Theo dõi thông tin về lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un có lẽ là vấn đề hóc búa nhất đối với cộng đồng tình báo thế giới.
Ông Kim không rời khỏi Triều Tiên kể từ khi lên nắm quyền vào cuối năm 2011. Trong 6 năm qua, ông gặp rất ít khách nước ngoài. Họ đến từ một số quốc gia có quan hệ gần gũi với Triều Tiên như Trung Quốc, Cuba hay Syria, và một nhân vật khá đặc biệt đến từ Mỹ là cựu ngôi sao bóng rổ Dennis Rodman.
Không còn nguồn thông tin tình báo nào khác về Kim Jong Un hay các nhân vật thân cận với ông. Người ta chỉ biết về Triều Tiên thông qua những chiến dịch tuyên truyền của nước này, các bức ảnh vệ tinh và rất nhiều lời đồn thổi.
Trong bối cảnh đó, Michael Madden tình cờ trở thành một "chuyên gia bất đắc dĩ" về lãnh đạo Triều Tiên, như cách anh tự gọi bản thân. Tại tầng hầm kín đáo ở thành phố Salt Lake, bang Utah, Mỹ, Madden điều hành trang web chuyên ghi lại hoạt động của ông Kim và những người xung quanh.
 |
| Michael Madden , 37 tuổi, người điều hành trang web về Triều Tiên. Ảnh: AP. |
'Bách khoa toàn thư' về giới lãnh đạo Triều Tiên
Washington Post cho hay Madden được biết đến như "bách khoa toàn thư", am hiểu về giới tinh hoa Triều Tiên.
Madden có thể dễ dàng đọc một mạch về gia phả nhà họ Kim lãnh đạo Triều Tiên, hay nêu chi tiết về con đường học hành, sự nghiệp của họ, chẳng hạn như các vị trí trước đây của bộ trưởng Bộ Nông nghiệp.
"Chắc chắn là có một nhân vật quyền lực nhất ở trung tâm hệ thống, luôn thu hút mọi sự chú ý. Tuy nhiên người này vẫn cần những cấp dưới để có thể đảm bảo cho hệ thống hoạt động trơn tru", anh nhận định. "Bởi vậy, việc chúng ta tìm hiểu về các cấp dưới này là rất quan trọng".
Thông qua trang web có chủ quản là Viện Mỹ - Hàn tại Đại học Johns Hopkins, và thông qua mối quan hệ với các cơ quan, Madden đã quan sát mọi hoạt động diễn ra ở Triều Tiên từ cấp lãnh đạo cao nhất suốt gần 10 năm qua.
"Nó giống như bạn lần theo dấu 300 người cùng lúc vậy", Madden cho hay.
Madden đang trở thành một người có ảnh hưởng trong lĩnh vực mà anh theo đuổi. Một số người Triều Tiên đã bắt đầu để ý đến anh.
Madden còn có liên hệ với cả những người Triều Tiên bên trong chính quyền. Khi nữ phóng viên Washington Post tới Bình Nhưỡng đưa tin về đại hội đảng Lao động Triều Tiên hồi năm ngoái, chính Madden đã thông tin cho cô về các chương trình nghị sự của đại hội, cho dù anh ở cách đó gần 10.000 km (tại thành phố Salt Lake).
"Madden làm tốt việc tập hợp thông tin từ các nguồn mở. Anh ấy là một trong những người mà tôi theo dõi trong trường hợp muốn tìm hiểu về các vấn đề quan trọng về giới lãnh đạoTriều Tiên", Jung H. Pak, từng là chuyên gia phân tích về Triều Tiên tại Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), hiện làm việc tại Viện Brookings, cho biết.
Con đường tình cờ
Dù phần lớn thời gian của Madden là ngồi trong phòng tối, vừa làm việc vừa nhâm nhi ly cà phê, anh không phải mẫu người "mọt sách" nghiền máy tính. Anh xăm hình nhân vật Boba Fett trong "Chiến tranh giữa các vì sao", hình con mèo may mắn của Nhật Bản và rất thích dùng từ ngữ mạnh.
