Trong nhiều tháng, hàng chục hạ nghị sĩ đảng Dân chủ đã e ngại tránh né ngay cả đề cập đến việc luận tội Tổng thống Trump - cho đến thời điểm họ yêu cầu làm vậy.
Theo New York Times, việc đột ngột theo đuổi cuộc điều tra luận tội của các nghị sĩ Dân chủ, những người vốn thờ ơ trước đây, đáng chú ý nhất là Chủ tịch Nancy Pelosi, là do một thực tế căn bản. Họ tin rằng những cáo buộc mới đối với ông Trump là đơn giản và đủ nghiêm trọng để thuyết phục công chúng.
 |
| Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi từ lâu đã phản đối mở cuộc điều tra luận tội chính thức với tổng thống nhưng đột ngột thay đổi quan điểm vào ngày 24/9. Ảnh: New York Times. |
Trái ngược với sự mù mờ trong báo cáo của công tố viên đặc biệt về sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016 và sự cản trở công lý của ông Trump, đảng Dân chủ coi các cáo buộc hiện tại là rõ ràng.
Cho đến nay, việc tổng thống từ chối cung cấp cho Quốc hội khiếu nại của người tố giác theo luật, cộng với khả năng ông Trump sử dụng viện trợ của quân đội Mỹ như con bài mặc cả với chính phủ nước ngoài, được các đảng viên Dân chủ coi là vụ việc nghiêm trọng về hành vi sai trái của tổng thống.
Họ cho rằng việc này đủ chấn động để nhiều người Mỹ thờ ơ với ý tưởng luận tội tổng thống nhận ra sự cần thiết để Hạ viện phải hành động.
An ninh quốc gia là lý do căn bản
Yếu tố thứ hai cũng đang phát huy tác dụng. Việc tổng thống sử dụng an ninh quốc gia để gây áp lực lôi kéo đồng minh nhằm nhận được sự giúp đỡ chính trị đã mở cánh cửa cho các đảng viên Dân chủ ôn hòa hơn theo đuổi vụ luận tội chống lại tổng thống. Hôm 24/9, khi hàng loạt yêu cầu mới cho một cuộc điều tra được đưa ra, an ninh quốc gia được xem là lý do căn bản.
"Đừng mắc sai lầm, những cáo buộc gần đây chắc chắn rất tàn khốc. Chúng chỉ ra sự lạm dụng quyền lực trực tiếp với cái giá là an ninh quốc gia của chúng ta", hạ nghị sĩ Steven Horsford và Susie Lee, đảng Dân chủ, bang Nevada, những người chống lại việc luận tội, cho biết trong tuyên bố chung.
Sự đảo ngược của bà Pelosi cũng diễn ra chóng vánh. Ngay từ đầu nhiệm kỳ của ông Trump, chủ tịch Hạ viện đã là tiếng nói hàng đầu kiềm chế luận tội, nhận ra mối nguy hiểm chính trị đối với đa số mà đảng Dân chủ giành được một cách khó khăn cũng như khả năng phản ứng giận dữ của công chúng có thể trao cho ông Trump nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump tới phát biểu trong phiên họp thứ 74 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở trụ sở chính tại Mỹ, ngày 24/9. Ảnh: AP. |
Mặc dù rất coi thường tổng thống, bà Pelosi không tin rằng công chúng ủng hộ cuộc điều tra luận tội chính thức được cho là gây chia rẽ quốc gia. Bà thích các ủy ban khác nhau theo đuổi ông Trump về một loạt vấn đề trước cuộc bầu cử vào năm tới hơn là buộc phải tiến hành luận tội chính thức.
Tất cả đã thay đổi với việc tiết lộ khiếu nại của người tố giác chống lại tổng thống.
Giống như các đồng nghiệp của mình, bà Pelosi nói rằng trong khi cáo buộc mới nhất chống lại tổng thống chỉ là một yếu tố cho việc luận tội thì "đây là điều dễ hiểu nhất đối với công chúng".
"Chúng ta không thể yêu cầu chính phủ nước ngoài giúp đỡ trong cuộc bầu cử của chúng ta", bà Pelosi phát biểu trong một diễn đàn hôm 24/9.
Rủi ro chính trị
Việc bắt đầu cuộc điều tra luận tội chính thức mang đến những rủi ro chính trị nghiêm trọng cho đảng Dân chủ, cho phép ông Trump và các nghị sĩ đảng Cộng hòa lập luận rằng đảng Dân chủ đang đối xử bất công với tổng thống vì lợi ích đảng phái khi cuộc bầu cử chỉ còn hơn một năm nữa.
