Kiến nghị này được Đoàn giám sát của Quốc hội đề cập trong báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” dài 58 trang gửi lên Quốc hội. Nội dung này được Quốc hội đặc biệt quan tâm, dành trọn ngày 27/5 để thảo luận.
Trung bình 1 ngày có 7 trẻ bị xâm hại
Về số lượng trẻ em bị xâm hại, đoàn giám sát dẫn báo cáo của Chính phủ cho thấy từ 1/1/2015 đến 30/6/2019, cả nước đã phát hiện, xử lý về hình sự và xử lý hành chính 8.442 vụ xâm hại trẻ em với 8.709 trẻ em bị xâm hại, trong đó có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục.
Hậu quả khiến 337 trẻ bị tử vong do bị xâm hại (trong đó có 191 trẻ bị giết, 146 trẻ bị các hình thức xâm hại khác dẫn đến tử vong); 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục; 193 trẻ bị rối loạn tâm thần; 375 trẻ bị thương tật…
 |
| Trung bình 1 ngày, trên cả nước có 7 trẻ em bị xâm hại. Ảnh minh họa. |
Đoàn giám sát nhận thấy số trẻ em bị xâm hại được phát hiện, xử lý trong giai đoạn 2015-2018 tăng nhiều hơn so với giai đoạn 2011-2014.
Đáng lưu ý, trong 6 tháng đầu năm 2019, số trẻ em bị xâm hại tăng đột biến, với 1.400 trẻ, gần bằng 80% số lượng trẻ em bị xâm hại trong cả năm 2018 (1.779 trẻ), tính trung bình cứ 1 ngày cả nước có 7 trẻ em bị xâm hại.
“Sự gia tăng đột biến này một phần phản ánh thực tế các vụ xâm hại trẻ em tăng, một phần do người dân, trẻ em có ý thức hơn trong việc tố giác, tố cáo hành vi xâm hại trẻ em, đồng thời công tác phát hiện, xử lý hành vi xâm hại trẻ em cũng được tăng cường hơn giai đoạn trước”, đoàn giám sát nhận định.
Song, đoàn giám sát cũng thừa nhận số vụ việc xâm hại trẻ em đã bị phát hiện, xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình trẻ em bị xâm hại trên thực tế.
Nhiều trẻ bị người thân xâm hại
Về đối tượng xâm hại trẻ em, báo cáo của Chính phủ cho thấy kẻ thực hiện hành vi xâm hại trẻ em rất đa dạng, có trình độ, tuổi tác, nghề nghiệp khác nhau, có cả người lạ và người quen biết với trẻ.
Qua giám sát cho thấy, thời gian gần đây tại một số địa phương, đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân và người quen biết với trẻ chiếm tỷ lệ lớn trong các đối tượng xâm hại trẻ em và có xu hướng gia tăng, như tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 97,29%; tỉnh Phú Thọ 97%; tỉnh Cà Mau 95,9% …
Về địa bàn, xâm hại trẻ em không chỉ xảy ra ở vùng nông thôn, vùng còn khó khăn, đặc biệt khó khăn, mà tại các tỉnh, thành phố lớn, có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển cũng đang có xu hướng gia tăng. TP.HCM và Hà Nội là 2 trong 10 địa phương có số trẻ em bị xâm hại nhiều nhất trong cả nước (TP.HCM có 782 trẻ em; Hà Nội có 655 trẻ em bị xâm hại).
Đặc biệt, theo Đoàn giám sát của Quốc hội, môi trường giáo dục tưởng như an toàn song vẫn xảy ra nhiều vụ xâm hại trẻ em gây bức xúc trong xã hội do giáo viên sử dụng các biện pháp bạo hành; có trường hợp thầy giáo, nhân viên cơ sở giáo dục xâm hại tình dục học sinh, thậm chí đối với cả học sinh nam.
