Sự xuất hiện của virus corona là cú giáng mạnh vào hoạt động buôn bán ma tuý bất hợp pháp của các băng đảng, khi các biên giới bị đóng cửa và hoạt động sản xuất ngừng lại.
Giới tội phạm không thể tiếp cận nguồn tiền chất số lượng lớn từ Trung Quốc - những hoá chất buộc phải sử dụng để chế tạo ra các loại ma tuý tổng hợp đầy lợi nhuận như methamphetamine và fentanyl.
 |
| Ma tuý đá được tịch thu từ một chiếc xe SUV đi vào Mỹ từ Mexico tại cửa khẩu ở San Diego. Ảnh: AP. |
Thị trường ma tuý Mỹ hỗn loạn
Hãng tin AP đã phỏng vấn hàng chục quan chức chống ma tuý trên toàn cầu, cũng như các chuyên gia theo dõi hoạt động của những băng đảng ở Mexico và Columbia.
Việc nhiều nước ban bố lệnh phong toả đã khiến cho hoạt động sản xuất và vận chuyển ma tuý của tội phạm bị gián đoạn.
Dọc biên giới hơn 3.000 km giữa Mỹ và Mexico, nơi có hàng tấn ma tuý được tuồn qua mỗi ngày, lưu lượng xe cộ nhộn nhịp thông quan, nhiều trong số đó vốn được những kẻ buôn lậu sử dụng làm vỏ bọc - đã không còn, thay vào đó là số lượng ít ỏi các phương tiện đi qua.
"Chúng (tội phạm ma tuý) đang đối mặt với sự sụt giảm cả cung và cầu. Giờ thì kể cả có đưa ma tuý vào thị trường, bạn bán cho ai đây", ông Alejandro Hope, chuyên gia phân tích an ninh, cựu nhân viên cơ quan tình báo Mexico, nhận định.
Hầu như mọi loại ma tuý bất hợp pháp đều bị ảnh hưởng, với sự gián đoạn chuỗi cung ứng ở cả thị trường bán lẻ lẫn bán buôn. Các tay buôn lậu đang tàng trữ số lượng lớn ma tuý và tiền mặt ở dọc tuyến biên giới, và thậm chí Cơ quan Phòng chống Ma tuý Mỹ (DEA) còn ghi nhận cả sự sụt giảm giao dịch trên darknet.
Giá cocaine đã tăng 20% hoặc hơn ở một số thành phố của Mỹ. Heroin thì trở nên khan hiếm ở Denver và Chicago, trong khi nguồn cung fentanyl giảm hẳn ở Houston và Philadelphia. Tại Los Angeles, giá ma tuý đá đã tăng gấp đôi trong những tuần gần đây.
"Đúng là có khan hiếm nguồn cung nhưng những kẻ buôn ma tuý tham lam đã dùng cơ hội này để kiếm thêm tiền. Kẻ xấu thường xuyên sử dụng tình hình liên quan đến tâm lý quốc gia để tăng giá", ông Jack Riley, cựu giám đốc DEA, nhận định.
 |
| Đại dịch Covid-19 khiến cho tỷ lệ phạm tội ở các thành phố tại Mỹ giảm mạnh. Ảnh: AFP. |
Ma tuý tổng hợp như methamphetamine và fentanyl là những loại hàng cấm bị ảnh hưởng nhiều nhất, phần lớn là do việc sản xuất chúng dựa trên nguồn tiền chất số lượng lớn mà các băng đảng Mexico nhập về từ Trung Quốc.
Các băng đảng ma tuý từ lâu đã chuyển dịch cơ cấu sản phẩm từ các mặt hàng cần thời gian canh tác, thu hoạch và chế biến - như heroin và cần sa - để chuyển sang các loại thuốc phiện tổng hợp như fentanyl - có thể sản xuất 24/7 trong suốt cả năm, mạnh hơn heroin 50 lần và có tỷ suất lợi nhuận lớn hơn.
Mặc dù một số phòng lab đã được dựng lên lẻ tẻ ở Mexico để sản xuất fentanyl số lượng nhỏ, các băng đảng phần lớn vẫn dựa vào nguồn cung từ Trung Quốc để có được số lượng tiền chất sản xuất với quy mô công nghiệp.
Nguồn cung từ Vũ Hán bị gián đoạn
Lượng lớn các tiền chất có thể được mua trên các trang web Trung Quốc, và có thể được truy vết đến một công ty hoá chất ở thành phố Vũ Hán - vốn phải ngừng hoạt động từ đầu năm vì đại dịch, theo bà Louise Shelley, Giám đốc Trung tâm Khủng bố, Tội phạm Xuyên quốc gia và Tham nhũng ở Đại học George Mason.
"Việc Vũ Hán bị cách ly và tất cả những sự hỗn loạn ở đó chắc chắn đã ảnh hưởng đến nguồn cung fentanyl, đặc biệt là giữa Trung Quốc và Mexico", ông Ben Westhoff, tác giả cuốn sách Fentanyl, Inc., nhận định.
"Lý do mà Trung Quốc trở thành nơi cung cấp chính các chất này cũng là lý do mà Trung Quốc trở thành nơi cung cấp tất cả mọi thứ - họ tạo ra chúng với giá rất rẻ. Các băng đảng không có nhu cầu để tự sản xuất những chất này", ông Westhoff nói thêm.
Nhưng chi phí sản xuất ở Trung Quốc đã tăng lên, và cũng giống như nhiều ngành khác, virus corona đang mang lại những thay đổi trong việc sản xuất ma tuý.
Ông Logan Pauley, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng cấp cao, tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận có trụ sở ở Washington, cho rằng giá các tiền chất để sản xuất fentanyl và methamphetamine đã tăng từ 25% đến 400% tại Trung Quốc, kể từ cuối tháng 2.
Vì vậy, ngay cả khi các nhà máy hoá chất mở cửa trở lại sau lệnh phong toả, một số băng đảng đã tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn cung ở nước ngoài và tranh thủ tự sản xuất bằng cách thu nạp các nhà khoa học vào hàng ngũ của chúng.
"Bởi vì virus corona, các băng đảng đang bắt đầu tự sản xuất", ông Westhoff cho biết.
Trong khi đó, tại Trung Quốc, các công ty hoá chất cũng nhân cơ hội đại dịch để chuyển sang sản xuất các loại thuốc như hydroxychloroquine, vốn được Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố là có tiềm năng chữa trị virus.
Thêm nữa, nhiều công ty cũng chuyển sang sản xuất khẩu trang và thiết bị bảo hộ y tế.
 |
| Các loại tiền chất để sản xuất ma tuý tổng hợp đã tăng giá mạnh tại Trung Quốc. Ảnh: AP. |
Tại biên giới Mỹ với Mexico, tình hình giống như cuộc đấu cờ căng thẳng, khi không bên nào muốn có một bước đi sai lầm, đặc biệt là những kẻ buôn ma tuý, theo ông Kyle Williamson, đặc vụ của DEA phụ trách khu vực El Paso.
Các băng đảng cũng tận dụng sự khan hiếm nguồn cung để găm hàng, nâng giá bán và kiểm soát thị trường.
"Một số băng đảng đã ra lệnh cho thành viên giết bất cứ ai bán ma tuý đá vào thời điểm này", ông Joseph Brown, thẩm phán quận đông Texas, nhận định.
