex là doanh nghiệp dệt may lớn được thành lập từ năm 1982. Hoạt động chính của Gilimex là sản xuất, gia công, thương mại, xuất khẩu các sản phẩm thuộc ngành may và dệt gia dụng tại Việt Nam, đồng thời đang mở rộng ra lĩnh vực mới là khu công nghiệp.

Gilimex hiện có 14 công ty con đang đầu tư trực tiếp và 1 công ty liên kết, chủ yếu trong lĩnh vực may mặc, bất động sản và kho vận tại khu vực miền Nam. Số lượng nhân viên chính thức tính đến hết quý III đạt 2.756 người đang làm việc trong hệ thống.