 |
| Ảnh minh họa. Nguồn: Cosmopolitan. |
Kenneth Whyte tình cờ gặp Steve Forbes, chính trị gia thuộc Đảng Cộng Hòa và tổng biên tập tạp chí Forbes, tại một sự kiện ở Washington cách đây vài tuần. Steve, một người rất thông minh bày tỏ sự hoang mang về công nghệ Chat Generative Pre-training Transformer, hay còn được gọi là ChatGPT.
ChatGPT là một trí tuệ nhân tạo bắt chước cuộc trò chuyện của con người. Nó dựa trên nền tảng công nghệ tổng hợp ngôn ngữ lớn và thường được yêu cầu viết các bài tiểu luận, lời bài hát, chương trình máy tính...
Tốc độ ChatGPT thực hiện công việc của nó chỉ vài giây và kết quả thường ở mức chấp nhận được. Trong bài kiểm tra mù (blind test), câu trả lời của chat GPT cho một câu hỏi có tính chọn lọc cao trong bài kiểm tra tại Trường Wharton đã nhận được điểm B. Tuy nhiên, học sinh đã lợi dụng ChatGPT để gian lận trong bài tập, một số người khác dùng nó để sản xuất nội dung số.
ChatGPT tác động đến báo chí
"AI có khả năng làm cho tình huống xấu xí này trở nên tồi tệ hơn. Nếu Internet giới thiệu một loạt nội dung mới, thì ChatGPT và các đối thủ cạnh tranh của nó sẽ tạo ra “một cơn sóng thần”. Điều đó có nghĩa là sẽ có nhiều cạnh tranh hơn cho cả độc giả và tiền quảng cáo, doanh thu cho công ty của anh ấy sẽ giảm đi rất nhiều", Steve Forbes chia sẻ.
Chúng tôi tôn vinh báo chí vì những bài báo điều tra lớn, những bài viết chuyên sâu và những bài bình luận táo bạo, nhưng những gì các phóng viên hiện nay chú ý là các công việc như: đưa tin về một cuộc họp báo, tóm tắt quyết định của tòa án hoặc báo cáo của chính phủ hoặc báo cáo hàng năm của công ty. Ngay cả trước ChatGPT, máy đã viết báo cáo thu nhập cơ bản cho các phần kinh doanh, báo cáo trò chơi cho các trang thể thao. Chúng sẽ sớm thay thế những phần việc các phóng viên phải đảm nhiệm. Đặc biệt, công nghệ hoàn toàn miễn phí (hoặc ở chi phí tối thiểu) với độ chính xác và tin cậy dần được cải thiện.
Có lẽ vẫn sẽ có một phần thị trường cho báo chí dù AI đang có mặt tại khắp mọi nơi. Một số độc giả trả tiền để đọc bài điều tra dài 5.000 từ của tờ báo hàng đầu. Họ hiểu và không chấp nhận sự sao chép tri thức của một máy tính trong những lĩnh vực riêng biệt.
"Cơn lũ" xuất bản
Sau khi nghe Steve nói ra nỗi lòng của mình, Kenneth Whyte tự hỏi liệu mình có nên lo lắng như thế không. Steve Forbes đã đưa nhận định rằng: Thế giới càng sản xuất nhiều nội dung thì phần lớn nội dung đó càng ít giá trị.
Đây cũng là hệ quả đã xảy ra khi Internet "công phá" ngành xuất bản. Nếu bạn đang tìm thứ gì đó để đọc vào đầu những năm 1990, bạn sẽ bị giới hạn trong các lựa chọn có sẵn trong các hiệu sách địa phương, nơi có thể chứa từ 5.000 đến 40.000 cuốn sách. Nhưng Internet có thể xóa nhòa mọi giới hạn đó. Nó cung cấp hàng triệu đầu sách, kể cả những cuốn dừng xuất bản từ lâu chỉ bằng một nút bấm.
