"Chúng tôi đang sống trong một hộp diêm", bà Reinette Senum nói.
Senum là phó thị trưởng thị trấn Nevada City, một đô thị nhỏ nằm dưới chân dãy núi Sierra Nevada, cách San Francisco 235 km về phía đông bắc. Thị trấn xinh đẹp này có nhiều ngôi nhà gỗ đầy màu sắc được xây dựng từ thế kỷ 19.
Tuy nhiên, bà Senum đang không khỏi lo ngại vì nếu tình hình thời tiết tiếp tục diễn biến xấu, rất có thể tới một ngày toàn bộ Nevada City sẽ chìm trong biển lửa.
 |
| Những ngôi nhà cổ tại thị trấn Nevada City, bang California, phía xa là những cánh rừng có khả năng cháy rất cao. Ảnh: CNN/Randall Frizzell. |
Tình hình cấp bách
Cháy rừng là một vấn đề đang ngày càng trở nên nghiêm trọng ở bang California, 15 trong tổng số 20 vụ cháy rừng lớn nhất nước Mỹ kể từ năm 1932 diễn ra ở bang này. Biến đổi khí hậu đang ngày càng làm cho thời tiết ở bang đông dân nhất nước Mỹ trở nên khô và nóng hơn, và xu hướng này được cho là sẽ tiếp diễn trong tương lai.
Theo Cơ quan Đánh giá Khí hậu Quốc gia Mỹ (NCA), biến đổi khí hậu là nguyên nhân khiến một nửa diện tích rừng bị cháy ở các bang miền tây kể từ thập kỷ 1980. Theo dự đoán của NCA, diện tích cháy rừng ở tây nam bang California sẽ tăng gấp đôi vào năm 2050.
Nevada City có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi xu hướng này, vì bao quanh thị trấn là những cánh rừng rậm rạp mà không có một vùng an toàn ngăn cách với khu dân cư. Bà Senum cho biết khoảng 1,8 km vuông bên trong thị trấn đang có các loại cây dễ cháy mọc dày đặc.
Phó thị trưởng đã nghiên cứu tìm cách giảm nguy cơ cháy rừng tại Nevada City từ nhiều năm, nhưng vụ cháy rừng hồi tháng 11/2018 tại Paradise khiến 85 người thiệt mạng khiến cho tình hình trở nên cấp bách hơn. Paradise chỉ cách Nevada City khoảng 130 km, và theo bà Senum, vụ cháy rừng lịch sử là "lời kêu gọi hành động".
 |
| Sau vụ cháy rừng lịch sử tại Paradise khiến 85 người thiệt mạng vào tháng 11 năm ngoái, khiến các đô thị khác ở bang California đang đẩy mạnh việc phòng ngừa cháy rừng. Ảnh: Getty. |
Việc chờ đợi các dự án tài trợ từ chính phủ sẽ mất nhiều thời gian, vì vậy vào tháng 12/2018, bà Senum đã lên mạng để gây quỹ từ cộng đồng cho một dự án mà bà đặt tên là Goat Fund Me. Số tiền này sẽ được sử dụng để thuê những đàn dê và cho chúng dọn sạch cỏ khô tại các khu vực nhạy cảm, tạo ra vùng đệm an toàn để cháy rừng không lan vào khu dân cư.
Sử dụng dê để ngăn chặn cháy rừng đang là xu hướng ngày càng được ưa chuộng tại California và những bang miền tây khác của nước Mỹ.
Dê - Lính cứu hỏa tự nhiên
Johnny Gonzales là người điều hành ELM, một công ty sở hữu đàn dê 1.200 con rải rác ở khắp các thành phố tại phía nam bang California. Ông Gonzales cho biết nhu cầu thuê dê từ khách hàng đang tăng chóng mặt. Bên cạnh ELM, nhiều công ty chuyên cho thuê dê khác đã mọc lên như Goat R Us, Rent a Goat và Goats on the Go.
Dê phù hợp với công việc này do một đặc điểm sinh học đặc biệt của chúng, khác với các loài gặm cỏ khác, dê có thể ăn đến 10% khối lượng cơ thể mỗi ngày.
