Dịch virus corona mới từ Trung Quốc có thể suy giảm dần. Hoặc nó có thể trở thành bệnh cúm theo mùa vào mùa đông và sẽ được mọi người tiêm phòng thường xuyên. Hoặc nó có thể trở thành đại dịch toàn cầu gây thiệt hại nặng.
Các chuyên gia hiện không có đủ thông tin để dự đoán kịch bản nào sẽ xảy ra. Vì vậy, họ đang thận trọng.
Các thông tin về virus corona bắt đầu vào đầu năm với 41 trường hợp ở Vũ Hán, thành phố có 11 triệu dân, gắn liền với du khách đến một chợ hải sản.
 |
| Một trung tâm triển lãm được chuyển đổi thành bệnh viện tạm cho các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ của virus corona mới ở Vũ Hán. Ảnh: Getty. |
Tính đến ngày 12/2, đã có 45.168 ca nhiễm virus, với 99% ở Trung Quốc và 1.115 trường hợp tử vong, phần lớn trong số đó ở tỉnh Hồ Bắc, nơi Vũ Hán trực thuộc.
Nhưng các trường hợp cũng đã được ghi nhận ở 28 quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác, bao gồm một trường hợp tử vong ở Philippines và 174 trường hợp trên du thuyền Diamond Princess, neo đậu ngoài khơi Yokohama, Nhật.
"Thật khó để tin rằng chỉ hai tháng trước, loại virus này còn xa lạ", Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới Tedros Adhanom Ghebreyesus nói hôm 6/2. Với những gì chưa biết về virus corona mới, "chúng ta đang chiến đấu trong bóng tối", ông nói.
"Chúng ta là những người mù xem voi ở giai đoạn này của dịch bệnh", nhà dịch tễ học David Fisman thuộc đại học Toronto nói với BuzzFeed News.
Những ẩn số đó có nghĩa là có rất nhiều phương án có thể xảy ra, từ lặp lại sự kiện như dịch SARS năm 2003 (loại virus corona tương tự giết chết 774 người và lan sang hàng chục quốc gia) đến sự gia tăng bệnh viêm phổi theo mùa trong những người cao tuổi trên toàn thế giới và đại dịch lan rộng giống như dịch cúm năm 1918.
Kịch bản 1: Virus chủ yếu ở Trung Quốc
Các quan chức WHO trong tuần này vẫn bày tỏ hy vọng rằng chính phủ Trung Quốc sẽ kiềm chế phần lớn virus corona thông qua các hạn chế đi lại và kiểm dịch chưa từng có ở tỉnh Hồ Bắc và các nơi khác gần giống với thiết quân luật ban hành trên hàng chục triệu người.
Việc kiểm dịch bắt đầu từ hai tuần trước và virus corona được cho là có thời gian ủ bệnh lên tới 14 ngày. Hôm 7/2, Trung Quốc đã phong tỏa thêm thành phố Quảng Châu, dân số 14 triệu.
 |
| Mọi người đeo khẩu trang trên tàu điện ngầm ở Hong Kong. Ảnh: Getty. |
Mike Ryan, Giám đốc điều hành Chương trình Khẩn cấp về Sức khỏe của WHO, lưu ý rằng trong khi các trường hợp báo cáo tăng đều đặn ở tỉnh Hồ Bắc, các tỉnh ngoài Hồ Bắc chưa thấy sự gia tăng tương tự. Ông cho rằng tình hình đang tương đối ổn định bên ngoài Vũ Hán.
Câu hỏi lớn quyết định thành công của việc ngăn chặn virus bên trong Trung Quốc là liệu virus có truyền giữa người với người mà không có triệu chứng gì hay không. Các bác sĩ đã ghi nhận các trường hợp nhẹ, cũng như các bệnh nhân được sàng lọc quá sớm trong quá trình nhiễm virus rồi trở bệnh nặng.
"Những trường hợp này có thể thoát khỏi kiểm dịch và làm tăng sự lây lan của căn bệnh, khiến nó rất khó để ngăn chặn ở Trung Quốc", Alessandro Vespignani, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại đại học Northeastern, nói với Science.
Kịch bản 2: Bệnh cúm theo mùa mới
Nếu virus corona có khả năng lây lan rộng ra bên ngoài Trung Quốc thì đó không nhất thiết trở thành thảm họa. Nó có thể gây bệnh theo mùa, bùng phát vào mùa đông như cúm. Mô hình đó đã được nhìn thấy ở ít nhất hai trong số các virus corona thông thường ảnh hưởng đến con người.
