Đấu giá tranh Bùi Xuân Phái: Lại xôn xao thật giả

Chiều 21/7, nhà đấu giá nghệ thuật Chọn (Chọn Auction House) giới thiệu 12 tác phẩm xuất hiện trong phiên đấu giá số 5 của họ tại Hà Nội. Trong số đó, tác phẩm tạo sự chú ý nhất là một bức tranh ký tên họa sĩ Bùi Xuân Phái.

Bức tranh đề tên Phố cũ, được cho là của danh họa Bùi Xuân Phái, có kích thước 50 x 40 cm, chất liệu sơn dầu. Tranh có giá bán khởi điểm từ 8.000 USD.

Trước đây, hai nhà đấu giá quốc tế từng đấu tác phẩm giống tới 99% bức tranh Phố cũ mà nhà đấu giá này đưa ra. Cụ thể, vào phiên đấu giá ngày 22/10/2006 của nhà Sotheby’s Singapore, bức tranh được bán với giá 11.443 USD (khoảng 257 triệu đồng). Nhà đấu giá Christie’s Hong Kong bán bức tranh vào ngày 25/5/2014 với giá 12.804 USD (khoảng 287 triệu đồng)

Điều khiến giới mỹ thuật xôn xao là bức tranh đấu tại hai nhà đấu giá quốc tế và bức của nhà đấu giá tại Việt Nam rất giống về hình thức, chỉ sai lệch một chút về kích thước và chất liệu. Điều đó có nghĩa, trong các bức tranh của ba nhà đấu giá đề tên của Bùi Xuân Phái, sẽ có ít nhất hai bức tranh giả!  

Trên các trang mạng xã hội, giới nghệ thuật bàn luận sôi nổi về nguồn gốc, xuất xứ, tính xác thực và các chi tiết trong tranh Phố cũ. Trang mạng Art Dealler – Nhà môi giới nghệ thuật đưa ra ảnh một số phiên bản tranh, hoặc chi tiết con bò vẽ trong tranh Bùi Xuân Phái để so sánh.

Bức Phố cũ của danh họa Bùi Xuân Phái.

Nhà sưu tầm Nguyễn Phan Huy Khôi cung cấp thông tin chi tiết về bức tranh giống hệt bức Phố cũ, từng được bán tại nhà đấu giá quốc tế. Theo thông tin mà nhà sưu tầm này tìm hiểu, thì bức tranh mà nhà Christie’s đấu giá năm 2015 chính là bức tranh mà nhà Sotheby’s từng đấu năm 2006.

Trước những tranh luận về độ thật - giả của bức tranh xuất hiện tại Việt Nam, ông Quốc Hùng – đại diện hội đồng thẩm định Chọn Auction House – cho rằng khâu thẩm định của nhà đấu giá Việt đã thực hiện rất kỹ lưỡng đối với tác phẩm Phố cũ.

Theo ông Quốc Hùng, các chuyên gia thẩm định của nhà đấu giá này dựa trên hai yếu tố để có thể tự tin đưa tranh ra đấu giá: nguồn gốc tranh và các yếu tố vật lý, thẩm mỹ của tranh.

Thứ nhất về mặt nhân thân và nguồn gốc, bức tranh được sư thầy Thích Minh Thịnh gửi tới đấu giá.

Sư thầy Thích Minh Thịnh cho biết, ông được một người có tên “cô Như” tặng lại cho bức tranh này đã lâu. Theo ông, cô Như là người có quan hệ với một số họa sĩ, căn nhà của cô tại số 19 phố Phan Bội Châu còn lưu giữ nhiều bức tranh khác. “Trước khi mất, cô Như dặn nếu tôi không thích bức tranh này thì hãy bán đi để làm từ thiện. Từ lúc tôi có bức tranh này đã 20 năm nay, tôi úp trên mặt tủ suốt, không ai được chụp lại bức tranh này” – thầy Thích Minh Thịnh nói.

Thứ hai, về mặt kỹ thuật, ông Quốc Hùng khẳng định bút pháp của bức Phố cũ hoàn toàn trùng hợp với phong cách của Bùi Xuân Phái. Theo ông Quốc Hùng, độ cũ của tranh, chất liệu toan và độ cũ của từng chiếc đinh vít trên tranh có niên đại khớp với giai đoạn mà Bùi Xuân Phái vẽ theo phong cách này.

“Với kinh nghiệm, tay nghề, mắt nhìn tranh của các chuyên gia thẩm định, chúng tôi đang rất tin tưởng vào độ xác thực của bức tranh này” – ông Quốc Hùng nói.

Bức tranh được đấu giá tại nhà Sotheby's năm 2006.

Liên quan đến sự việc, họa sĩ Trần Nhật Thăng cho biết, trước đây, anh từng được chứng kiến một chuyên gia thẩm định (làm việc tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam) thẩm định tác phẩm Phố cũ được đấu giá tại Việt Nam hôm 21/7 vừa qua. Chuyên gia này cho rằng bức tranh là của Bùi Xuân Phái. Chuyến thẩm định đó vốn để cho một nhà sưu tầm khác muốn mua bức tranh, nhưng chưa thỏa thuận được về giá, nên bức tranh mới được gửi tới bán tại nhà đấu giá Việt Nam.

Đây không phải lần đầu tiên tranh được cho là của Bùi Xuân Phái vướng nghi vấn thật – giả. Tháng 10/2016, họa sĩ Bùi Thanh Phương – con trai Bùi Xuân Phái – lên tiếng khẳng định bức tranh Phố cổ Hà Nội bán đấu giá từ thiện 102.000 USD (khoảng 2,3 tỷ đồng) là tranh giả.

Năm 2008, họa sĩ Bùi Thanh Phương tuyên bố sẽ kiện Sotheby’s vì cho rằng nhà đấu giá này mang đấu bốn bức tranh giả của cố họa sĩ. Website của Sotheby’s sau đó đã cho gỡ bỏ các thông tin hình ảnh bốn bức tranh và không đấu giá bốn bức đó nữa.