|
|
Hình ảnh Greta Thunberg tại một cuộc biểu tình. Ảnh: Vox. |
Không ai nói về tương lai rõ ràng hay cấp bách hơn Greta Thunberg.
Cô gái 16 tuổi người Thụy Điển với bím tóc đặc trưng đã gây bão trên toàn thế giới kể từ khi cô trốn học vào tháng 8/2018 để biểu tình phản đối tình trạng khẩn cấp về khí hậu bên ngoài Quốc hội Thụy Điển.
Greta đã khởi đầu một làn sóng tích cực ở giới trẻ đối với tình trạng khủng hoảng khí hậu, với đỉnh điểm là hơn một triệu học sinh từ khắp nơi trên thế giới tham gia các cuộc đình công ở trường học vào mùa xuân năm 2019.
Greta Thunberg đã trở thành nhà vô địch của giới trẻ. Trở thành tiếng nói của một thế hệ mới.
Ở khía cạnh nào đó, cô bé không có nhiều khả năng trở thành một nhà lãnh đạo cho phong trào toàn cầu như vậy. Greta là một thiếu niên đến từ Thụy Điển, tiếng Anh chỉ là ngôn ngữ thứ hai và cô đã nói chuyện công khai, dũng cảm về việc mắc hội chứng Asperger, một dạng tự kỉ. Nhưng không điều gì trong số đó kìm hãm được cô.
Ngược lại, Greta khẳng định rằng phong trào của cô thành công là do cô mắc chứng tự kỉ, chứ không phải vì vượt qua được nó. Cô nói vào đầu năm nay:
“Trở nên khác biệt là một món quà... Nó khiến tôi nhìn thấy mọi thứ không theo khuôn khổ. Tôi không dễ dàng bị lừa dối, tôi có thể nhìn thấu mọi thứ”.
Điều đó được thể hiện rõ trong các bài phát biểu của cô. Những bài phát biểu trực diện một cách mới mẻ.
Khi đến Quốc hội Anh để nói chuyện với các nghị sĩ trong năm nay, cô đã hỏi:
“Mic đã được bật thật chưa ạ?”.
[Rồi]
“Mọi người có nghe thấy tôi nói không?”.
[Có]
“Tiếng Anh của tôi có ổn không?”.
[Ổn]
“Bởi vì tôi bắt đầu tự hỏi đây”.
Trong vòng một tuần sau chuyến thăm của Greta tới Nghị viện, tiếp sau đó là một làn sóng phản đối khí hậu bất thường của nhóm chiến dịch Extinction Rebellion, các nghị sĩ đã lần đầu tiên bỏ phiếu để ban bố tình trạng khẩn cấp về khí hậu.
Đó không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên.
Các bài phát biểu của Greta rất hay vì chúng khiến những người có quyền lực phải hổ thẹn và cảm thấy bất lực. Cô trách mắng những người trưởng thành trong phòng; cô vạch trần sự thiếu thận trọng và vô trách nhiệm của họ.
Những lời của cô trong bài phát biểu này, trước các đại biểu cấp cao ở Vienna, thể hiện tức giận và thái độ lo ngại. Bài phát biểu đã không được bắt đầu dễ dàng bằng mấy câu bông đùa lịch sự thường dành cho các chính trị gia và CEO.
Mỗi lần phát biểu, Greta đều gióng lên một hồi chuông báo động và buộc mọi người phải nghe, buộc họ phải hành động. Lời nói của cô là một thách thức đối với các nhà lãnh đạo nhưng cũng là một lời kêu gọi tập hợp những người khác tham gia cùng cô:
"... chúng tôi sẽ không để quý vị trốn tránh trách nhiệm này nữa".
Trong một cuộc trò chuyện giữa Greta Thunberg với Alexandria Ocasio-Cortez vào năm ngoái, AOC đã nói với cô ấy rằng:
"Hi vọng không phải là thứ mà ta có sẵn. Hi vọng là thứ mà ta phải tạo ra, bằng hành động. Hi vọng là thứ ta phải thể hiện ra thế giới và khi một người có hi vọng, nó có thể lan tỏa mạnh mẽ".
Cô ấy đúng. Nhưng như Greta đã nói trong một bài TEDx Talks vào năm 2018, “điều chúng ta cần hơn cả hi vọng là hành động”.
Bằng cách lên tiếng và lan tỏa lời mình, Greta Thunberg đang thể hiện vai trò lãnh đạo mà cô kêu gọi từ những người khác. Giống như tất cả những người phụ nữ trong tuyển tập này - từ Boudica đến AOC - và hàng triệu người khác trên khắp thế giới, Greta Thunberg đang sử dụng tiếng nói của mình để truyền cảm hứng cho hi vọng.
Cảm ơn các quý vị đã mời tôi, cảm ơn các quý vị đã tiếp đãi tôi và cảm ơn mọi người đã đến!
Tên tôi là Greta Thunberg. Tôi là một nhà hoạt động môi trường vì biến đổi khí hậu đến từ Thụy Điển. Và trong chín tháng qua, tôi đã bỏ học để kháng nghị vì môi trường và khí hậu vào mỗi thứ sáu hàng tuần trước Quốc hội Thụy Điển.
