Năm 2017, Việt Nam tăng 5 bậc, lên thị trí thứ 6 chỉ số bán lẻ toàn cầu. Năm 2016, tổng doanh số bán lẻ của Việt Nam đạt 118 tỷ USD, tăng 10,2% so với năm 2015.
Thị trường bán lẻ hấp dẫn của Việt Nam ngày càng thu hút các ông trùm trong lĩnh vực bán lẻ của thế giới và khu vực.
Tháng 4/2014 khi Việt Nam chưa mở cửa hoàn toàn với bán lẻ, đã có 3 tập đoàn nước ngoài rót hàng tỷ USD đầu tư.
Tập đoàn AEON của Nhật Bản cho cho biết kế hoạch đến năm 2020 xây dựng 20 trung tâm thương mại lớn khắp cả nước, với vốn 1,5 tỷ USD. Lotte của Hàn Quốc cũng phấn đấu đến năm 2020 xây dựng 60 trung tâm thương mại trị giá 3,2 tỷ USD.
BJC của Thái Lan đã chi ra 655 triệu euro để thâu tóm Metro. Giai đoạn 2015-2016 cũng chứng kiến nhiều vụ thâu tóm doanh nghiệp từ vốn FDI. Central Group (Thái Lan) mua lại 49% cổ phần Nguyễn Kim. Năm 2016 tiếp tục gây sốc khi thôn tính chuỗi BigC với giá khoảng 1 tỷ Euro.
Ngoài ra thị trường còn chứng kiến hàng trăm vụ thâu tóm, sát nhập khác. Trong 3 năm qua, khu vực FDI đã chiếm 70% thị phần bán lẻ qua cửa hàng tiện lợi, 17% qua trung tâm thương mại và siêu thị, 50% bán lẻ trực tuyến. Đến nay thị phần của khu vực này không ngừng tăng lên.
Theo đại biểu Phạm Trọng Nhân, điều đó rất đáng suy nghĩ.
 |
| Nhiều tập đoàn nước ngoài liên tiếp rót hàng tỷ USD thấu tóm doanh nghiệp Việt. Ảnh minh họa: Quỳnh Trang. |
Hiện nay, nhiều nhà đầu tư không chỉ đẩy mạnh bán lẻ mà còn lấn sân cả khâu sản xuất. Đáng chú ý là Tập đoàn CP (Thái Lan) đang chiếm 50% thị phần trứng, 30 thị phần% gà thịt, 7% thị phầnthức ăn chăn nuôi.
Thế mạnh của họ không chỉ là vốn, công nghiệp kinh nghiệm, trình độ quản trị hiện đại mà còn nhận được sự hỗ trợ của Chính phủ của họ trong các chương trình phát triển hệ thống sản xuất nội địa và bành trướng xuất khẩu ra nước ngoài.
Trong khi đó, doanh nghiệp trong nước vẫn loay hoay tìm hướng đi cho mình. Thậm chí để mất thị trường vào tay nhà bán lẻ nước ngoài là nguy cơ thấy rõ.
Sau khi thâu tóm, phương thức và quy trình mua của các doanh nghiệp ngoại hoàn toàn thay đổi. Hàng Việt Nam từng bước bị từ chối và vô hiệu quá bằng hàng rào kỹ thuật, tăng chiết khấu, chiếm dụng vốn nhà cung cấp, o ép phí mở hàng, phí hỗ trợ chương trình khuyến mại, bảo hành…
Đại biểu lấy ví dụ sự kiện 22 cửa hàng của Thế giới Di động bị hất chân khỏi hệ thống BigC, Minh Long 1 tuyên bố rút chân hỏi hệ thống Metro là một điển hình. Đó là chỉ là màn khởi đầu cho những lời cảnh báo.
Ông Nhân cho rằng thị trường hơn 90 triệu dân với phần lớn là dân số trẻ, nền kinh tế tiếp tục phát triển, đời sống thu nhập của người dân không ngừng cải thiện nhưng chúng ta phải ngậm ngùi nhìn người Việt mua hàng ngoại, cảnh doanh nghiệp ngoại mua doanh nghiệp Việt.
Đại biểu cảnh báo khi một tập đoàn bán lẻ thống trị thị trường nội địa thông qua hệ thống các kênh phân phối và bán lẻ, thì chắc chắn sẽ tạo ra một hệ lụy cho các ngành sản xuất nội địa, cũng như những rủi ro về giá cả cho người tiêu dùng.
Theo ông Nhân: "Các doanh nghiệp phải cố gắng đổi mới nâng cao về năng lực cạnh tranh trong sân chời sòng phẳng này. Nhưng xem ra các doanh nghiệp quá khó để tự cứu mình trướng những gã khổng lồ".
Đến lúc này người sản xuất trong nước phải chấp nhận liên doanh, liên kết và chịu sự chi phố của các doanh nghiệp ngoại.
Đại biểu Phạm Trọng nhân đánh giá cao giải pháp của Chính phủ trong việc phát triển thị trường trong nước. Tuy nhiên, Chính phủ cần giám sát thực hiện, nhanh chóng đưa Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa vào cuộc sống, để tạo động lực cho cộng đồng kinh doanh trong nước.