Mặt khác, điều đó có nghĩa là nó sẽ trở lại vào mùa đông năm sau. Điều đã xảy ra với đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 từng bùng phát trên thế giới theo hai đợt.
Tuy nhiên, thời gian trống sẽ cho phép thử nghiệm lâm sàng để kiểm tra hiệu quả của thuốc kháng virus được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.
Trung Quốc đã bắt đầu hai thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên với loại thuốc đầy triển vọng có tên remdesivir, được giám sát bởi chuyên gia về bệnh hô hấp Cao Bin tại Bệnh viện Hữu nghị Trung Quốc Nhật Bản. (Một trong 12 bệnh nhân Mỹ nhiễm virus corona đã thử thuốc và hồi phục một ngày sau đó).
Kịch bản 3: Đại dịch toàn cầu
Kịch bản xấu nhất: một vài trường hợp xuất hiện ở hàng chục quốc gia làm dịch bệnh bùng phát trên toàn thế giới trong những tháng tới với những hậu quả chết người.
Nó xảy ra vào năm 1957, khi đại dịch cúm giết chết nhiều người trên toàn thế giới và một lần nữa vào năm 1968.
 |
| Bức ảnh của bác sĩ nhãn khoa quá cố Lý Văn Lượng được đặt cạnh những bó hoa tại Chi nhánh Hậu Hồ của Bệnh viện Trung ương Vũ Hán. Ảnh: Getty. |
Bác sĩ Fishman của Đại học Toronto và các đồng nghiệp đã đề xuất trong một nghiên cứu sơ bộ rằng số trường hợp vào ngày 31/1 có khả năng chỉ ghi nhận 59% các trường hợp thực tế, chỉ ra khoảng 5.000 bệnh nhân không được báo cáo, mỗi bệnh nhân là một nguồn có thể lây bệnh nhiều hơn.
Những con số này cho thấy lệnh cấm đi lại nội bộ nghiêm ngặt của Trung Quốc đã thất bại trong việc hạ thấp tỷ lệ bệnh nhân trung bình lây nhiễm cho người khác.
Điều đó có nghĩa là virus corona mới có thể vượt qua các nỗ lực ngăn chặn và gây ra tình trạng tồi tệ hơn so với báo cáo ở tỉnh Hồ Bắc.
Bên ngoài Trung Quốc, một số con số thấp đáng ngờ, chỉ có một trường hợp được báo cáo từ Campuchia, nơi có đường bay trực tiếp từ Vũ Hán, và một số ít trường hợp ở Thái Lan mặc dù có nhiều chuyến bay đến từ Trung Quốc.
Chuyên gia về bệnh viêm phổi Richard Wunderink của Trường Y khoa Feinberg thuộc Đại học Northwestern cho rằng tính mùa vụ có thể không phải là điều đáng quan tâm. Ông cho biết các trường hợp viêm phổi liên quan đến nhiễm virus corona được ghi nhận quanh năm.
Trong trường hợp đó, mức độ gây tử vong thực sự của virus - một câu hỏi chưa được trả lời khác - thậm chí còn nặng hơn. Từ số trường hợp hiện tại, tỷ lệ tử vong được ước tính cho virus corona mới là khoảng 2% - không gây tử vong như SARS, có tỷ lệ tử vong 9%, nhưng vẫn còn khủng khiếp.
Nhiều khả năng, tỷ lệ tử vong do virus corona mới thấp hơn nhiều so với 2%, vì các trường hợp nhẹ hơn không được báo cáo.
Hôm 7/2, bà Maria Van Kerkhove của WHO cho biết trong cuộc họp báo rằng dựa trên 17.000 trường hợp được Trung Quốc xác nhận, khoảng 82% các trường hợp 2019-nCoV là nhẹ, 15% là nghiêm trọng và 3% là nguy kịch. Nhưng bà cảnh báo rằng các xét nghiệm máu để phát hiện kháng thể với virus lấy từ mẫu rộng hơn ở Trung Quốc là cần thiết để tiết lộ mức độ thực sự của dịch.
"Một cảnh báo đối với tất cả dự đoán sớm về các đợt bùng phát trong quá khứ là chúng thường không phù hợp với thực tế. Chúng ta vẫn còn chưa biết rất nhiều điều", Fisman nói.