Chúng ta cần thay đổi cách đối phó với khủng hoảng khí hậu. Chúng ta cần thay đổi cách nói về khủng hoảng khí hậu. Và chúng ta cần gọi nó đúng như bản chất của nó: trường hợp khẩn cấp.
Tôi chắc chắn rằng hầu hết chúng ta ở đây đều nhận thức được tình hình. Nhưng kinh nghiệm số một của tôi trong suốt chín tháng qua là mọi người nói chung chẳng hiểu gì cả.
Nhiều người trong chúng ta biết có điều gì đó không ổn, rằng hành tinh đang ấm lên do lượng khí nhà kính tăng lên, nhưng chúng ta không biết chính xác hậu quả của điều đó. Đại đa số biết ít hơn nhiều so với tưởng tượng của chúng ta. Và điều này không có gì đáng ngạc nhiên.
Chúng ta chưa bao giờ được nhìn thấy các biểu đồ thể hiện lượng khí thải CO2 cần phải giảm để Trái Đất có thể nằm trong mức giới hạn tăng nhiệt độ toàn cầu ở dưới 1,5°C. Chúng ta chưa bao giờ cho biết ý nghĩa của khía cạnh hợp lý trong Thỏa thuận Paris và tại sao nó lại quan trọng như vậy.
Chúng ta chưa bao giờ được dạy về hiện tượng vòng lặp phản hồi tích cực, hoặc điểm giới hạn hoặc hiệu ứng nhà kính mất kiểm soát. Phần đông chúng ta hầu như không biết bất kì sự thật cơ bản nào.
Bởi vì làm sao chúng ta có thể biết? Chúng ta đã không được cho biết. Hay quan trọng hơn, chúng ta chưa bao giờ được đúng người chỉ bảo.
Chúng ta là Người tinh khôn, thuộc họ Người, thuộc bộ Linh trưởng, thuộc lớp Thú, thuộc giới Động vật. Chúng ta là một phần của thiên nhiên. Chúng ta là động vật xã hội. Chúng ta có bản chất bị thu hút bởi các nhà lãnh đạo của mình.
Trong nhiều tháng qua, hàng triệu trẻ em đã không đến trường vì khí hậu, thu hút nhiều sự chú ý của mọi người về cuộc khủng hoảng khí hậu. Nhưng người trẻ chúng tôi không phải là những nhà lãnh đạo. Và không may cũng không phải là nhà khoa học.
Nhưng ở đây hôm nay có rất nhiều người là tổng thống, người nổi tiếng, chính trị gia, CEO và nhà báo. Mọi người lắng nghe quý vị. Họ bị quý vị ảnh hưởng. Và do đó quý vị có trách nhiệm to lớn. Và thành thật mà nói, đây là trách nhiệm mà hầu hết quý vị đã không thực hiện được.
Quý vị không thể trông mong vào việc người ta tự hiểu ra ẩn ý hoặc tự tìm kiếm thông tin, không thể trông vào việc họ đọc báo cáo của Ủy ban Liên minh Chính phủ về Biến đổi Khí hậu mới nhất, theo dõi Đường cong Keeling (Biểu đồ thể hiện những thay đổi trong nồng độ CO2 theo mùa và hàng năm trong khí quyển) hoặc theo dõi các giới hạn phát thải (Những định mức về nồng độ của những loại khí thải xả vào không khí) đang bị biến mất nhanh chóng trên thế giới.
Quý vị phải giải thích điều đó cho chúng tôi nhiều lần, lặp đi lặp lại. Cho dù điều đó có thể gây khó chịu hoặc không hiệu quả. Và vâng, một thế giới biến đổi sẽ bao gồm rất nhiều lợi ích mới. Nhưng quý vị phải hiểu rằng, đây không phải là cơ hội để tạo ra việc làm xanh, kinh doanh mới hoặc tăng trưởng kinh tế xanh.
Đây là trường hợp khẩn cấp hơn bao giờ hết. Và không chỉ là một trường hợp khẩn cấp như những trường hợp khác. Đây là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà nhân loại từng phải đối mặt. Đây không phải là thứ quý vị có thể “thích” trên Facebook.
Khi lần đầu tiên tôi nghe nói về sự đổ vỡ khí hậu và sinh thái, tôi thực sự không tin rằng điều này có thể xảy ra. Bởi vì làm sao có thể? Làm thế nào chúng ta có thể đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện sinh sẽ đe dọa sự sống còn của chúng ta, mà trong khi nó còn không phải là ưu tiên hàng đầu của chúng ta.
Nếu thực sự có một cuộc khủng hoảng lớn như thế này, thì chúng ta sẽ hiếm khi nói về bất cứ điều gì khác. Ngay sau khi quý vị bật tivi, hầu hết tin tức đều sẽ nói về nó. Các tiêu đề, đài phát thanh, báo chí. Hầu như quý vị sẽ không bao giờ nghe hoặc đọc về bất cứ thứ gì khác.
