Chiến thắng vang dội của ông Volodymyr Zelenskiy, 41 tuổi, là đòn cay đối với Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko, người cố gắng tập hợp cử tri bằng cách tự xưng là người chống lại sự xâm lược của Nga và người bảo hộ bản sắc Ukraine.
Với hơn 90% số phiếu được kiểm, ông Zelenskiy, một diễn viên hài, đã giành được 73% số phiếu trong khi Tổng thống Poroshenko chỉ giành được chưa đầy 25%.
"Hãy nhìn vào chúng tôi"
Ông Zelenskiy, người từng đóng vai tổng thống trong một bộ phim truyền hình nổi tiếng, sẵn sàng tiếp quản quốc gia trên tuyến đầu của cuộc đấu giữa phương Tây với Nga sau khi Moscow sáp nhập Crimea và hậu thuẫn cuộc nổi dậy của phe thân Nga ở miền Đông Ukraine.
 |
| Ứng viên tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy ăn mừng sau thông báo về kết quả cuộc bầu cử tổng thống tại trụ sở chiến dịch của ông ở Kiev, Ukraine, ngày 21/4. Ảnh: Reuters. |
Tuyên bố chiến thắng tại trụ sở chiến dịch tranh cử của mình trước những người ủng hộ vào tối 21/4, ông Zelenskiy hứa sẽ không để người dân Ukraine thất vọng.
"Tôi chưa chính thức là tổng thống nhưng là công dân của Ukraine, tôi có thể nói với tất cả các nước trong khối hậu Liên Xô hãy nhìn vào chúng tôi. Mọi thứ đều có thể!", ông nói.
Ông Zelenskiy hứa sẽ chấm dứt chiến tranh ở khu vực phía đông Donbass và loại bỏ tham nhũng trong bối cảnh giá cả leo thang và mức sống trượt dốc.
Tuy nhiên, ông không nêu chi tiết kế hoạch để đạt được tất cả mục tiêu này trong khi các nhà đầu tư muốn được đảm bảo rằng ông sẽ đẩy nhanh cải cách cần thiết để thu hút đầu tư nước ngoài và giữ đất nước trong chương trình của Quỹ Tiền tệ Quốc tế.
"Vì không hoàn toàn chắc chắn về chính sách kinh tế của người sắp trở thành tổng thống, chúng tôi không biết điều gì sắp xảy ra và điều đó làm cộng đồng tài chính lo lắng", Serhiy Fursa, nhà đầu tư ngân hàng tại Dragon Capital ở Kiev, cho biết.
"Chúng ta cần xem những quyết định đầu tiên là gì, những bổ nhiệm đầu tiên. Chúng ta có lẽ sẽ không thể hiểu những rủi ro này lớn đến đâu cho đến tháng sáu. Có lẽ sẽ không có gì thay đổi", Fursa nói với Reuters.
Phương Tây theo dõi sát sao
Mỹ, Liên minh châu Âu và Nga sẽ theo dõi sát các tuyên bố chính sách đối ngoại của Zelenskiy để xem liệu ông có thể chấm dứt cuộc chiến chống lại phe ly khai thân Nga đã khiến khoảng 13.000 người thiệt mạng hay không.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi điện cho ông Zelenskiy và cam kết ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, trong khi Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Donald Tusk chúc mừng người dân Ukraine về những gì ông gọi là sự thể hiện dân chủ.
Zelenskiy cho biết ông dự định tiếp tục các cuộc đàm phán với Nga do châu Âu hậu thuẫn về một thỏa thuận hòa bình chưa được thực hiện và sẽ cố gắng đòi trả tự do cho những người Ukraine đang bị giam cầm ở Nga, bao gồm 24 thủy thủ Ukraine.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết Ukraine đang có cơ hội "tái thiết" và đoàn kết người dân.
Zelenskiy cam kết giữ Ukraine theo hướng thân phương Tây nhưng có vẻ ít nhiệt tình hơn so với Tổng thống Poroshenko về các kế hoạch để đất nước 42 triệu dân này gia nhập Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trong khi đó, thừa nhận thất bại nhưng ông Poroshenko cho biết ông dự định ở lại chính trường. Trên mạng xã hội, ông nói rằng chiến thắng của Zelenskiy sẽ mở ra những cuộc ăn mừng ở điện Kremlin.
"Họ tin rằng với một tổng thống mới thiếu kinh nghiệm, Ukraine có thể nhanh chóng trở lại vùng ảnh hưởng của Nga", ông viết.
 |
| Tổng thống Petro Poroshenko phát biểu sau thông báo về cuộc thăm dò đầu tiên trong cuộc bầu cử tổng thống tại trụ sở chiến dịch của ông ở Kiev, Ukraine, ngày 21/4. Ảnh: Reuters. |
Các nhà phê bình cáo buộc Zelenskiy có mối quan hệ nhập nhằng với ông trùm Ihor Kolomoisky, người sở hữu kênh truyền hình phát sóng các chương trình hài kịch của diễn viên này. Zelenskiy bác bỏ các cáo buộc.
Một trong những thử nghiệm quan trọng và sớm nhất của lời khẳng định đó là số phận của PrivatBank, công ty cho vay lớn nhất Ukraine được quốc hữu hóa vào năm 2016.
Chính phủ đã giành được PrivatBank từ Kolomoisky như một phần của hệ thống ngân hàng được IMF hỗ trợ, cơ quan đã giúp đỡ Ukraine với chương trình cho vay trị giá hàng tỷ USD.
Tuy nhiên, số phận của nó bị treo lơ lửng sau khi tòa án Kiev phán quyết vài ngày trước cuộc bầu cử rằng việc thay đổi quyền sở hữu của PrivatBank là bất hợp pháp. Điều này làm Kolomoisky vui mừng trong khi ngân hàng trung ương phẫn nộ và cho biết sẽ kháng cáo.
Zelenskiy đã nhiều lần phủ nhận rằng ông sẽ tìm cách trao lại PrivatBank cho Kolomoisky nếu được bầu hoặc giúp doanh nhân này giành được khoản bồi thường cho việc thay đổi quyền sở hữu.
Zelenskiy đã đưa ra một vài chi tiết chính sách mới vào ngày 21/4. Ông nói rằng ông muốn một bộ trưởng tư pháp mới thay thế bộ trưởng đương nhiệm Yuriy Lutsenko và đề cập đến việc muốn các tướng lĩnh mới làm việc trong quân đội.
Bên cạnh đó, ông Zelenskiy hứa sẽ chống tham nhũng, một thông điệp gây tiếng vang với người Ukraine đã chán ngấy với hiện trạng ở quốc gia nghèo nhất châu Âu gần ba thập kỷ sau khi tách khỏi Liên Xô.
