Chỉ một tuần sau lễ nhậm chức của tân Tổng thống Luiz Inácio “Lula” da Silva, hàng nghìn người ủng hộ người tiền nhiệm Jair Bolsonaro đã xông vào Quốc hội, Tòa án Tối cao và dinh tổng thống.
Tổng thống Lula cho biết lực lượng an ninh ở thủ đô Brasília đã không thể ngăn chặn đám đông. Ông chỉ trích các sĩ quan cảnh sát tại hiện trường hôm 8/1, lên án việc họ thiếu hành động khi hàng trăm người ủng hộ ông Bolsonaro xông vào các tòa nhà và có hành động bạo lực.
BBC đã xem xét cách phản ứng của cảnh sát vào những thời điểm quan trọng sau khi cuộc bạo loạn nổ ra.
 |
| Tuyến đường diễu hành dài khoảng 7 km của người biểu tình ở thủ đô Brasília. Đồ họa: BBC. |
Diễu hành tới Quốc hội
Kể từ khi Tổng thống Lula giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sít sao vào tháng 10/2022, những người ủng hộ đối thủ cánh hữu của ông đã dựng lều trước các doanh trại quân đội ở nhiều thành phố trên khắp đất nước. Họ kêu gọi quân đội can thiệp và lật ngược kết quả bầu cử.
Sau đó, vào cuối tuần trước, hàng nghìn người đã tập trung bên ngoài doanh trại quân đội ở thủ đô Brasília, trong số họ có nhiều người được đưa đến bằng xe buýt.
Tổng thống Lula đã kêu gọi lực lượng an ninh địa phương giải tán những người biểu tình này, nhưng cảnh sát không sử dụng vũ lực.
Vào chiều 8/1, những người biểu tình bắt đầu tuần hành về phía khu phức hợp tòa nhà chính phủ. Đoạn video cho thấy cuộc tuần hành diễn ra một cách hòa bình. Cảnh sát theo sát họ dọc tuyến đường dài 7 km.
BBC đã liên hệ cơ quan cảnh sát ở Brasília để xác minh những người biểu tình được cấp phép diễu hành dọc theo tuyến đường này trước đó hay chưa, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Phá vỡ hàng rào
Những người biểu tình đã đến trước hàng rào ngăn lối vào khu phức hợp tòa nhà chính phủ, được gọi là "Praça dos Três Poderes".
Một đoạn video được BBC xác minh cho thấy chỉ có một hàng rào kim loại chắn ngang con đường lớn. Một trong những cảnh sát rút ra vật dụng giống như bình xịt hơi cay nhắm vào những người biểu tình, nhưng không thể cản bước họ.
Phóng viên BBC đã hỏi cảnh sát tại sao không thiết lập các rào chắn vững chắc hơn và huy động thêm sĩ quan để kiểm soát tình hình khi những người biểu tình đến gần khu phức hợp.
Tiến vào các tòa nhà
Sau khi các rào chắn bị phá vỡ, đám đông người biểu tình tràn lên những con dốc dẫn đến tòa nhà Quốc hội và dinh tổng thống. Cảnh sát đã bị chỉ trích vì quá nương tay với những người biểu tình khi họ tiến vào các tòa nhà này.
Hai video từ hiện trường cho thấy một vài cảnh sát thậm chí còn chụp ảnh đám đông khi họ tiến đến tòa nhà Quốc hội. Một video khác cho thấy một cảnh sát bị người biểu tình kéo khỏi ngựa và ngã xuống đất.
 |
| Một vài cảnh sát đứng chụp ảnh khi những người biểu tình tiến vào Quốc hội. Ảnh: Twitter/BBC. |
Quốc hội và dinh tổng thống bị tấn công vào khoảng 15h ngày 8/1 (giờ địa phương).
Các video cho thấy những người biểu tình sử dụng hàng rào an ninh để đập vỡ một số cửa sổ lớn. Họ xâm nhập qua cửa sổ và nhanh chóng tràn vào cả hai tòa nhà, trèo lên mái tòa nhà Quốc hội.
BBC cũng đã xác minh một đoạn video cho thấy cảnh sát chỉ đứng canh gác khi những người biểu tình đi lên cầu thang vào tòa nhà Quốc hội qua lối vào ở tầng dưới. Cảnh sát cầm khiên chống bạo động đứng bên phải cầu thang, nhưng họ không bảo vệ lối đi chính mà có vẻ như đang canh gác hành lang bên cạnh.
Một cảnh sát thậm chí vẫy tay và giơ ngón cái với những người biểu tình đi qua. Đáp lại, một số người biểu tình hoan nghênh các sĩ quan.
Đồng phục cảnh sát trong video cho thấy các sĩ quan này thuộc lực lượng cảnh sát liên bang Policia Legislativa, hoạt động bên trong Quốc hội.
Phá hoại tài sản
Hình ảnh từ hiện trường cho thấy khi vào bên trong các tòa nhà, những người biểu tình đã phá hủy đồ đạc, thiết bị và tác phẩm nghệ thuật.
Các bài đăng trên mạng xã hội từ chiều 8/1 cũng ghi lại cảnh nhiều người biểu tình ở cả bên ngoài quảng trường và bên trong tòa nhà, nhưng không có cảnh sát hoặc lực lượng an ninh xung quanh.
Các video lan truyền trên mạng cho thấy những người biểu tình đập phá văn phòng, đập vỡ cửa sổ và cửa ra vào, lật tung đồ đạc và ném máy tính, máy in xuống đất.
 |
| Đồ đạc trong Tòa án Tối cao trước và sau khi bị đám đông biểu tình đập phá. Ảnh: BBC/Reuters. |
Giải tán đám đông
Thống đốc Brasília, ông Ibaneis Rocha, sau đó đã yêu cầu chính quyền liên bang hỗ trợ, dù không rõ điều này được thực hiện chính xác vào thời điểm nào. Tổng thống Lula ngay sau đó tuyên bố rằng ông đã điều động các lực lượng quốc gia can thiệp vào vụ bạo loạn ở Brasília.
Tuy nhiên, ngay cả khi có sự hỗ trợ của các lực lượng khác, phải mất thêm nhiều giờ tình hình mới được kiểm soát. Tòa án Tối cao là cơ quan đầu tiên thoát khỏi đám đông đập phá. Sau đó, người biểu tình ở những tòa nhà khác cũng dần bị giải tán.
Tòa án Brazil ngày 8/1 đã đình chỉ Thống đốc Brasília Ibaneis Rocha trong 90 ngày sau vì để xảy ra vụ bạo loạn tại tòa nhà chính quyền ở thủ đô nước này, theo Reuters.
Brazil đầu thế kỷ XXI
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách về chính trị Brazil mang tên "Brazil đầu thế kỷ XXI" do NXB Từ điển Bách Khoa xuất bản năm 2012. Cuốn sách tập trung vào những vấn đề chính trị và kinh tế của Brazil, từ đó đưa ra một số đánh giá chung và khả năng mở rộng quan hệ với Việt Nam cũng như triển vọng kinh tế - chính trị Brazil.
