 |
Vào một buổi chiều tháng 9, đạo diễn Tobias Lindholm ngồi bên Ingrid và Joachim Wall trên ban công ở nhà họ và nhìn ra biển Baltic, cùng chú chó của Wall - Iso - đang chúi mũi vào đĩa bánh ngọt.
Bộ phim của họ, The Investigation (tạm dịch: Cuộc điều tra), công chiếu ở Đan Mạch và Thụy Điển ngày 28/9 và sẽ được phát trên BBC ở Anh cuối năm nay. Bộ phim tập trung vào cuộc điều tra vụ sát hại nhà báo Thụy Điển Kim Wall, con gái của vợ chồng Wall. Chú chó Iso cũng tham gia bộ phim.
New York Times bình luận rằng vai trò của các nhân vật mang hàm ý to lớn đối với cả hai mục đích của bộ phim: một mặt là tôn trọng sự thật, và mặt khác là tìm kiếm sự hướng thiện trong một sự kiện tưởng chừng chỉ có sự suy đồi - tất cả đi ngược lại mô tuýp điển hình của dòng phim Noir Bắc Âu đen tối, tuyệt vọng.
 |
| Một cảnh trong phim The Investigation về những người thợ lặn "đã trải qua hàng tháng trời ngụp lặn bóng tối và nước lạnh tìm kiếm thi thể cô gái, để cha mẹ cô có thể chôn cất con gái mình”. Ảnh: Fremantle. |
"Vụ án không có gương mặt thủ phạm"
Vào tháng 8/2017, cô Wall, 30 tuổi, lên một chiếc tàu ngầm tự chế để thực hiện bài phỏng vấn nhà phát minh người Đan Mạch, Peter Madsen, cho tạp chí Wired. Khi cô không trở về, cảnh sát bắt đầu tìm kiếm con tàu ở Oresund, vùng nước ngăn cách Đan Mạch và Thụy Điển.
Madsen cuối cùng cũng xuất hiện, một mực khẳng định đã đưa cô Wall vào bờ an toàn trước khi tàu chìm. Ông ta đã thay đổi lời khai khi con tàu được tìm thấy, và rồi, sau khi người ta phát hiện phần thân trên của cô Wall trên một bãi biển ở Copenhagen, ông thừa nhận đã chặt xác cô Wall.
Vào tháng 4/2019, Madsen bị buộc tội tấn công tình dục và giết người, và bị kết án tù chung thân.
Sự dã man và lập dị của thủ phạm khiến đây trở thành một trong những vụ án được dư luận theo dõi sát sao nhất trong lịch sử Bắc Âu. Bộ phim tài liệu của Úc Into the Deep khai thác thủ phạm Madsen và những người làm việc cùng ông, đã được Netflix mua lại nhưng sau đó rút khỏi danh sách phát sóng. Trong tháng này, Discovery Networks Đan Mạch đã bắt đầu phát sóng một loạt phim tài liệu dựa trên các cuộc phỏng vấn Madsen trong tù qua điện thoại được bí mật ghi âm.
The Investigation, do Miso Film, một công ty ở Bắc Âu, sản xuất, không mô tả lại tội ác hay thủ phạm - thực tế, tên của Madsen cũng không hề xuất hiện trong phim. Thay vào đó, đạo diễn Lindholm tập trung khai thác công việc của các thám tử, thợ lặn và nhà khoa học, những người thu thập bằng chứng để kết tội ông ta.
 |
| Bộ phim tập trung khai thác công việc của các thám tử, thợ lặn và nhà khoa học, những người thu thập bằng chứng để kết tội thủ phạm giết nhà báo Kim Wall. Ảnh: Fremantle. |
“Tôi muốn làm nên một câu chuyện về các anh hùng, vì vậy không có chỗ cho hắn”, Lindholm, người cũng đạo diễn bộ phim được đề cử Oscar A War, cho biết.
“Nó đã giải phóng tôi, để tôi được kể một câu chuyện nhân văn”, ông nói.
Thể loại Noir Bắc Âu đã bùng nổ trong văn học và điện ảnh suốt thập kỷ qua, với nội dung thường liên quan đến một tội ác kinh hoàng, bối cảnh u ám và nhân vật chính bị dày vò bởi những con quỷ bên trong.
Mặc dù đạo diễn Lindholm đã có kinh nghiệm với thể loại phim khai thác mặt tối của con người, điển hình là hai tập trong series phim Mindhunter của Mỹ - khắc hoạ những nỗ lực đầu tiên của FBI nhằm lập hồ sơ tâm lý của những kẻ giết người hàng loạt, ông nói mình vẫn muốn một cái gì đó khác biệt cho The Investigation.
Cuộc gặp gỡ với Jens Moller, một cảnh sát Đan Mạch lương thiện nhưng thực tế, người chỉ huy cuộc điều tra vụ mất tích và cái chết cô Wall, đã khiến ông quyết định tập trung khai thác câu chuyện về những người chỉ đơn giản là làm tốt công việc của mình.
 |
| Soren Malling (bên trái) - vai Jens Moller, cùng Pernilla August (giữa) - vai Ingrid Wall, và Rolf Lassgard (phải) - vai Joachim Wall. Ảnh: Fremantle. |
“Những gì anh ấy kể về vụ án rất khác với câu chuyện đen tối, kinh hoàng mà tôi thấy trên báo chí”, đạo diễn Lindholm nhớ lại. “Anh ấy kể về những nhân viên cảnh sát chuyên cần làm công việc của họ và về những người thợ lặn đã trải qua hàng tháng trời ngụp lặn bóng tối và nước lạnh tìm kiếm thi thể cô gái, để cha mẹ cô có thể chôn cất con gái mình”.