 |
| Hiệu trưởng Trường THCS dân tộc nội trú tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, xâm hại tình dục 9 học sinh nam trong thời gian dài bị đưa ra xét xử cuối tháng 10/2019. Ảnh: N.T. |
Điển hình như vụ ở Trường Tiểu học – THCS Tam Lập, tỉnh Bình Dương, có 13 trẻ bị xâm hại; vụ ở trường tiểu học tại huyện Hoài Đức, Hà Nội có 9 trẻ bị xâm hại; vụ Hiệu trưởng trường THCS dân tộc nội trú tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ xâm hại tình dục 9 học sinh nam trong thời gian dài…
Đoàn giám sát dự báo tình hình trẻ em bị xâm hại trong thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, nghiêm trọng và có chiều hướng gia tăng nếu không có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Đòi hỏi "phải có người chứng kiến" là không phù hợp
Về kết quả xử lý các vụ xâm hại trẻ em, đoàn giám sát cho biết có 1.236 vụ được xử lý hành chính. Quá trình xử lý vi phạm hành chính, các cơ quan có thẩm quyền đã phát hiện 1.158 vụ việc có dấu hiệu tội phạm, đã chuyển hồ sơ vụ việc cho cơ quan có thẩm quyền xử lý.
Nhưng hạn chế được đoàn giám sát chỉ ra là công tác tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, khởi tố, điều tra tội phạm xâm hại trẻ em trong một số vụ việc còn chưa kịp thời, chưa chính xác, bỏ lọt tội phạm…
Theo đoàn giám sát, các vụ xâm hại trẻ em thường không có người làm chứng, nhưng do áp lực sợ oan sai nên nhiều vụ việc cơ quan điều tra và viện kiểm sát đòi hỏi phải có người chứng kiến trực tiếp là không phù hợp với thực tế, dẫn đến vụ việc kéo dài hoặc không khởi tố được.
Một số vụ được khởi tố về tội nhẹ hơn tội đối tượng đã thực hiện, gây bức xúc trong dư luận; một số vụ có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.
Qua nghiên cứu một số vụ án, đoàn giám sát kiến nghị cơ quan điều tra, viện kiểm sát xem xét lại một số vụ án nhằm bảo đảm xử lý đúng pháp luật, tránh bỏ lọt tội phạm, gồm vụ Phạm Hoàng Tuấn xâm hại tình dục trẻ em ở Bắc Giang; vụ Nguyễn Văn Thanh bị tố cáo có hành vi xâm hại tình dục trẻ em ở Bắc Giang; vụ Phạm Văn Kỳ xâm hại tình dục con riêng của vợ ở Quảng Ninh.
Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm xâm hại trẻ em cũng còn có những trường hợp chưa chặt chẽ, để kéo dài, thiếu chính xác; một số trường hợp có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.
Đặc biệt, còn để xảy ra một số trường hợp cơ quan điều tra khởi tố bị can về tội danh nhẹ hơn tội bị can đã thực hiện mặc dù chứng cứ rõ ràng, song vẫn được viện kiểm sát phê chuẩn, gây bức xúc trong dư luận.
 |
| Hình ảnh thương tích của cháu bé 9 tuổi ở Hoài Đức, Hà Nội, bị Nguyễn Trọng Trình lừa chở đến khu vực vườn chuối và hiếp dâm. |
Điển hình là vụ án Nguyễn Trọng Trình có hành vi hiếp dâm trẻ em xảy ra ở Hà Nội.
Vụ việc xảy ra vào ngày 24/2/2019, trên đường đi học về, cháu bé bị đối tượng lừa chở đến khu vực vườn chuối để thực hiện hành vi hiếp dâm. Khi cháu bé sợ hãi, la hét, chống cự thì đối tượng bịt miệng, bóp cổ, bẻ tay và thực hiện hành vi đồi bại với cháu. Thấy nạn nhân khóc to, kêu đau, Trình đã bỏ bé gái tại hiện trường và lấy xe máy phóng về nhà.
Kết quả giám định, khám nghiệm hiện trường và kết quả lấy lời khai đủ cơ sở chứng minh Trình thực hiện hành vi hiếp dâm, song cơ quan điều tra và viện kiểm sát lại khởi tố, phê chuẩn quyết định khởi tố về tội Dâm ô. Ngay sau đó, các cơ quan tố tụng cấp trên đã vào cuộc, hủy bỏ quyết định khởi tố về tội Dâm ô và ra quyết định khởi tố về tội Hiếp dâm.