Đàn dê của Gonzales đã được huấn luyện sao cho quen với tiếng còi và tiếng xe cứu hỏa, khiến chúng không bị hoảng sợ khi làm việc tại khu dân cư đông đúc.
Diện tích cần dọn cỏ sẽ được quây lại bởi hàng rào có điện tích nhỏ, và đàn dê cũng được điều khiển bởi một người chăn dê và những con chó bảo vệ, giúp chúng an toàn trước các con thú ăn thịt khác như sói và các loại mèo lớn.
 |
| Những con dê của công ty ELM đang dọn sạch cỏ khô tại Lemon Grove, gần San Diego tại bang California. Ảnh: ELM. |
Một trong những khách hàng thường xuyên của Gonzales là Sở Chữa cháy và Cứu hộ Anaheim ở quận Cam. Người phụ trách thông tin của họ, ông Daron Wyatt cho biết những con dê đã bắt đầu được đưa vào kế hoạch phòng cháy từ cách đây 3 năm, chúng dọn sạch cỏ ở những nơi tiếp giáp giữa rừng và khu dân cư. Tới nay, phương án này đã cho thấy những kết quả khả quan.
"Chúng làm việc rất hiệu quả và đây là một cách tuyệt vời, thân thiện với môi trường để xử lý cỏ khô", ông Wyatt nói.
Dê có thể ăn tất cả cỏ dài, cỏ ngắn, các cây bụi và cây nhỏ, chúng cũng có thể di chuyển dễ dàng ở khu vực hiểm trở hay những vách đá chênh vênh, nơi mà con người khó có thể lui tới. Còn đối với những cây to, lính cứu hỏa sẽ dùng cưa máy cắt nhỏ và dê sẽ làm nốt phần việc còn lại.
Sai lầm lịch sử
Bà Lynn Huntsinger, giảng viên ngành quản trị rừng tại đại học UC Berkeley, cho biết bang California đang chứng kiến sự gia tăng lượng cây chết khô, nguyên liệu hoàn hảo cho những vụ cháy rừng. Một đợt hạn hán kỷ lục bắt đầu từ năm 2011 và mới chỉ kết thúc tháng trước đã khiến hơn 100 triệu cây chết khô ở bang này.
Chuyên gia này cho biết sự gia tăng các vụ cháy rừng bắt nguồn từ sai lầm của những người da trắng trong lịch sử. Trước đây, thổ dân da đỏ bản địa thường tự tạo các vụ cháy rừng nhỏ để tạo vành đai an toàn, không cho cây lớn mọc ở đó giúp ngăn chặn các vụ cháy rừng lớn lây lan trên diện rộng.
Nhưng mọi thứ thay đổi khi người da trắng xuất hiện, thực dân châu Âu không hiểu tại sao lại "dùng lửa ngăn lửa", và ban hành lệnh cấm đốt rừng vào đầu thế kỷ 20. Theo thời gian, cây cối mọc trở lại dày đặc ở những vành đai an toàn trước kia, tới mức không còn có thể kiểm soát.
 |
| Đợt hạn hán kéo dài từ năm 2011 khiến cho bang California hiện có nhiều cây chết khô như thế này, đây là nguyên liệu hoàn hảo cho các vụ cháy rừng. Ảnh: AFP. |
Việc quy hoạch đô thị cũng là một vấn đề, bà Huntsinger chỉ ra vụ cháy rừng ở thị trấn Paradise như một thất bại của quy hoạch khi khu các khu dân cư nằm xen kẽ bên trong cánh rừng rậm rạp.
Bà Huntsinger cũng kể ra một thế mạnh hiếm thấy ở các loài khác của dê đó là chúng có thể ăn những cây rất cứng và khô.
Bà Senum cho biết mình đã kêu gọi được 26.000 USD, kém 4.000 USD so với mục tiêu của mình. Phó thị trưởng Nevada City cho biết nếu đủ tiền để thuê dê, thị trấn của bà sẽ tránh được một số phận đen đủi như Paradise.