Và các chính trị gia chắc chắn đã làm mọi thứ cần thiết vào lúc này, phải không? Họ sẽ tổ chức các cuộc họp về khủng hoảng mọi lúc, tuyên bố các trường hợp khẩn cấp về khí hậu ở khắp mọi nơi, và dành tất cả thời gian của họ để xử lý tình huống này và thông báo cho mọi người về những gì đang xảy ra.
Nhưng chưa bao giờ chuyện như vậy diễn ra. Khủng hoảng khí hậu được coi như bất kì vấn đề nào khác, hoặc thậm chí không được như vậy. Mỗi khi chúng ta nghe một chính trị gia nói về điều này, họ không bao giờ nói với vẻ khẩn trương. Theo họ, luôn có vô số công nghệ mới và các giải pháp đơn giản mà khi đưa vào ứng dụng sẽ giải quyết được mọi thứ.
Một giây trước các chính trị gia nói: “Biến đổi khí hậu là một vấn đề rất quan trọng, đó là chủ đề quan trọng nhất, và chúng ta sẽ làm mọi cách để ngăn chặn nó”, nhưng giây tiếp theo họ đã muốn mở rộng đường sân bay, xây dựng các nhà máy điện than, đường cao tốc, sau đó họ lên máy bay riêng để đến tham dự một cuộc họp ở bên kia thế giới. Đó không phải là cách chúng ta hành động khi gặp khủng hoảng.
Con người là động vật xã hội. Chúng ta không thể trốn tránh sự thật đó. Và nếu là quý vị ở đây, những nhà lãnh đạo, hành động như mọi thứ đều ổn, và quý vị đang kiểm soát được mọi thứ, thì người dân chúng tôi sẽ không hiểu rằng loài người đang ở trong tình trạng khẩn cấp.
Quý vị không thể chỉ tiếp tục nói về các giải pháp cụ thể, riêng biệt cho các vấn đề cụ thể, riêng lẻ. Chúng ta cần phải xem xét bức tranh toàn cảnh.
Nếu quý vị nói rằng chúng ta có thể giải quyết cuộc khủng hoảng này chỉ bằng cách tăng hoặc giảm một số loại thuế, loại bỏ dần than trong 10 hoặc 15 năm, lắp các tấm pin mặt trời trên các tòa nhà mới hoặc sản xuất ô tô điện - nếu quý vị nói vậy, thì mọi người sẽ nghĩ chúng ta có thể giải quyết cuộc khủng hoảng này mà không cần ai thực sự nỗ lực.
Và điều đó rất nguy hiểm vì các giải pháp cụ thể, riêng biệt đã không còn đủ nữa. Và quý vị biết điều này. Bây giờ chúng ta cần phải thay đổi mọi thứ một cách thực tế. Bây giờ chúng ta cần một cách suy nghĩ hoàn toàn mới.
Tôi biết quý vị đang khao khát hi vọng và giải pháp. Nhưng nguồn hi vọng lớn nhất và giải pháp dễ dàng nhất đang ở ngay trước mắt chúng ta, và đã tồn tại từ rất lâu. Đó chính là con người chúng ta, và chính sự thật rằng chúng ta không biết. Con người chúng ta không hề ngu ngốc.
Chúng ta không hủy hoại sinh quyển và điều kiện sống trong tương lai của tất cả các loài vì chúng ta độc ác. Đơn giản là chúng ta không nhận thức được. Nhưng một khi chúng ta hiểu, một khi chúng ta nhận ra tình hình, sau đó hành động thì chúng ta sẽ thay đổi. Con người rất dễ thích nghi.
Vì vậy, thay vì bị ám ảnh bởi các giải pháp cho một vấn đề mà hầu hết chúng ta thậm chí không biết có tồn tại hay không, quý vị phải đồng thời tập trung vào việc thông báo cho chúng tôi về vấn đề thực tế.
Chúng ta phải nhận thức được rằng chúng ta không có tất cả các giải pháp vào lúc này. Chúng ta phải thừa nhận rằng chúng ta không kiểm soát được tình hình. Và chúng ta phải thừa nhận rằng chúng ta đang thua trận này.
Chúng ta phải ngừng chơi với các ngữ nghĩa và các con số, bởi vì chúng ta không còn thời gian cho việc đó nữa. Và theo cách nói của tác giả Alex Steffen, “Thắng chậm cũng giống như thua”, khi nói đến cuộc khủng hoảng khí hậu.
Chúng ta càng chờ đợi lâu, thì tình thế càng khó xoay chuyển. Vì vậy, chúng ta đừng chờ đợi lâu hơn nữa. Hãy bắt đầu hành động. Đã quá lâu rồi, những người nắm quyền về cơ bản đã không làm gì để ngăn chặn sự đổ vỡ của khí hậu và sinh thái. Họ đã đánh cắp tương lai của chúng ta và bán lấy tiền.
Nhưng những người trẻ chúng tôi đang thức dậy. Và chúng tôi cam đoan rằng chúng tôi sẽ không để quý vị trốn tránh trách nhiệm này nữa.
Cảm ơn toàn thể quý vị đã lắng nghe!
