Ở nơi ấy, mọi phép màu đều xuất phát từ tình yêu thương, giản dị và ấm áp.
Xứ sở kỳ diệu của Mumi
Những Mumi có hình dáng mập mạp với cái mõm dài to, bộ lông trắng muốt trông rất ngộ nghĩnh, đáng yêu, sống trong những ngôi nhà hình tròn với mái chóp nhọn. Họ sống trong một thung lũng đầy hoa mùa hè và trắng toát tuyết mùa đông. Nơi cảnh quan thiên nhiên thanh bình, tràn ngợp màu sắc, và hơn hết tràn ngập tiếng cười nói sinh động của mỗi thành viên xứ sở Mumi.
Xứ sở Mumi khiến ta liên tưởng đến ngôi làng Xì Trum yên bình trong bộ phim cùng tên do Disney sản xuất. Ở ngôi làng ấy, mỗi nhân vật đều được khắc họa bằng những tính cách đầy khác biệt, nhưng luôn đầy ắp niềm vui, và lòng yêu mến.
 |
| Tove Jansson đã tạo nên một thế giới Mumi kỳ diệu. |
Ở xứi sở Mumi, ta cũng sẽ được gặp gỡ những nhân vật đặc biệt. Đó là Mumi bố, người đàn ông rất mơ mộng, tính cách có chút thơ ngây của trẻ thơ. Mumi bố giống như chàng Don Quixote luôn ôm ấp những giấc mơ rất đỗi đẹp đẽ về đời sống.
Đó là Mumi Mẹ, một người phụ nữ ấm áp, và dịu dàng. Đó là Mumi, cậu bé rất quậy, rất thông minh, và cũng rất biết quan tâm đến người khác. Xung quanh gia đình Mumi có rất nhiều những người hàng xóm đáng yêu, như Muikunen say mê âm nhạc, Muy Tí Hon rất nhắng nhít tinh quái, là Hemuli tính tình cẩn trọng, có thú vui sưu tập....
Mỗi tập truyện về Mumi, từ Chiếc mũ phù thủy, Ngày hạ chí nguy hiểm, Đứa trẻ vô hình, đến Gia đình Mumi ở biển bao gồm những câu chuyện nhỏ diễn ra hàng ngày, mà bất kỳ gia đình nào, bất kỳ ai cũng từng trải qua, để rồi từ đấy, ta sẽ thấy “nơi này thật tuyệt vời”, như lời Muikunen đã nói.
Tuyệt vời không chỉ bởi thiên nhiên tươi đẹp, đem đến cho những cư dân ở đây những giấc ngủ ngon, những giấc mơ yên lành, mà sự tuyệt vời nằm ở trong chính những cư dân sống ở đây.
Những Mumi bé nhỏ sống trong thung lũng Mumi đã thì thầm với ta những câu chuyện về sự ấm áp, sự chia sẻ, đồng cảm, về lòng yêu âm nhạc, yêu thiên nhiên, về sự quan tâm, tất cả những điều ấy tạo nên một bầu không khí kỳ diệu, ngập đầy phép màu của cổ tích.
Trong phần Đứa trẻ vô hình, ta sẽ thấy được phép màu đã khiến NiNi, từ một đứa trẻ hóa thành vô hình bởi nỗi sợ hãi đối với người cô của mình, trở về hình dáng của một đứa trẻ bình thường. Thực sự, đó là do công thức thuốc mà bà ngoại Mumi để lại hay không?
Có lẽ, mỗi độc giả khi đọc câu chuyện này cũng đều nhận ra rằng, Nini hiện hình chính bởi tình yêu thương ắp đầy mà Mumi mẹ đã dành cho cô bé. Cứ hàng ngày, bằng nhưng cử chỉ chăm sóc rất nhỏ nhưng Nini đã cảm nhận được sự ấm áp ấy, và cô bé hiện hữu thực là một điều kỳ diệu, như một phép màu.
Tình yêu thương chính là phép màu ở thung lũng Mumi, nó khiến Hemuli có động lực xây dựng lại công viên vui chơi cho những đứa trẻ (Hemuli an phận thủ thường), hay nó giúp Mumi Mẹ nhận ra được Mumi dù cho Mumi bị chiếc mũ phù thủy biến thành một hình dạng hoàn toàn khác (Chiếc mũ phù thủy),
Tình yêu cũng giúp những cư dân nơi đây biết tôn trọng sự khác biệt. Khi bỏ trốn khỏi nhà dành cho trẻ mồ côi, Mumi Bố đã để lại một lá thư từ biệt và ký tên “Cháu, một Mumi đặc biệt, không giống những Mumi khác.” Ở nơi này, mỗi cá nhân đều là một cá thể riêng biệt, không ai giống ai “Cuộc đời này sẽ như thế nào nếu như Miska đột nhiên hành xử như một Muymeli hay một Homsu lại giống như một Hemuli?” (Ngày hạ chí nguy hiểm)
Cứ như thế, độc giả phiêu lưu qua từng câu chuyện nhỏ rồi thấm dần, thấm dần không khí yêu thương kỳ diệu bao phủ khắp mọi ngõ ngách ấy. Ta cảm thấy mình giống như cậu bé Bastian lạc vào trong thế giới Tưởng Tượng của Chuyện dài bất tận, để rồi háo hức thưởng thức những câu chuyện ở xứ sở Mumi, và rồi, từ những câu chuyện ấy, ta đắm chìm vào thế giới tưởng tượng của riêng mình, kiến tạo những hạnh phúc êm đềm từ những câu chuyện ấy.
