Phán quyết mới nhất là chỉ dấu cho thấy EU sẽ tiếp tục mạnh tay với các tập đoàn công nghệ nổi tiếng về né thuế khôn khéo như Apple, Google, Microsoft, Facebook, Amazon… Tuy nhiên, đó sẽ là cuộc chiến dài bởi nơi đó đang quy tụ những bộ óc cực kỳ thông minh biết cách trốn thuế thế nào cho hợp pháp nhất.
Và nói chung cả Silicon Valley đều "cùng một giuộc" trong vấn đề này. Chẳng ai dại gì đóng thuế trong khi có cách biến tiền thuế đó thành tiền hợp pháp của mình.
Bằng cách bán quyền sở hữu trí tuệ (thường rất đắt đỏ) cho chi nhánh "con rối" ở nước ngoài, các công ty công nghệ tìm cách chuyển lợi nhuận tới những quốc gia có mức thuế cực thấp như Ireland. Nhưng đó mới chỉ là khởi điểm.
Việc cấp phép quyền sở hữu trí tuệ (IP) lần nữa cho một đơn vị bình phong thứ hai tại Ireland, thường được giao toàn bộ doanh thu toàn cầu của công ty đó, chẳng khác gì chuyển lại tiền cho bên A (vốn được phù phép không có bất cứ doanh thu nào).
Rồi bên A lại đóng trụ sở tại vùng Caribe nên theo luật Ireland họ không phải chịu một đồng thuế thu nhập nào. Nhưng để mang tiền về Mỹ lại cả một vấn đề. Trốn được hàng tỷ USD tiền thuế ở nước ngoài, nhưng để mang được số tiền đó về Mỹ phải qua cửa ải Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (IRS).
Chiêu bài luồn lách
Để giảm thấp nhất số thuế phải nộp, Facebook đã chơi bài "Double Irish", chuyển 1 tỷ USD tiền thanh toán cho sở hữu trí tuệ từ một công ty Ireland sang công ty kia (cũng của Ireland), và một trong hai công ty đó được kiểm soát từ quần đảo Cayman.
 |
| Sơ đồ trốn thuế của các hãng công nghệ lớn. |
Trong khi đó, ngoài chiêu "Double Irish", Google còn dùng bài "Dutch Sandwich", chuyển 10,8 tỷ USD qua Amsterdam để tránh bị Ireland đánh thuế thu nhập.
Còn Apple mua iPhone từ Trung Quốc thông qua chi nhánh Ireland, rồi bán cho các nhà phân phối riêng của Apple. Năm 2012, toàn bộ khoản doanh thu 63,9 tỷ USD từ iPhone và lợi nhuận vòng kiểu này đã được chuyển tới Ireland.
Microsoft lại chơi bài khác. Hãng bán quyền khai thác thị trường Mỹ cho một chi nhánh ở Puerto Rico. Công ty này sao chép phần mềm của đại bản doanh Redmond (Microsoft) rồi bán cho các nhà phân phối tại Mỹ, kiếm doanh thu 6,3 tỷ USD mà chẳng mất đồng thuế nào.
Microsoft Singapore từng chuyển 3 tỷ USD tiền sở hữu trí tuệ cho một công ty vỏ bọc ở Bermuda (không phải chịu thuế doanh nghiệp).
Thiên đường thuế
Quần đảo Cayman được coi là một trong những "thiên đường" thuế yêu thích của nhiều tập đoàn công nghệ lớn như Apple, Facebook, Google, Microsoft… Từng là khu vực nổi tiếng với cướp biển, nay Cayman có số doanh nghiệp đăng ký nhiều hơn số dân. Đây cũng là trung tâm tài chính lớn thứ 6 thế giới.
 |
| Nhiều công ty đăng ký địa chỉ tại Quần đảo Cayman chỉ để trốn thuế. |
Các dịch vụ tài chính ở đây chiếm hơn nửa GDP của cả quốc gia, tuy nhiên không phải công ty nào cũng có văn phòng ở đây, đôi khi chỉ có duy nhất địa chỉ.
