Những người yêu nhau và bạn bè chí cốt gọi nhau bằng tên riêng. Còn Đức Quốc xã gọi họ bằng con số. Tên riêng gắn liền sự sống còn con số kia lại là cánh cửa dẫn đến cái chết.
Thợ xăm ở Auschwitz là cuốn tiểu thuyết dựa trên câu chuyện có thật. Nhân vật chính, Lale, là tù nhân ở trại tập trung Auschwitz, chịu trách nhiệm xăm mã số tù lên cánh tay của các tù nhân khác. Anh đã yêu Gita, một nữ tù nhân.
Là tác phẩm đầu tay của Heather Morris, cuốn sách này đã được dịch sang 17 thứ tiếng và bán bản quyền đến 43 quốc gia. Ở Mỹ, Thợ xăm ở Auschwitz đứng đầu trong danh sách bestseller của New York Times với hơn một triệu bản. Tính đến tháng 10/2019, trên ba triệu bản đã đến tay độc giả trên toàn thế giới.
 |
| Thợ xăm ở Auschwitz là câu chuyện tình đẹp nhưng gian nan của những con người bị tước đoạt sự tự do. Ảnh: Nhã Nam. |
Tình yêu nảy mầm trong gian khó
Thợ xăm ở Auschwitz dựa trên lời kể trực tiếp của người thoát khỏi trại tập trung Auschwitz - Lale Sokolov, một người Do Thái ở Slovakia, bị ép phải xăm dãy số lên cánh tay của hàng nghìn tù nhân.
Ở trại tập trung, Sokolov đã gặp cô gái tên Gita Furman, và họ yêu nhau. Đây là câu chuyện khác thường, cảm động, thẳng thắn và nâng cánh cho tâm hồn, dù cho bối cảnh của câu chuyện là một trong những nơi khủng khiếp bậc nhất trong lịch sử loài người.
Ở nơi mạng sống luôn treo đầu sợi tóc, những tù nhân như Lale, Gita và nhiều người khác luôn cố gắng giữ vẹn phẩm giá của mình. Họ mong mỏi một ngày kia sẽ thoát khỏi địa ngục để trở về cuộc sống bình thường, sống như một con người.
Trong nghịch cảnh, tình yêu vẫn nảy sinh và trở thành động lực để họ chiến đấu. Trong cảnh then chốt của tiểu thuyết, họ gặp nhau khi cô gái đứng ở đầu hàng, còn chàng trai phải ấn mũi kim vào cánh tay trái của phụ nữ ấy. Đôi mắt bà đầy sợ hãi.
Rồi khi đã xăm xong, Lale giữ cánh tay Gita lâu hơn cần thiết, nhìn vào mắt đối phương và nhoẻn miệng khẽ cười. Gita cũng cười nhẹ đáp lại.
Độc giả yêu Thợ xăm ở Auschwitz, bởi nó dựa trên câu chuyện có thật. Đó là câu chuyện của hai người bình thường, sống trong thời đại khác thường. Họ bị tước đoạt không chỉ tự do của mình, mà còn cả nhân phẩm, tên họ và nhân dạng.
 |
| Gia đình của "người thợ xăm" ở Auschwitz. Ảnh: Tư liệu sách. |
"Sự lai chủng khác thường giữa hồi ký và hư cấu lịch sử"
So với câu chuyện thực tế, cuốn sách ra đời sau hơn 70 năm. Sokolov ngoài đời thực là người thợ xăm ở Auschwitz. Ông đã gặp Gita Furman ở đó. Hai người kết hôn vào tháng 10/1945 rồi về sau chuyển đến định cư ở Melbourne, Australia. Họ có một con trai.
Cuộc sống của họ sau này đủ đầy, với con cái, bạn bè, kinh doanh thành công. Tất cả được nâng đỡ bằng một tình yêu mà không một khó khăn nào có thể phá vỡ.
Tác giả Morris đã phỏng vấn Sokolov suốt vài năm trước khi nhân vật qua đời năm 2006. Quá trình phỏng vấn không hề dễ dàng, phải mất khá nhiều thời gian Sokolov mới sẵn sàng dấn sâu vào việc xem xét lại mình, chia sẻ nỗi sợ rằng mình bị xem là đồng lõa của Đức Quốc xã (do đã giúp Đức Quốc xã thực hiện công việc xăm số lên tay tù nhân).
Ban đầu, Morris định viết một kịch bản phim về cuộc đời ông. Về sau, bà quyết định biến kịch bản ấy thành một tiểu thuyết. Tác giả Heather Morris cho biết bà đã kể câu chuyện của Lale bằng sự kiềm chế, không bao giờ để ý kiến riêng của mình xâm phạm vào, hay để cho câu chuyện tình yêu lấn át bối cảnh lớn hơn.
“Người ta quả thực quan tâm tác phẩm hư cấu dựa trên lịch sử và con người có thật,” Sara Nelson, Chủ tịch, Tổng biên tập và cố vấn đặc biệt cho Nhà xuất bản Harper, nhận định. Bà gọi cuốn sách là "một sự lai chủng khác thường giữa hồi ký và hư cấu lịch sử".
“Thứ người đọc nhận được gần như là một hồi ký” - Sara nói - “Họ cảm thấy như mình biết người này và đã đi qua cuộc đời của người đó”.
Heather Morris sinh năm 1953, là nhà báo và nhà văn người New Zealand. Tác phẩm Thợ xăm ở Auschwitz của bà đoạt giải thưởng Audie năm 2019 dành cho hạng mục văn chương hư cấu và lọt vào danh sách bestseller của New York Times năm 2019 với lượng bán ra trên một triệu bản.
