Trung Quốc đã đẩy nhanh việc phát triển vũ khí hạt nhân từ lâu, trước khi xung đột tại Ukraine nổ ra.
Tuy nhiên, việc Mỹ thận trọng về khả năng tham gia vào chiến sự do rủi ro xung đột hạt nhân với Nga cũng đã củng cố quyết định của Bắc Kinh khi phát triển vũ khí hạt nhân như một công cụ răn đe, theo Wall Street Journal.
Giới lãnh đạo Trung Quốc cho rằng việc nâng cao năng lực hạt nhân có thể ngăn chặn kịch bản Mỹ can thiệp trực tiếp vào một cuộc xung đột tiềm tàng ở Đài Loan.
Các hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang xây hơn 100 địa điểm nghi là silo (hầm phóng tên lửa) ở thành phố Ngọc Môn, miền Tây nước này. Lầu Năm Góc nói rằng Trung Quốc có thể sở hữu 1.000 đầu đạn đến năm 2030, so với con số khoảng 350 đầu đạn hiện tại.
Cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung
Những người thân cận với giới lãnh đạo Trung Quốc nói rằng việc tăng cường vũ khí hạt nhân là do lo ngại về Mỹ, sau khi Washington có những chính sách quyết đoán hơn với Trung Quốc từ thời cựu Tổng thống Donald Trump và người kế nhiệm Joe Biden.
Quan chức quân sự Mỹ lo ngại việc Trung Quốc tăng cường vũ khí hạt nhân sẽ khiến Bắc Kinh có thể tổ chức tấn công hạt nhân bất ngờ. Nguồn tin cho biết Bắc Kinh cam kết sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân trước.
Trước đây, các nhà lãnh đạo Trung Quốc không đánh giá quá cao vũ khí hạt nhân vì nó không mang đến sự hỗ trợ thực tế trong các cuộc xung đột. Mọi chuyện dường như đã thay đổi từ đầu năm 2020 - thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát - khi Mỹ cứng rắn hơn trong lập trường với Trung Quốc.
 |
| Địa điểm nghi là nơi xây dựng hầm phóng tên lửa ở thành phố Ngọc Môn, Trung Quốc, được che phủ hồi tháng 7/2021. Ảnh: Planet Labs. |
Việc cựu Tổng thống Donald Trump chỉ trích Trung Quốc mạnh mẽ đã khiến các nhà lãnh đạo Bắc Kinh đồng quan điểm rằng Mỹ có thể chấp nhận rủi ro lớn để ngăn sự trỗi dậy của Bắc Kinh.
Bên cạnh đó, việc Mỹ tăng cường hỗ trợ Đài Loan cũng khiến giới chức Bắc Kinh tranh luận về kịch bản Washington sử dụng vũ khí hạt nhân nếu xung đột xảy ra. Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời.
Tăng cường “năng lực răn đe”
Trung Quốc có kế hoạch duy trì kho hạt nhân không vượt quá mức cần thiết. Các quan chức quân đội Trung Quốc tin rằng vũ khí hạt nhân Bắc Kinh đang sở hữu đã lạc hậu để có thể răn đe hiệu quả đối với Mỹ.
“Năng lực hạt nhân (của Bắc Kinh) kém hơn chỉ khiến Mỹ ngày càng gia tăng áp lực lên Trung Quốc”, nguồn tin cho biết.
Việc cộng đồng quốc tế bày tỏ lo ngại khi Moscow đặt lực lượng hạt nhân trong trạng thái “cảnh báo cao” trong xung đột Ukraine đã khiến Trung Quốc suy nghĩ lại về giá trị chiến lược của vũ khí hạt nhân.
Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) có trụ sở tại Thụy Điển cho biết trong năm 2021, Trung Quốc có 350 đầu đạn hạt nhân, thấp hơn nhiều so với con số mà Mỹ (5.550) hay Nga (6.255) đang sở hữu.
Ảnh vệ tinh được chụp hồi tháng 1 cho thấy 45 địa điểm cuối cùng trong 120 điểm nghi là hầm phóng tên lửa gần thành phố Ngọc Môn đã được tháo lớp che phủ.
Các nhà phân tích cho rằng hầm phóng đủ lớn để triển khai tên lửa tầm xa DF-41, được đưa vào biên chế trong năm 2020, có thể vươn đến lãnh thổ Mỹ. Nhiều vụ thử tên lửa mang đầu đạn phóng từ máy bay cũng gia tăng khả năng đáp trả của Trung Quốc nếu bị tấn công phủ đầu.
 |
| Tháng 1/2022, lớp che phủ địa điểm nghi là hầm phóng tên lửa ở Ngọc Môn đã được tháo dỡ. Ảnh: Planet Labs. |
Trung Quốc từ chối trả lời câu hỏi về các hầm phóng tên lửa, nhưng trong cuộc gặp các quan chức quốc phòng hồi tháng 3/2021, Chủ tịch nước Tập Cận Bình thúc giục “tăng tốc xây dựng hệ thống răn đe chiến lược hiện đại”, hàm ý nói đến vũ khí hạt nhân, theo Wall Street Journal.
Ngoài ra, Bắc Kinh cũng đang nỗ lực xây dựng hệ thống phản ứng trước một cuộc tấn công hạt nhân. Lầu Năm Góc cho biết Trung Quốc đang xây dựng hệ thống cảnh báo tên lửa, với sự hỗ trợ của Nga. Tháng 2/2021, Trung Quốc phóng một vệ tinh mà các nhà phân tích cho rằng là hệ thống cảm biến tên lửa đặt ngoài không gian.
Ngoài ra, Bắc Kinh cũng phát triển các loại vũ khí hiện đại như máy bay và tàu ngầm không người lái, cùng tên lửa siêu vượt âm có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.
