Ngày 1 đến 10/1/2020.

Số ca bệnh được xác nhận: 4-59.

Số ca tử vong được xác nhận: 0.

Vào ngày đầu năm mới của năm 2020, tôi đang ngồi tại bàn làm việc ở nhà, kiểm tra các email công việc và lướt qua một vài trang tin tức. Tôi đã đăng ký ProMedMail, trang báo cáo về các đợt bùng phát dịch bệnh trên khắp thế giới, có một thứ khiến tôi chú ý.

Có một báo cáo về “viêm phổi không rõ nguyên nhân” ở Vũ Hán, Trung Quốc. Bốn trường hợp sốt cao và viêm phổi, không đáp ứng với kháng sinh. Bệnh nhân đầu tiên làm việc tại một chợ hải sản. Thật đáng chú ý.

Bệnh nhân Covid-19 tại Trung Quốc năm 2020. Ảnh: Xinhua News Agency.

Trong phần cuối của bản tin, người ta cho rằng điều này có thể đánh dấu sự trở lại của SARS, nhưng “người dân không cần hoảng sợ” và sẽ có thêm thông tin.

Viêm phổi không rõ nguyên nhân có thể là biểu hiện của rất nhiều bệnh và tôi tự nhắc bản thân sẽ tiếp tục theo dõi về bốn trường hợp này. Bây giờ vẫn đang là ngày lễ, vì vậy tôi tắt máy tính xách tay và cùng gia đình vào bếp, nơi chúng tôi có một bộ xếp hình Giáng sinh mới đang ghép dở và chồng trò chơi ô chữ mới hoàn thành một nửa.

Khi tôi xem lại vào ngày hôm sau, đã có một báo cáo mới. Có 27 người, hầu hết là chủ sạp ở chợ hải sản, phải nhập viện và 7 người đang trong tình trạng nguy kịch. Chợ đã bị đóng cửa. […]

Đến ngày 3/1, giữa chuyến đi bộ trong một ngày đầy nắng và lạnh qua vùng nông thôn Oxfordshire, ăn trưa ở quán rượu và chuẩn bị bữa tối phù hợp khẩu vị của từng thành viên trong gia đình, tôi thường xuyên kiểm tra thông tin cập nhật.

Một bài đăng ngày hôm đó báo cáo 44 ca nhiễm với 11 người bị nhiễm nặng, 121 người tiếp xúc gần với những người bị nhiễm bệnh đang được theo dõi.

Bài đăng cho biết căn bệnh này giống SARS nhưng vẫn chưa rõ nguyên nhân gây ra: Trong khi bệnh cúm, cúm gia cầm và adenovirus đã được loại trừ, vẫn có nhiều loại virus gây bệnh đường hô hấp khác có thể là nguyên nhân. […]

Là giáo sư chuyên ngành vaccine tại Đại học Oxford, tôi đã làm việc trong nhiều năm để phát triển vaccine, gần đây nhất là để chống lại thứ gọi là tác nhân gây bệnh mới nổi.

Mầm bệnh là những vi sinh vật có thể gây bệnh cho chúng ta. Tác nhân gây bệnh mới nổi là những mầm bệnh thường không lây nhiễm sang người - mặc dù chúng ta có thể tiếp xúc với những động vật hoang dã hoặc được thuần hóa mà chúng thường lây nhiễm; có khả năng gây ra các đợt bùng phát nghiêm trọng khi con người bị nhiễm bệnh; có ít hoặc không có vaccine hoặc phương pháp điều trị nào.

Vì vậy, công việc của tôi là phát triển vaccine chống lại một số tác nhân gây bệnh mới nổi mà chúng ta đã biết và chuẩn bị sản xuất vaccine thật nhanh chóng nếu một loại mới được xác định. […]

GS Sarah Gilbert. Ảnh: PA.

Vào những ngày đầu tháng 1/2020, trong lúc những đứa con đã lớn của tôi vẫn ở nhà nghỉ lễ, bộ xếp hình Giáng sinh vẫn còn trên bàn và những báo cáo đầu tiên về bệnh viêm phổi giống SARS xuất hiện, rất nhiều mảnh ghép đã được đặt vào đúng vị trí.

