Cuộc bầu cử tổng thống làm lay chuyển nước Mỹ hơn 160 năm trước

Bức biếm họa về sự chia rẽ của nước Mỹ trong thời nội chiến. Đứng giữa là George Brinton McClellan được miêu tả là người trung gian giữa Abraham Lincoln (bên trái) và Jefferson Davis (bên phải). Ảnh: Library of Congress.

Vào giữa thế kỷ 19, những mâu thuẫn về chế độ nô lệ giữa miền Bắc và miền Nam đã chia nước Mỹ thành hai nửa. Xung đột lên đến đỉnh điểm khi Abraham Lincoln, người muốn loại bỏ chế độ nô lệ, được bầu làm tổng thống vào năm 1860, khiến các bang miền Nam quyết định tách ra và thành lập Liên minh miền Nam.

Với quy mô lớn và đẫm máu nhất trong lịch sử nước Mỹ, cuộc nội chiến đã trở thành chủ đề cho hàng nghìn cuốn sách. Song, thay vì tiếp tục lý giải cuộc chiến nói chung, nhà viết tiểu sử Nigel Hamilton đã có những khám phá mới bằng cách tập trung vào sự đối lập của hai nhà lãnh đạo chính trị thời bấy giờ và cách họ định hình tương lai của đất nước.

Một nước Mỹ với 2 tổng thống

Nigel Hamilton là một nhà viết tiểu sử nổi tiếng người Anh với các công trình nghiên cứu về giới chính trị gia như Franklin Roosevelt, John F. Kennedy và Bill Clinton. Ông được xem là một cây viết sôi nổi không ngại đưa ra những bình luận sắc bén về mọi ngóc ngách của chính trường.

Tác phẩm mới đây của ông, Lincoln vs. Davis: The War of the Presidents, kể câu chuyện về hai tổng thống đặc biệt trong lịch sử nước Mỹ. Họ sinh ra cách nhau chưa đầy một năm và khoảng 100 dặm, cùng lên đường đến lễ nhậm chức vào ngày 11/2/1861.

Nhưng ngay sau đó, cuộc đời của họ trở nên đối lập hoàn toàn khi Lincoln trở thành tổng thống thứ 16 của Mỹ lãnh đạo miền Bắc, còn Davis trở thành tổng thống đầu tiên và duy nhất của Liên minh miền Nam.

Nhà viết tiểu sử Nigel Hamilton vừa cho ra mắt tác phẩm Lincoln vs. Davis vào ngày 5/11. Ảnh: Nigel Hamilton.

Được đặt cạnh nhau trong một cuốn tiểu sử kép, hình ảnh của Abraham Lincoln và Jefferson Davis có nhiều điểm trái ngược hơn là tương đồng.

Lincoln được sinh ra trong nghèo khó và trở thành luật sư nhờ tự học. Ngược lại, Jefferson Davis sinh ra trong gia đình một điền chủ và được hưởng nền giáo dục tiên tiến. Davis đã làm qua các chức vụ nghị sĩ, thượng nghị sĩ, bộ trưởng chiến tranh, và có được danh tiếng trong cuộc chiến tranh Mỹ - Mexico, trong khi Lincoln chỉ mới làm qua một nhiệm kỳ tại Quốc hội và có rất ít trải nghiệm quân sự

Suốt một thời gian dài, Lincoln là một luật sư nông thôn gầy gò và kém nổi bật, còn Davis thì lịch lãm và nổi trội như một anh hùng quân sự. Thậm chí, khi Lincoln mới nhậm chức tổng thổng, ông đã tỏ ra là một người thiếu kinh nghiệm, thiếu quyết đoán và trông có vẻ yếu thế trước Davis.

Nhưng như một “bước ngoặt của Shakespeare”, Lincoln bất ngờ tuyên bố giải phóng 3,5 triệu người Mỹ bị bắt làm nô lệ, đảo ngược tình thế và đưa lịch sử nước Mỹ rẽ sang trang mới.

“Nỗ lực của tôi, với tư cách là nhà viết tiểu sử, sẽ lần đầu tiên kể lại câu chuyện qua góc nhìn của cả hai người đàn ông. Trong khả năng có thể, tôi cố gắng đi sâu vào tâm trí và trái tim đầy mâu thuẫn của họ, và với hy vọng cung cấp một bối cảnh đầy đủ, để có thể đánh giá những hành động và quyết định của họ tại thời điểm đó lẫn hiện tại”, Nigel Hamilton viết trong cuốn sách.

Cảnh báo về sự chia rẽ lần thứ 2

Với tác giả Hamilton, đây không chỉ là một cuốn sách về quá khứ. Vào tháng 2/1861, nhiều người coi cuộc đối đầu giữa hai vị tổng thống là một cuộc đấu trí và thử thách phẩm chất của hai nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, theo Hamilton, ẩn sau một cuộc đối đầu lịch sử chính là sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ đất nước.

Điều quan trọng hơn chính là không ai có thể đoán trước lịch sử sẽ đi về đâu, và người lãnh đạo sẽ định hình vận mệnh của quốc gia như thế nào.

Quả thực là một vở kịch của Shakespeare - dành cho thời đại của họ và của chúng ta.

Nigel Hamilton

Hamilton bắt đầu viết Lincoln vs. Davis vào năm 2019, khi Trump làm tổng thống và Nhà Trắng trở nên hỗn loạn hơn bao giờ hết. Năm năm sau, cuốn sách được phát hành vào đúng ngày Trump trở lại nắm quyền, kết thúc cuộc bầu cử tốn kém nhất lịch sử nước Mỹ và dấy lên lo ngại về sự chia rẽ trong nội bộ đất nước.

"Chúng ta đang phải đối mặt với tình huống tương tự Lincoln cách đây hơn 160 năm. Ông ấy thắng cử và kết quả bầu cử không được một nửa đất nước chấp nhận, và họ thực sự phải dùng đến vũ lực nổi loạn. Chúng ta đã có một chút linh cảm về điều đó vào ngày 6/1/2021", Nigel Hamilton đưa ra nhận định vào trước ngày diễn ra bầu cử tổng thống Mỹ 2024.

"Bây giờ, nhiều người lại lo lắng về bạo lực và nổi loạn một lần nữa. Karl Marx đã nói gì? Lịch sử lặp lại chính nó, đầu tiên là bi kịch, sau đó là trò hề. Vâng, nó đã lặp lại, cuộc bầu cử Lincoln, vào ngày 6/1, khá bi thảm. Liệu nó có trở thành trò hề trong những ngày tới không? Tôi không biết, nhưng thật kỳ lạ trong khi viết cuốn sách này và sau đó, theo một nghĩa nào đó, thấy tất cả lại sống động trở lại", ông nói thêm.