Do Soren Malling (người cũng đóng vai chính trong The Killing, bộ phim đã giúp phổ biến thể loại Noir Bắc Âu ở nước ngoài) thủ vai, Moller được khắc hoạ là một người thận trọng, rụt rè nhưng không gò bò, khắc khổ. Quá trình phá án không mang tính hành động ly kỳ mà là một chuỗi những nỗ lực bền bỉ thu thập, sắp xếp bằng chứng cho đến khi đủ căn cứ để truy tố.
“Anh ấy đã trở thành người hùng của tôi”, Malling nói về nguyên mẫu nhân vật của mình. “Đây là kiểu người cả đời không hề xuất hiện trên bìa tạp chí. Anh ấy chỉ cần mẫn làm cảnh sát suốt 40 năm”.
 |
| Soren Malling trong vai Jens Moller. Ảnh: Fremantle. |
Moller đã giới thiệu đạo diễn Lindholm với cha mẹ của Kim Wall, những người đã xem ông như một người bạn. Mặc dù hai vợ chồng thường từ chối trả lời truyền thông, họ đồng ý tham gia một phần của phim vì đạo diễn không đưa thủ phạm Madsen vào phim. Ông Wall nói: “Chúng tôi không muốn quảng cáo cho hắn. Hắn đã cướp đi của chúng tôi quá nhiều”.
“Chúng tôi coi đây là sự tri ân đối với những người bình thường - một cảnh sát bình thường, một thợ lặn bình thường. Không chỉ vì họ đã làm công việc của họ, mà bởi vì họ đã làm công việc đó với sự quyết tâm cao. Họ đã lăn xả ngoài đó, trên Oresund giữa tháng 11, với sóng to và giá lạnh", Ingrid Wall giải thích.
| |
| Ingrid and Joachim Wall gần nhà họ ở Trelleborg, Thuỵ Điển. Ảnh: The New York Times. |
Ở một vài khía cạnh, series cũng khắc hoạ công việc của con gái họ với tư cách là một nhà báo xuất hiện trên nhiều ấn phẩm, bao gồm cả tờ New York Times. Cô viết về những người phụ nữ chiến đấu bảo vệ loài hổ Tamil, về những người Uganda bị tra tấn dưới thời Idi Amin.
“Kim muốn mang lại tiếng nói cho những người không có tiếng nói”, cha cô xúc động nhớ lại. “Nó luôn tìm kiếm câu chuyện đằng sau những câu chuyện”.
Khi đạo diễn Lindholm gặp gia đình Wall, họ đang soạn một cuốn sách về cuộc đời của con gái và thành lập Quỹ Tưởng niệm Kim Wall tài trợ cho các nữ nhà báo trẻ. Và bằng cách nào đó, họ cũng đã tìm ra cách để gác lại nỗi đau và tiếp tục sống.
“Ngay cả trong thời điểm đen tối nhất, vẫn có ánh sáng ở phía cuối con đường. Vì vậy, ngay cả khi đã phải hứng chịu thảm kịch này, chúng tôi vẫn có thể cười, vẫn có thể tận hưởng những phút giây bình yên, hay dắt chó đi dạo trên bãi biển", Ingrid Wall nói.
 |
| Đạo diễn Lindholm với vợ chồng Wall ở bờ biển gần nhà của họ. Quyết định tập trung vào tội ác hay đề cập đến kẻ giết người "đã giải phóng tôi", Lindholm nói. Ảnh: New York Times. |
Vẫn là một "câu chuyện Bắc Âu"
Cặp đôi không có quyền quyết định kịch bản, nhưng họ đã tư vấn cho đạo diễn Lindholm về một số điểm chưa đúng sự thật.
Ví dụ, trong bản thảo đầu tiên, đạo diễn hình dung, là những người Bắc Âu dè dặt, hàng xóm của Wall sẽ lảng tránh gia đình họ. Nhưng cặp đôi đã chia sẻ điều ngược lại, những người hàng xóm của họ mang hoa tới và chia buồn. Đó là một trong những cảnh xúc động nhất bộ phim.
Vai diễn ông Wall do Rolf Lassgard đảm nhận, và Ingrid Wall do Pernilla August, người đã xuất hiện trong hai phần của Star Wars, vào vai.
Gia đình Wall trong phim không chỉ là những người còn sống sau thảm kịch, mà còn tham gia tích cực vào cuộc điều tra. Trong một tập, ông Wall đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng khi đề nghị cảnh sát sử dụng chó tìm kiếm tử thi có khả năng đánh hơi từ dưới nước.
 |
| Rolf Lassgard trong vai Joachim Wall cùng chú chó Iso của gia đình Wall. Ảnh: Fremantle. |
Những khoảnh khắc nhỏ đó có thể không kịch tính như những nút thắt phức tạp của một bộ phim tội phạm Bắc Âu thông thường, nhưng chúng tạo nên chân dung của một xã hội mà trong đó, ngay cả khi đối mặt với sự bạo tàn khủng khiếp, mọi thứ vẫn hoạt động theo đúng quỹ đạo.
Đứng trước góc tưởng niệm hình trái tim dành cho Kim Wall mà những người ẩn danh đã đắp lên trên bãi biển gần nhà cô, đạo diễn Lindholm gãi đầu chú chó Iso, nói: “Các hệ thống vẫn hoạt động, con người vẫn tin tưởng vào xã hội. Đó cũng là một câu chuyện kiểu Bắc Âu”.
 |
| Góc tưởng niệm hình trái tim dành cho Kim Wall mà những người ẩn danh đã đắp lên trên bãi biển gần nhà cô. Ảnh: New York Times. |