Rất nhiều thành tựu đã được thực hiện trước khi bệnh X xuất hiện, phá hoại và lấy đi rất nhiều sinh mạng. Chúng tôi đã ở đúng vị trí để đối phó với một loại virus mới có thể xuất hiện.

Chúng tôi đã thực hiện các bước cần thiết để thiết kế, sản xuất và thử nghiệm một loại vaccine mới trước đó; chúng tôi đã lên kế hoạch làm thế nào để bắt đầu nhanh chóng, ngay cả khi không thể làm việc đó nhiều như mong muốn. Khi đã lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng, chúng tôi có rất nhiều thông tin về những thứ như hạn bảo quản vaccine và liều lượng sử dụng.

Trong vài ngày tiếp theo, rõ ràng tôi không phải là người duy nhất theo dõi sát sao các báo cáo về Vũ Hán. Trước đây, tôi đã hợp tác với Vincent Munster và Neeltje van Doremalen, hai nhà khoa học tại Viện Y tế Quốc gia Mỹ Rocky Mountain Labs.

Vào ngày 5/1, Vincent và Nelltje đã gửi email để chắc chắn rằng tôi biết về đợt bùng phát - “hiện đã có 59 người nhiễm bệnh và không phải SARS hay MERS” - và thắc mắc khi nào bộ gen của virus gây bệnh sẽ được công bố.

Trở lại văn phòng làm việc vào thứ hai ngày 6/1, tôi đã nói chuyện này với Tess Lambe, một đồng nghiệp tại văn phòng. Chúng tôi đã thảo luận về việc tiếp tục thiếu bằng chứng về sự lây truyền từ người sang người - điều không có nghĩa rằng chuyện đó không xảy ra, mà chỉ đơn giản là không có bằng chứng rõ ràng cho thấy điều đó xảy ra.

Vào tối muộn 8/1, ProMedMail đã chính thức xác nhận rằng đó là một loại coronavirus chưa từng được biết đến trước đây.

Một vài nhà dịch tễ học ngay lập tức đăng lên ProMedMail rằng “Tôi đã nói rồi mà”. Và thực sự là như vậy, họ đã báo trước điều đó. Là những chuyên gia trong lĩnh vực này, họ đã cảnh báo trước về khả năng bùng phát một loại coronavirus mới, rất có thể bắt đầu từ Trung Quốc.

Vào thứ sáu ngày 10, Trung Quốc báo cáo ca tử vong đầu tiên, một người đàn ông 61 tuổi. Vào cuối ngày hôm đó, Tess và tôi đã quyết định rằng ngay sau khi có thể nắm được trình tự bộ gen của coronavirus mới, chúng tôi sẽ bắt đầu sản xuất vaccine. Chúng tôi sẽ sử dụng chính phương pháp thiết kế mà chúng tôi đã sử dụng cho vaccine MERS của mình và tiến hành nhanh nhất có thể.

Tại thời điểm này, mọi thứ vẫn còn khá lý thuyết. Nhưng ít nhất đây cũng là một cơ hội để chứng minh những gì chúng tôi có thể làm với công nghệ vaccine ChAdOxl của mình; và nếu cần một loại vaccine, thì việc tiến hành nhanh chóng, ở mọi giai đoạn và lập kế hoạch trước nhiều bước, là cách tiếp cận bắt buộc.

Chúng tôi đã suy nghĩ và lên kế hoạch cho Bệnh dịch X. Liệu đây có phải chính là nó? Hay đợt bùng phát rồi sẽ dần biến mất? Tại thời điểm đó, khi nghĩ về một năm tiếp theo trong lúc nóng lòng chờ đợi trình tự bộ gen của coronavirus được công bố, tôi đã nghĩ rằng chúng tôi sẽ chứng minh được mình có thể làm mọi thứ rất nhanh, nhưng sẽ chẳng có ai muốn hay cần đến loại vaccine được làm ra đó.