Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) đang lấy ý kiến dự thảo đề án phát triển doanh nghiệp Nhà nước quy mô lớn, đặc biệt là tập đoàn kinh tế Nhà nước đa sở hữu nhằm phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt cho doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng trong thời kỳ mới.
Theo cơ quan soạn thảo, các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) quy mô lớn được xác định phát triển thành "sếu đầu đàn" sẽ phải phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt trong việc hình thành và mở rộng các chuỗi sản xuất, cung ứng và chuỗi giá trị trong nước, khu vực và thế giới ứng với mỗi ngành.
Tiêu chí lựa chọn DNNN quy mô lớn
Tại dự thảo đề án này, Bộ KHĐT đưa ra các tiêu chí để xác định một DNNN quy mô lớn. Trong đó, doanh nghiệp này phải đạt yêu cầu về quy mô tài sản hoặc vốn điều lệ với đề xuất vốn điều lệ tối thiểu 1.800 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này phải có khả năng mở rộng thị trường và tăng được thị phần. Trong đó, phải đạt được thị phần đủ lớn để có khả năng chi phối thị trường (đề xuất ở mức 30% thị phần trở lên).
Các DNNN quy mô lớn theo lựa chọn của đề án cũng phải có hệ thống quản trị tốt, đạt được yêu cầu tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, áp dụng trình độ khoa học công nghệ tiên tiến.
 |
| Tiêu chí đầu tiên để lựa chọn DNNN quy mô lớn là phải có vốn điều lệ trên 1.800 tỷ đồng. Ảnh: Việt Linh. |
Nhóm các doanh nghiệp này phải hoạt động trong những ngành có tính chất lan tỏa, dẫn dắt (không thuộc ngành, lĩnh vực Nhà nước độc quyền) như kết cấu hạ tầng kinh tế, công nghiệp, năng lượng, viễn thông, tài chính ngân hàng…
Điều kiện cuối cùng Bộ KHĐT đưa ra để xác định một DNNN quy mô lớn là phải hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp (là công ty 100% vốn Nhà nước hoặc có vốn góp, cổ phần chi phối của Nhà nước); Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
Trong đó, Bộ này đề xuất ưu tiên các doanh nghiệp đã đa dạng hóa sở hữu hoặc có khả năng đa dạng hóa sở hữu trong thời gian tới, Nhà nước sẽ nắm giữ từ 50% vốn trở lên.
Thí điểm với MobiFone, EVN, Viettel
Từ việc phân tích tình hình tài chính, tầm nhìn và định hướng hoạt động của từng tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước, cơ quan soạn thảo lựa chọn thí điểm đưa ra những chính sách riêng biệt đối với doanh nghiệp trong 3 lĩnh vực năng lượng, viễn thông và công nghiệp quốc phòng.
Theo đó, đây đều là ngành, lĩnh vực quan trọng với sự phát triển và an ninh quốc gia. Đề xuất này còn xuất phát từ yêu cầu, định hướng của chiến lược phát triển kinh tế xã hội trong 10 năm tới, từ đó đưa ra chính sách hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp.
Cụ thể, trong lĩnh vực viễn thông, Bộ KHĐT đề xuất MobiFone là doanh nghiệp tham gia thí điểm, với lý do đây là doanh nghiệp có tình hình tài chính và kết quả kinh doanh tốt nhất trong 3 doanh nghiệp viễn thông (MobiFone, Viettel, VNPT).
| KẾT QUẢ KINH DOANH 3 DN VIỄN THÔNG NĂM 2019 | ||||
| Nguồn: Bộ KHĐT | ||||
| Nhãn | Viettel | VNPT | MobiFone | |
| Doanh thu | tỷ đồng | 145265 | 55656 | 35534 |
| Lợi nhuận trước thuế | 38147 | 7108 | 6191 | |
| ROE | % | 26 | 10 | 29 |
Bên cạnh đó, MobiFone cũng là doanh nghiệp có công nghệ và hệ thống quản trị tốt do trước đây đã ký hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) với Tập đoàn Kinnevik/Comvik của Thụy Điển. Doanh nghiệp này cũng chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin để quản trị hoạt động.
Theo Bộ KHĐT, định hướng đầu tư của MobiFone sẽ tập trung chuyển đổi số rất mạnh và xây dựng hệ sinh thái các sản phẩm chuyển đổi số cho nhóm doanh nghiệp tư nhân (gồm các doanh nghiệp vừa và nhỏ). Đây là yếu tố thu hút các nhà đầu tư, đồng thời là điều kiện để hình thành chuỗi liên kết và thực hiện vai trò dẫn dắt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và dữ liệu data.