Tại Cayman có một tòa nhà nổi tiếng là Ugland House, nơi có hơn 19.000 công ty đăng ký địa chỉ ở đây. Tổng thống Mỹ Obama từng nói: "Nếu đây [Ugland House] không phải tòa nhà lớn nhất thế giới thì đích thị nó là nơi trốn thuế lớn nhất thế giới".
"Thiên đường thuế" tiếp theo là Quần đảo Virgin của Anh. Đây cũng là một trong những trung tâm tài chính nước ngoài quan trọng nhất thế giới. Có hơn 800 ngàn công ty đặt trụ sở tại Quần đảo Virgin trong khi dân số chỉ có vỏn vẹn 28 ngàn người.
Trong khi đó, Bermuda - cái tên nổi tiếng với truyền thuyết "Tam giác quỷ Bermuda" lại là địa điểm trốn thuế yêu thích của Google. Hãng này từng "tiết kiệm" được 2 tỷ USD tiền thuế thu nhập toàn cầu năm 2011 bằng cách chuyển 9,8 tỷ doanh thu của hãng tới các công ty vỏ bọc tại Bermuda.
 |
| Đảo Guernsey là "thiên đường" cho kinh doanh game và cờ bạc trực tuyến. |
Với những công ty làm game trực tuyến, đặc biệt là kinh doanh cờ bạc trực tuyến, thì đảo Guernsey - thuộc địa Hoàng gia của Anh trong eo biển Măng-sơ về phía bờ biển Normandie, chính là "thiên đường".
Hạ tầng mạng tại Guernsey được đánh giá là tốt nhất thế giới. Các đường cáp quang bảo mật và siêu nhanh nối với hệ thống máy chủ cực mạnh là tất cả những gì mà các doanh nghiệp cần.
Guernsey cung cấp dịch vụ hosting cho hàng trăm doanh nghiệp game và cờ bạc trực tuyến với lưu lượng hơn bất cứ địa điểm nào trên thế giới. Guernsey không thu thuế cờ bạc và thuế thu nhập doanh nghiệp.
Một "thiên đường thuế" khác không thể không nhắc tới là thủ đô Luanda của Angola. Luanda là thành phố đắt đỏ nhất thế giới mặc cho 2/3 dân số Angola sống trong đói nghèo với thu nhập chưa tới 2 USD/ngày. Mỗi năm có khoảng 150 ngàn trẻ em Angola chết trước 5 tuổi do các nguyên nhân liên quan tới nghèo đói.
Phần lớn GDP Angola đến từ dầu mỏ, kim cương và các ngành công nghiệp khai khoáng. Đất nước này mất khoảng 80 tỷ USD trong khoảng thời gian từ 1970 tới 2008 do chính sách miễn thuế cho các doanh nghiệp nước ngoài.
Lý lẽ của kẻ giàu
Khi bị chất vấn về vấn đề trốn thuế tại Ireland, giám đốc điều hành Apple Tim Cook đã thẳng thừng nói rằng Ireland phải chọn một trong hai: Tiền thuế hoặc việc làm. Apple không thể mang lại cả hai điều này.
Trong suốt 25 năm hiện diện tại Ireland, Apple đã tạo hàng nghìn công ăn việc làm cho người dân tại đây. Tính tới năm 2015, hãng đã có 5.000 nhân viên người Ireland, ngoài ra sắp còn thêm 1.000 nhân viên nữa làm việc tại trụ sở ở Cork.
Thực tế, Apple đã "bắt tay" với Ireland khi làm ăn tại nước này. Có vẻ như Ireland đã đồng ý đánh thuế ở mức cực thấp nếu Apple chấp nhận đặt toàn bộ hoạt động kinh doanh tại châu Âu ở nước này.
Trong khi đó, Eric Schmidt, CEO Google, từng rất tự hào về chuyện "trốn thuế". "Tôi tự hào về cơ cấu mà chúng tôi đã thiết lập... Đó gọi là chủ nghĩa tư bản. Chúng tôi tự hào là các nhà tư bản. Tôi chưa bao giờ nhầm lẫn về điều này", Eric Schmidt khoe khoang.
