Giải Nobel Văn chương năm 1934 đã vinh danh tác giả người Italia Luigi Pirandello (1867-1936). Cha của ông vốn là một chủ mỏ khai thác lưu huỳnh có tiếng ở Agrigento, phía nam quần đảo Sicily. Nhà Pirandello rất muốn cậu con trai Luigi thi vào trường kỹ thuật để kế tục sự nghiệp khai mỏ của gia đình. Nhưng từ khi còn trẻ, kịch nghệ và thơ ca đã là niềm đam mê của chàng công tử điển trai.
Luigi Pirandello làm trái lời cha, quyết định đến Đại học Roma để theo đuổi niềm đam mê của mình. Sau vài vở kịch được đánh giá khá tốt, ông xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình vào năm 1901. Ngoài văn chương và kịch, Luigi Pirandello còn nghiên cứu sâu về triết học, mỹ học và khá am hiểu nhạc cổ điển.
 |
| Nhà văn Luigi Pirandello. |
Trong bài phát biểu khi được nhận giải Nobel văn chương, Luigi Pirandello đã bày tỏ thái độ thành thực ngưỡng mộ với cuộc sống của các nhà văn nổi tiếng. Theo ông, đó là chất liệu tuyệt vời cho sáng tạo. Các sáng tác của Luigi Pirandello phần lớn đều đề cao cuộc sống và sự lạc quan. Với ông, con người luôn xứng đáng với những cơ hội thứ hai. Cuốn tiểu thuyết Mattia Pascal quá cố là tác phẩm minh chứng rõ nhất cho điều đó.
Cơ hội cho người đàn ông đang chìm trong tuyệt vọng
Từ khi còn nhỏ, Mattia Pascal đã có cuộc sống không mấy êm đềm. Cha của cậu ra đi một cách đột ngột khi đứa con trai thứ hai chỉ hơn 4 tuổi. Từ đó, bà quả phụ nhà Pascal chỉ biết chìm trong đau khổ và thờ ơ với mọi thứ xung quanh. Trang trại “Lồng gà” và đất đai cùng nhiều tài sản khác đều được giao cho ông quản gia Malagna quản lý.
Nhưng Malagna giống như con chuột cống mang lòng tham của quỷ đói. Hắn ta, đã ngầm thâu tóm hết tài sản của nhà Pascal. Ngài quản gia nói với bà mẹ góa tội nghiệp rằng: trong những năm vừa qua, mức chi tiêu của ba mẹ con bà quả thực quá tốn kém. Hắn đã vay mượn khắp nơi để bù vào chỗ thiếu hụt. Giờ đây là lúc những đồng bạc lẻ biến thành món nợ khổng lồ.
Mẹ của Mattia Pascal đã phải bán tống bán tháo nhiều đất đai với giá rẻ để mong cứu được trang trại “Lồng gà” cùng cối xay bột. Nhưng nỗ lực đó cuối cùng cũng biết thành công cốc. Anh trai của Mattia nhanh chóng thoát khỏi mớ bòng bong nợ nần của gia đình nhờ kiếm được một người vợ khá giả. Còn cậu em trai tội nghiệp thì không có được diễm phúc đó.
 |
| Tiểu thuyết Mattia Pascal quá cố là tác phẩm đầu tiên của dòng tiểu thuyết "mặt nạ" điển hình trong sáng tác của Luigi Pirandello. |
Bà góa Pescatore mong gả con gái Romilda cho Mattia Pascal để kiếm chác chút đỉnh. Khi biết con rể chỉ là tên thủ thư không xu dính túi, mụ ta liền nổi cơn điên.
Vốn chẳng ưa gì lão quản gia Malagna khốn kiếp, lại đem lòng thương xót cô vợ trẻ trung Olivia tội nghiệp của lão, nên Pascal đã ngủ với Olivia. Chàng trai trẻ đã gieo vào bụng thiếu phụ xinh đẹp một hạt mầm của sự sống. Trớ trêu thay, con gái của Mattia và Romilda bị chết yểu, còn Olivia thì sinh ra một đứa con trai khỏe mạnh.
Mattia tới Roma trong cơn tuyệt vọng. Đúng lúc này một chuyện không thể ngờ lại xảy đến với chàng. Tại quê nhà, người ta đăng một bức cáo phó dài, thông báo về cái chết của Mattia Pascal. Chàng trai trẻ tội nghiệp được phát hiện đã chết đuối tại con kênh gần trang trại “Lồng gà”.
Đã quá chán nản với cuộc sống tù túng và nghèo hèn trước kia. Mattia Pascal không muốn trở về để vờ như là mình đã chết. Anh sống dưới cái tên mới là Adriano Meis. Nhưng rồi cuộc sống mới của một học giả lịch lãm và độc thân ở Roma phồn hoa có khiến “Mattia Pascal quá cố” cảm thấy thoải mái. Cuộc đời mới không chỉ đơn thuần là cái tên mới. Những bản tính cố hữu của chàng thủ thư hiền lành trước kia vẫn còn tồn tại. Mattia Pascal hay Adriano Meis, ai sẽ là người được sống tiếp?
Hãy học cách hài lòng với cuộc sống, đừng biến nó thành thứ hoàn hảo để yêu
Luigi Pirandello đã viết Mattia Pascal quá cố với kết cấu của một vở kịch. Các tuyến truyện được kể xen kẽ nhau. Ngoài thơ ca và văn học, kịch cũng là đam mê lớn của tác giả người Italia. Dưới thời Benito Mussolini, Luigi Pirandello đã sáng lập và trở thành giám đốc của Nhà hát Nghệ thuật Quốc gia Italia.
Không chỉ dừng lại ở diễn biến bất ngờ và lời thoại giàu tính kịch, với Mattia Pascal quá cố nhà văn đã đi sâu vào miêu tả tâm lý và diễn biến nội tâm của nhân vật. Từ đau khổ, chán chường, vui sướng, hoài nghi… những trạng thái cảm xúc đa dạng đó đều được ông miêu tả rất tỉ mỉ, mạch lạc nhưng cũng đầy sức gợi. Mattia Pascal không phải là kẻ cắp, nhưng sống dưới danh phận Adriano Meis anh ta lúc nào cũng cảm thấy sợ sệt và lo lắng.
 |
| Một cảnh trong phim câm Feu Mathias Pascal được chuyển thể từ tiểu thuyết Mattia Pascal quá cố vào năm 1926. |
Một cuộc đời mới không chỉ nằm ở cái tên mới. Quá khứ về nhà Pascal cùng người vợ góa với đứa con gái đã chết và cả cậu con trai chưa được nhận cha vẫn luôn ám ảnh người đàn ông tội nghiệp. Một Mattia Pascal nghèo hèn và một Adriano Meis chẳng mấy xu dính túi nhưng lại bị lầm tưởng là người giàu… hai kẻ đó đều tội nghiệp như nhau.
Dù cố khoác lên mình một bộ mặt giả dối và bóng bẩy nhưng sâu thẳm trong Mattia Pascal vẫn mong muốn cuộc sống tốt đẹp hơn. Hy vọng luôn là liều thuốc quý trong cuộc đời đầy tổn thương này. Sống tốt, không phải là tìm mọi cách để gạt đi những sai lầm trong quá khứ. Hãy đứng dậy ở chính nơi bạn vấp ngã và bắt đầu tất cả. Hạnh phúc đôi khi không phải là làm cái mình thích, mà là luôn thích cái mình làm.