Đề xuất được đưa ra cho MobiFone chính là ưu tiên đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa.
Theo Quyết định 26/QĐ-TTg của Thủ tướng, cả Mobifone và VNPT phải thực hiện cổ phần hóa trong năm nay. Tuy nhiên, 2 doanh nghiệp này đều có vốn chủ sở hữu lớn, việc cả 2 cùng IPO có thể khiến thị trường khó hấp thụ và không đạt lợi ích cao nhất cho Nhà nước.
Do đó, đề án cho rằng cần ưu tiên cổ phần hóa MobiFone trước, Nhà nước sẽ nắm 51% vốn doanh nghiệp để phù hợp với tiêu chí phân loại DNNN theo Quyết định số 58/2016.
Trong lĩnh vực năng lượng, dự thảo đề án của Bộ KHĐT chọn Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giữ vai trò dẫn dắt các tập đoàn năng lượng Nhà nước và tư nhân trong ngành.
Theo cơ quan soạn thảo, EVN là doanh nghiệp được thành lập với vai trò điều độ, sản xuất và truyền tải phân phối điện năng. Hiện sản lượng điện sản xuất của EVN chiếm gần 50% sản lượng điện toàn quốc.
Cơ quan soạn thảo đề xuất Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) phối hợp với EVN đầu tư các dự án năng lượng tái tạo và thu hút thêm sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân. Trong đó, ưu tiên nghiên cứu điện gió ngoài khơi có sự tham gia của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia (PVN) để đánh giá tính khả thi hướng tới phát triển điện gió.
Nghiên cứu định hướng chuyển Trung tâm điều độ thuộc EVN về Bộ Công Thương quản lý (vẫn đảm bảo quy định Nhà nước độc quyền trong lĩnh vực truyền tải điện) để thực hiện cổ phần hóa EVN trong thời gian tới. Điều này nhằm đảm bảo huy động nguồn lực tài chính và đổi mới quản trị doanh nghiệp. Đặc biệt, đề án đề nghị nghiên cứu bổ sung hình thức (thí điểm) thuê quản lý vận hành cụm nhà máy điện của EVN.
| CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH BÌNH QUÂN GIAI ĐOẠN 2017-2019 CỦA VIETTEL | |||||
| Nguồn: Bộ KHĐT | |||||
| Nhãn | Giá trị tài sản | Vốn chủ sở hữu | Lợi nhuận trước thuế | Số nộp NSNN | |
| tỷ đồng | 180000 | 140000 | 40000 | 30000 | |
Trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, Bộ KHĐT đề xuất chọn Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội (Viettel) là doanh nghiệp chủ đạo, dẫn dắt lĩnh vực công nghiệp quốc phòng.
Lý do chính cơ quan soạn thảo chọn Viettel vì đây là doanh nghiệp có vị thế trong lĩnh vực an ninh quốc phòng, đã và đang thực hiện triển khai các lĩnh vực sản xuất thiết bị quân sự. Đây cũng là đơn vị hàng đầu trong nghiên cứu, phát triển, chế tạo, sản xuất, chuyển giao công nghệ, xuất nhập khẩu các sản phẩm trang thiết bị kỹ thuật quân sự và các mặt hàng lưỡng dụng phục vụ quốc phòng và dân sự.
Trong định hướng phát triển, Viettel đang xây dựng và phát triển lĩnh vực công nghiệp, tập trung vào 3 mảng quốc phòng công nghệ cao; điện tử viễn thông và an ninh mạng với mục tiêu trở thành một trong 80 doanh nghiệp có doanh thu từ hoạt động quốc phòng cao trên thế giới vào năm 2025.
Bộ KHĐT đề xuất cơ chế cho Viettel tập trung vào nghiên cứu hình thành Quỹ phát triển công nghiệp quốc phòng từ nguồn lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp (trích thêm 20% lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp quốc phòng an ninh để hình thành quỹ). Quỹ này sẽ được doanh nghiệp sử dụng để phục vụ các hoạt động liên quan phát triển công nghiệp quốc phòng.
Bên cạnh đó, Đề án cũng đề xuất nghiên cứu hình thành Quỹ đổi mới sáng tạo, đầu tư mạo hiểm cho Viettel với mục đích tiếp tục thử nghiệm, điều chỉnh hoàn thiện sản phẩm và thương mại hóa để khai thác kết quả từ nghiên cứu khoa học và tạo ra những sản phẩm mới.