Tận hưởng những câu chuyện về Mumi của nhà văn Tove Jansson, hãy quên đi tất cả những sợi dây ràng buộc, những quy ước, định kiến, hãy để tâm trí nhẹ bẫng trong tự do, và thả mình vào những câu chuyện. Sẽ nhận được đầy đủ mọi điều mà bạn cần, như lời mà chàng lãng tử cô độc Muikunen đã bộc bạch:
“Bước đi sẽ trở nên dễ dàng khi trong ba lô chẳng có gì và tâm trí không vướng bận. Cậu thấy hạnh phúc với cánh rừng và khí trời, và cả bản thân nữa. Ngày mai hay hôm qua đều thật xa, duy chỉ có lúc này mặt trời vẫn đang tỏa sáng giữa những rặng cây, không khí thật mát lành và nhẹ dịu.”
Ở nơi xứ sở ấy, bạn sẽ thấy mình tự do.
 |
| Các tập truyện về Mumi. |
Mỗi câu chuyện là một chân dung
Tove Jansson vốn là một họa sĩ, và bà chỉ bắt đầu chuyển sang viết, như một sự trốn chạy khỏi nỗi kinh hoàng chết chóc do cuộc chiến tranh giữa Phần Lan và Liên bang Xô viết gây nên.
Trong nỗi đau đớn ấy, vẽ tranh dường như thật vô nghĩa, nó không khiến bà thỏa mãn, nó không thể truyền tải hết những ý tưởng trong tâm trí bà. Chính lúc ấy bà cảm thấy rằng mình phải viết, viết những dòng chữ “Đã từng có một thời”. Và bà bắt đầu sáng tạo nên một thế giới kì lạ, giống như thế giới cổ tích, nhưng không có những chàng hoàng tử, công chúa, mà chỉ có những con Mumi bé nhỏ.
Và thế giới ấy đã khiến tất cả những đứa trẻ say sưa, với những câu chuyện giản dị mà cảm động về đời sống.
Câu chuyện về Mumi là một câu chuyện hư cấu, nhưng chính Tove Jansson đã từng nói rằng “Mỗi câu chuyện chính là một bức chân dung”, soi chiếu cuộc đời bà, soi chiếu cuộc đời của rất nhiều những con người sống trong thế giới.
Đọc tập truyện về Mumi, những độc giả nhí sẽ thích thú dấn bước vào những cuộc phiêu lưu, được sống trong một thế giới đầy mơ mộng và tươi đẹp. Và những độc giả trưởng thành, Mumi quyến rũ họ không phải chỉ bởi giấc mơ quay về tuổi thơ, mà hơn hết, đó là sự chiêm nghiệm, suy tư về thế giới. Họ đắm đuối vào xứ sở Mumi rồi có thế tách mình ra để soi chiếu đời sống.
Đặt những cuốn sách về Mumi trong mối liên quan với thời đại, giữa sự đau khổ của người dân Phần Lan năm 1939 khi họ bị cuốn vào cuộc hỗn loạn của cuộc chiến tranh mùa đông sẽ nhìn thấy ánh sáng của sự an ủi, và xoa dịu.
Một thế giới khác là sự sáng tạo kỳ diệu, mà sau này ta có thể bắt gặp trong những tác phẩm Harry Potter, The Hobbit, hay trong những bộ phim như Up, Shrek,... nó khiến chúng ta có thể tự soi mình vào những thế giới khác kia, những câu chuyện của con người.
Xét ở một góc độ khác, những câu chuyện về Mumi có tính chất khá giống những câu chuyện ngụ ngôn La Fontaine, dùng những câu chuyện về những cư dân khác để nói đến những câu chuyện về loài người, từ đó nhằm truyền tải những bài học vô cùng sâu sắc, hướng con người đến một tâm hồn cao đẹp.
Dù bạn là ai, bạn cũng có quyền có một tâm hồn đẹp. Và ở nơi xứ sở Mumi, Tove Jansson sẽ cho bạn gặp gỡ những tâm hồn ấy.
Mumi có sức hút với trẻ em bởi cái duyên kể chuyện, vừa nhẹ nhàng, vừa đằm thắm, lại chất chứa rất nhiều những “phép thuật” bất ngờ. Nhưng hơn hết, Tove Jansson đã thành công khi xây dựng một xử sở kỳ diệu, chứa đựng đầy những ý nghĩa sâu xa, khiến độc giả lớn tuổi cũng phải đi mãi, đi mãi để kiếm tìm và trải nghiệm.
