Tổ chức chính trị chịu sự chi phối của gia tộc Shinawatra, vốn giành chiến thắng trong cả 5 cuộc bầu cử gần đây nhất tại Thái Lan, đang đứng trước viễn cảnh trở thành phe đối lập tại quốc hội khi kết quả cuộc bầu cử hôm 24/3 cho thấy thắng lợi sẽ thuộc về phe quân đội.
Kiến trúc sư của đảng Pheu Thai, cựu thủ tướng Thái Lan đang sống lưu vong Thaksin Shinawatra, từ Hong Kong kêu gọi những người ủng hộ giữ "hy vọng", song không đề cập đến chuyện thất bại.
Bất ngờ đêm bầu cử
Trong hai thập kỷ qua, chính đảng của ông đã giành được sự ủng hộ của người dân các vùng nông thôn nghèo ở miền bắc và đông bắc Thái Lan trong cuộc cạnh tranh quyền lực với lực lượng thân quân đội. Cả ông Thaksin và em gái Yingluck Shinawatra, một cựu thủ tướng khác của Thái Lan, đều từng bị lật đổ trong các cuộc đảo chính của quân đội.
"Hãy vượt qua những chướng ngại bằng sự thông minh và chơi đúng luật, chúng ta sẽ thành công. Tôi dành mọi tâm tư cho người Thái", ông Thaksin nói trong một đoạn podcast phát hàng tuần vào sáng 25/3.
 |
| Cựu thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra đón tiếp khách đến dự đám cưới con gái tại Hong Kong hôm 22/3. Ảnh: AP. |
Đảng Pheu Thai, ủng hộ nhà Shinawatra, đã tìm cách giành lại quyền lực từ đương kim thủ tướng Prayut Chan-o-cha, người đứng đầu chính quyền quân sự sau cuộc đảo chính năm 2014 và muốn trở thành một thủ tướng dân cử trong cuộc bầu cử năm nay. Với 93% số phiếu được kiểm, mong muốn của ông Prayut có thể sẽ thành hiện thực với chiến thắng gần như nắm chắc trong tay của đảng Palang Pracharat ủng hộ quân đội.
Kết quả sơ bộ trên Bangkok Post cho thấy Pheu Thai giành được 130 ghế tại hạ viện so với 120 ghế của Palang Pracharat. Song kết quả kiểm phiếu phổ thông cho thấy Palang Pracharat, vừa thành lập năm ngoái bởi các đồng minh của ông Prayut, đang dẫn trước với 7,1 triệu phiếu, so với 6,9 triệu phiếu của Pheu Thai.
Kết quả này đồng nghĩa với việc đảng của ông Prayut đang rất gần ngưỡng 126 ghế tối thiểu trong tổng số 500 ghế của hạ viện để ông tiếp tục nắm quyền. Người trở thành thủ tướng phải có được sự ủng hộ của ít nhất 376 thành viên lưỡng viện quốc hội, song toàn bộ 250 thành viên của thượng viện đều do chính quyền quân sự chỉ định và chắc chắn sẽ ủng hộ ông Prayut.
Bài toán phiếu bầu phức tạp chỉ là một trong những vũng lầy chính trị mà Thái Lan phải đối mặt sau đêm bầu cử đầy kịch tính.
Kết quả chung cuộc tại 350 khu vực bầu cử vốn dự kiến được thông báo vào 20h ngày 24/3, tức 3 tiếng sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa, nhưng đã bị dời lại đến chiều 25/3. Người đứng đầu ủy ban bầu cử Ittiporn Boonpracong nói ông gặp khó khăn vì "không có máy tính". Người dùng mạng xã hội Thái lập tức chia sẻ một hashtag chỉ trích ông trên Twitter.
Các hashtag có nội dung được dịch ra là "Ủy ban Bầu cử thất bại" và "gian lận bầu cử" cũng lan truyền nhanh. Một số cư dân mạng chỉ ra sự không thống nhất giữa số lượng người đi bỏ phiếu và số lượng phiếu được kiểm tại một số khu vực bầu cử, đặt câu hỏi về tỷ lệ người đi bầu chưa tới 70%, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.
