1 dạ nếp cho ra 15-16 kg cốm dẹp cần đến 6 lao động đâm trong vòng 3 giờ mới xong. Cứ 12 giờ đêm làm đến hơn 8 giờ sáng, mỗi người được trả 100.000 đồng.
Cứ vào rằm tháng 10 âm lịch, khi con trăng tròn đầy là đồng bào Khmer, đặc biệt là tại hai tỉnh Sóc Trăng và Trà Vinh lại long trọng tổ chức lễ Ok-om-bok, còn gọi là lễ cúng trăng, để tưởng nhớ công ơn của Mặt trăng, vị thần điều tiết mùa màng, mang lại ấm no. Việc tổ chức cúng trăng vào đêm rằm cũng là thời gian thu hoạch hoa màu, trong đó có lúa nếp, nên người ta chọn nếp để làm cốm dẹp dâng cúng thần Mặt trăng và cùng nhau thưởng thức, với hy vọng năm sau mùa màng sẽ tiếp tục bội thu, dân làng an cư lạc nghiệp.
Những ngày này, khi mùa lễ hội Ok-om-bok đã rộn ràng, làng cốm dẹp Ba So, xã Nhị Trường, huyện Cầu Ngang, Trà Vinh cũng tất bật ngày đêm làm cốm, loại thực phẩm nổi tiếng không thể thiếu trong lễ hội của người Khmer .
 |
Lúa nếp được phơi trước khi đem rang để làm ra cốm dẹp. Thông thường phơi lúa không được già nắng, phải còn dẻo mới làm cốm thơm ngon.
|
|
Nếp được rang trong nồi đất (mỗi lần chỉ rang 1 tô, khoảng 0,5 kg). Rang nếp phải để lửa thật mạnh vào đảo đều trong vòng 2-3 phút là lấy ra đem đi đâm - tiếng Khmer (giã) liền thì cốm mới dẻo, ngon..
|
|
Làng cốm dẹp Ba So có gần 50 hộ chuyên sản xuất loại cốm này, đa phần làm thủ công. Mỗi ngày sản xuất hàng chục tấn hàng tiêu thụ khắp các tỉnh ĐBSCL. Vào những ngày cận lễ hội Ok-om-bok, công suất làm cốm dẹp từng hộ tăng mạnh, sản lượng gấp 3-4 lần so với ngày thường.
|
|
Gốc cây gỗ được cắm chắt dưới đất này thực chất là cối để đâm cốm dẹp.
|
|
Những thanh niên có sức khỏe mới đảm đương được công việc đâm cốm này.
|
|
| Đâm một cối cốm phải "huy động" 3 người: hai người đâm, một người giữ cối, và chày phải đâm phải liên tục xuống hạt nếp (giống như giã gạo). Bình quân một mẻ nếp 0,5 kg phải cần 120 -150 lượt đâm mới thành cốm dẹp. |
|
Niềm vui với mỗi mẻ cốm dẹp vừa đâm xong.
|
|
Tiếp đến là các công đoạn sàn, sẩy, và công đoạn này đa phần là giới nữ đảm trách.
|
|
Cốm hoàn thành
|
|
và được người có tay nghề kiểm tra lại chất lượng. Bình quân giá bán 1kg cốm dẹp từ 50.000 - 55.000 đồng.
|
|
ĐBSCL hiện có nhiều vùng làm cốm, nhưng sản phẩm được làm ra từ làng Ba So luôn hút hàng nhất. Tại địa phương, người Khmer vẫn đong cốm dẹp theo đơn vị lít.
|
|
|
Ông Chau Tiếu, có hơn 15 năm trong nghề đâm cốm dẹp ở ấp Ba So, cho biết: vào những ngày lễ, bình quân một hộ làm cốm sẽ đâm 3-4 dạ nếp, tương đương 60 kg cốm mới đủ phục vụ thị trường. Cốm làm ra được thương lái đến tận nhà thu mua.
|
|
|
Cốm dẹp, món ăn truyền thống của người Khmer Nam Bộ và cả người Kinh trong lễ hội.
|