"Quấy rối tổng thống!", ông Trump viết trên Twitter từ New York, nơi ông đang tham dự các cuộc họp tại Liên Hợp Quốc, khi đảng Dân chủ tuyên bố rằng họ đang mở cuộc điều tra luận tội chính thức.
Một câu hỏi lớn cho đảng Dân chủ là làm thế nào để thống nhất về vấn đề đã tạo ra những rạn nứt sâu sắc trong hàng ngũ của họ cho đến tuần này. Chẳng hạn, cuộc điều tra luận tội nên được tiến hành rộng rãi đến mức độ nào hay ai nên điều hành nó.
 |
| Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Al Green, bang Texas, tham gia cùng các nhà hoạt động ủng hộ luận tội để kêu gọi Quốc hội bãi nhiệm Tổng thống Donald Trump khỏi chức vụ, ở Đồi Capitol, Washington, ngày 23/9. Ảnh: AP. |
Hôm 24/9, một số nhà lập pháp ôn hòa hơn từ các khu vực thiên về đảng Cộng hòa, những người tự đặt mình vào nguy cơ chính trị để tiến hành luận tội, đã bày tỏ sự thất vọng về sự thiếu chắc chắn trong cách thức tiến hành cuộc điều tra.
Theo Reuters, bước tiếp theo thuộc trách nhiệm của Thượng viện. Cơ quan lập pháp này có sẽ tổ chức phiên tòa xét xử tổng thống theo các mục luận tội mà Hạ viện đưa ra. Phiên tòa được chủ trì bởi chánh án Tòa án Tối cao Mỹ.
Trong lịch sử Mỹ, mới có 2 tổng thống chính thức bị luận tội và đối diện xét xử tại Thượng viện là Andrew Johnson vào năm 1868 và Bill Clinton vào năm 1998-1999 với sai phạm thuộc diện "tội cấp cao và khinh tội".
Đảng Cộng hòa đã phải trả giá đắt trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vì tiến hành luận tội Bill Clinton vào năm 1998. Một số nhà phân tích tin rằng cuộc luận tội này cũng có thể gây phản tác dụng cho đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, với sự kêu gọi ngày càng tăng trong đảng nhằm chống lại tổng thống sau những tiết lộ của Ukraine, bà Pelosi và những người khác đứng giữa hai lựa chọn.
Nếu lùi bước, họ đối mặt nguy cơ mất lòng những người trong đảng, trong khi việc theo đuổi vụ luận tội có thể làm tổn thương các đảng viên Cộng hòa và những người độc lập.
Quyết định khó khăn
Ngay khi đang trên đà, một số đảng viên Dân chủ lo ngại việc phát hành cuộc điện đàm giữa ông Trump và tổng thống Ukraine có thể ít bùng nổ hơn dự đoán.
Nhưng chủ tịch Hạ viện và những người khác nói rằng kết quả như vậy sẽ không ngăn cản họ và họ muốn nghe tất cả thông tin từ người tố giác về những gì dẫn đến khiếu nại chống lại ông Trump, được cho là bao gồm nhiều hơn một cuộc gọi.
Quyết định ủng hộ cuộc điều tra là không dễ dàng đối với đảng Dân chủ, những người đã do dự để bước vào trận chiến.
"Tôi chắc chắn không tranh cử vào Quốc hội để trở thành một phần của cuộc điều tra luận tội. Thật đau lòng khi thấy việc luận tội diễn ra ngay trước mắt. Cho dù tổng thống là ai, chúng tôi muốn họ thành công. Đồng thời, tôi phải duy trì luật pháp, giám sát và cân bằng", hạ nghị sĩ Haley Stevens, đảng Dân chủ, bang Michigan, nhìn nhận.
Trong khi tiết lộ về khiếu nại của người tố giác đã khai thông bế tắc của việc luận tội, đảng Dân chủ ngày càng phẫn nộ trước thái độ khiêu khích của tổng thống và các đồng minh với ý khinh thường nhánh quyền lực ngang bằng được trao quyền giám sát hoạt động của chính phủ.
"Những hành động này, mà tổng thống đã thừa nhận, thể hiện sự lạm dụng quyền lực và lạm dụng lòng tin mà nhân dân trao cho tổng thống", hạ nghị sĩ Lizzie Fletcher, đảng Dân chủ, từ Houston, tuyên bố.
Bà nói rằng "Hạ viện nên hành động nhanh chóng để điều tra và nên chuẩn bị sử dụng biện pháp khắc chế độc quyền trong quyền lực của mình: luận tội".