Nhà nghiên cứu khoa học chính trị Titipol Phakdeewanich nói khả năng đảng Palang Pracharat thành lập chính phủ với sự trợ giúp của một thượng viện chưa được chỉ định đi ngược các nguyên tắc dân chủ.
"Trong hệ thống quốc hội, đảng có nhiều ghế nhất tại hạ viện được thành lập chính phủ", giáo sư tại Đại học Ubon Ratchathani nói. "Nếu đảng Palang Pracharat thành lập chính phủ, điều này sẽ đặt ra nhiều câu hỏi".
Tuy nhiên, hệ quả của cuộc bầu cử lần này không chỉ dừng lại ở chuyện thắng bại của hai đảng Pheu Thai và Palang Pracharat.
 |
| Ông Uttama Savanayana, lãnh đạo đảng Palang Pracharat, đảng đề cử tướng Prayut làm ứng viên thủ tướng. Ảnh: AP. |
Ánh sáng cuối đường hầm
Một số nhà quan sát chỉ ra "ánh sáng cuối đường hầm" trong sự thất bại của các lực lượng dân chủ, vốn hy vọng khôi phục chế độ dân sự sau 5 năm quân đội điều hành đất nước. Chiến thắng của Palang Pracharat sẽ có thể báo trước một nền dân chủ "nửa mùa" trong đó các đồng minh quân đội của ông Prayut sẽ tiếp tục nắm giữ quyền lực thay vì trở lại hàng ngũ.
Tuy nhiên, nhà bình luận chính trị Panat Tassaneeyanond nhấn mạnh màn thể hiện ấn tượng của đảng Future Forward, có được nhờ sự ủng hộ của cử tri trẻ.
"Đây là bước đi quan trọng để tiến tới nền dân chủ mới mà cả hai thế hệ trẻ lẫn già đều muốn nhìn thấy", Panat viết trên Facebook.
Bangkok Post cho biết đảng Future Forward, được dẫn dắt bởi tỷ phú trẻ tuổi Thanathorn Juangroongruangkit, sẽ giành được 78 ghế - bao gồm 53 ghế theo danh sách đảng - với lượng phiếu phổ thông lớn.
Hai đảng nhỏ khác cũng có được kết quả gây ngạc nhiên, dù với lý do khác nhau.
Đảng Dân chủ, vốn thường đứng thứ hai sau đảng thân Thaksin trong các cuộc thăm dò, lại không được nhiều cử tri lựa chọn, và sẽ chỉ giành được 49 ghế tại hạ viện, ít hơn rất nhiều so với mục tiêu 150 ghế mà họ đặt ra.
Lãnh đạo lâu năm của đảng Abhisit Vejjajiva, người là thủ tướng Thái Lan từ năm 2008 đến năm 2011, hôm 24/3 nói ông sẽ từ chức.
Đảng nhỏ Bhumjaithai, vốn cam kết về việc hợp pháp hóa cần sa cho mục đích giải trí trong chiến dịch tranh cử, giờ đây lại nổi lên với vai trò "kiến tạo ngôi vương", khi các kết quả bước đầu cho thấy họ về đích thứ ba sau Pheu Thai và Palang Pracharat. Lãnh đạo đảng, Anutin Charnvirakul có thể thành lập liên minh với ông Prayut, dù ông là người từng một thời trung thành với cựu thủ tướng Thaksin.
Ông Anuthin nói trước cuộc bầu cử rằng đảng của ông sẽ "rất không thể thiếu" đối với hai đảng lớn nếu họ muốn thành lập chính phủ liên minh.
 |
| Đương kim thủ tướng Prayut Chan-o-cha trước cuộc bầu cử. Ảnh: AP. |
Sau khi có kết quả kiểm phiếu từ 350 khu vực vào chiều 25/3, 150 thành viên hạ viện được lựa chọn theo danh sách đảng có thể dự đoán nhưng sẽ chưa phải là kết quả chính thức được ủy ban bầu cử công nhận.
Kết quả chính thức chỉ được công bố sau lễ đăng cơ của nhà vua Maha Vajiralongkorn, dự kiến diễn ra vào ngày 4-6/5. Chính quyền của ông Prayut sẽ vẫn hoạt động cho đến khi đó.