Thứ hai, Internet thúc đẩy cho việc tự xuất bản. Vào năm 2005, trước khi việc tự xuất bản trở nên phổ biến, các nhà xuất bản truyền thống của Mỹ đã cho ra mắt 172.000 đầu sách mới/năm. Tính đến 2021, các nhà xuất bản truyền thống đã phát hành gần 300.000 đầu sách/năm trong khi hoạt động tự xuất bản tạo ra 2,3 triệu đầu sách. Các nhà tự xuất bản hiếm khi bán được nhiều bản bởi hầu hết sách của họ không hay lắm. Nhưng họ có đủ số lượng để chiếm một nửa tổng doanh thu sách điện tử và một phần không nhỏ doanh thu sách bìa mềm.
 |
| Bên trong một xưởng in tại Anh. Ảnh: PrintersUK. |
Theo một số ước tính, Mỹ hiện sản xuất tới bốn triệu cuốn sách mỗi năm, nếu bạn tính xuất bản thương mại, tự xuất bản, tái bản, tài liệu thuộc phạm vi công cộng, xuất bản giáo dục... "Cơn bão" xuất bản đó không phải là vấn đề đối với các tác giả như Michelle Obama hay Hoàng tử Harry hay J.K Rowling hay John Grisham. Mọi người đều biết sách của họ. Thế nhưng đó là một vấn đề đối với hầu hết tác giả mới bởi vì rất khó để một cuốn sách được chú ý. Amazon là một "dòng sông" sách rộng 5 km, dài 6400 km.
Nhờ ChatGPT, "cơn lũ" sách đó sẽ trở thành một cơn sóng thần. Phiên bản tiếp theo của ChatGPT, sắp ra mắt, có thể tạo ra cuốn sách 60.000 từ trong khoảng 20 giây. Nó sẽ không phải là tác phẩm văn học tuyệt vời, nhưng đủ tốt cho hầu hết mọi người, hầu hết mục đích và rất rẻ để sản xuất.
Tắc nghẽn đầu ra của sách
Kenneth Whyte hy vọng ChatGPT sẽ không được sử dụng nhiều để viết toàn bộ sách mà tác giả sẽ dùng nó để viết nhanh hơn. Có những tiểu thuyết gia lãng mạn và giả tưởng hiện nay cứ hai tháng lại ra một cuốn sách.
Trong tương lai, ChatGPT có thể được đào tạo để viết bằng văn phong của một người. Chỉ cần tạo một tập dữ liệu do chính nhà văn viết và xử lý nó thông qua một công cụ như thư viện Transformers của Hugging Face hoặc API GPT-3 của OpenAI. ChatGPT sẽ tiếp nhận cách một nhà văn sử dụng ngôn ngữ và các kiểu viết khác, đồng thời tạo bản sao gần đúng với phong cách cá nhân của người đó.
Về khía cạnh phi hư cấu, ChatGPT có thể viết hoặc giúp tạo nên các cuốn sách hướng dẫn, tiểu sử, lịch sử, tài chính cá nhân, lời khuyên cá nhân, sách sức khỏe và chế độ ăn uống, bộ sưu tập câu đố và loạt bài hướng dẫn. Danh mục sản phẩm trên đã đủ khiến các nhà xuất bản phải đau đầu để xử lý hết các đầu sách được xuất bản mỗi năm.
Nếu chúng ta đang sản xuất bốn triệu cuốn sách mỗi năm, nhờ ChatGPT, con số có thể lên tới 20 triệu cuốn/năm vào 2030. Amazon và các trang web khác sẽ xảy ra tình trạng "tắc nghẽn" đầu ra, tức sách của con người khó được khám phá hơn. Điều đó sẽ làm giảm giá trị của rất nhiều thứ được xuất bản ngày nay bởi các công ty xuất bản truyền thống. Tình trạng trên khiến các công ty đó khó mua được những cuốn sách nguyên bản, có giá trị cao của con người.
Tóm lại, AI có khả năng phá hủy rất nhiều giá trị trong thế giới văn học mà không tạo ra một tác phẩm văn học tuyệt vời nào. Việc sử dụng công nghệ hỗ trợ sáng tạo cần phải có những ranh giới nhất định được đề ra bởi các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.