Không chỉ am hiểu về Triều Tiên, Madden còn là người có thể nói vanh vách mọi thứ về bất kỳ ai, từ huyền thoại nhạc Pop Bette Midler cho đến triết gia người Mỹ Ralph Waldo Emerson.
 |
| Madden tự gọi mình là "chuyên gia bất đắc dĩ" về Triều Tiên . Ảnh: AP. |
Madden trở thành "bách khoa toàn thư" về Triều Tiên theo cách khá tình cờ. Khi còn là sinh viên Đại học Suffolk ở Boston, anh nhận làm thêm tại bộ phận hành chính của trường, nhờ đó có cơ hội được tới Prague, Czech, nơi mà trường đại học này tiến hành một chương trình vệ tinh. Czech cũng là điểm đến của nhiều người Triều Tiên, gồm cả sinh viên lẫn các nhà ngoại giao.
Trong bối cảnh đó, Madden bắt đầu quan tâm hơn đến Triều Tiên. Năm 2006, khi trang Wikimapia chuyên lập bản đồ các địa điểm trên thế giới được thành lập, Madden chịu trách nhiệm xác định những vị trí ở Triều Tiên. Sau đó, bắt đầu có hứng thú với việc viết lách, anh đã gửi bài cho một tạp chí học thuật. Bài viết của Madden nói về khách sạn Ryugyong ở thủ đô Bình Nhưỡng, tòa nhà chọc trời hoành tráng nhưng chưa bao giờ mở cửa bởi lỗi xây dựng và thiếu kinh phí đầu tư.
Cứ thế, việc này dẫn đến việc khác. Ở Prague, có lần Madden được mời đến một nhà hàng địa phương nơi người Triều Tiên hay tới để hút thuốc và chơi cờ. Dần dần, anh tạo dựng các mối liên lạc với họ.
Madden mở trang web về Triều Tiên vào tháng 9/2009, tình cờ trùng với thời điểm ông Kim Jong Un được đồn đoán sẽ trở thành người kế nhiệm nhà lãnh đạo Triều Tiên lúc bấy giờ là Kim Jong Il.
Từ đó, Madden bắt đầu thu thập thông tin về những lần Kim Jong Un xuất hiện trước công chúng bên cạnh cha mình, tập hợp các bản tin về ông cùng những người xung quanh ông, ở cả bên trong lẫn bên ngoài Triều Tiên. Madden không biết tiếng Triều Tiên nên anh chủ yếu dựa vào các bản dịch.
Anh ghi nhớ mọi chi tiết về những người này và gõ ra máy tính từng dòng bản tin của hãng thông tấn Triều Tiên KCNA để ghi nhớ, thay vì chỉ "copy" (sao chép) và "paste" (dán). "Tôi là kiểu người thích thú với tất cả các thông tin hết sức bình thường", Madden chia sẻ.
Công việc quan trọng
Công việc của Madden trở nên quan trọng hơn khi bộ máy lãnh đạo ở Triều Tiên thay đổi dưới thời ông Kim Jong un. Sierra, vợ Madden, cũng bắt tay vào viết cho trang web.
"Triều Tiên không có quy trình về kế nhiệm hay một hệ thống chính trị với tổ chức bộ máy lâu năm như chính phủ Mỹ. Không có hệ thống quốc hội cùng với các nhóm nghị sĩ, thủ tướng hay các bộ trưởng", Madden cho biết. Thay vào đó, Triều Tiên có Bộ Chính trị gồm 25 quan chức hàng đầu của đất nước. "Bộ máy đó có từ thời Kim Jong Il và trở nên quan trọng hơn nhiều dưới chính quyền của Kim Jong Un. Bộ Chính trị thực sự là trung tâm quyền lực".
Những lời đồn đoán về các vụ xử tử ở Triều Tiên luôn thu hút quan tâm, đặc biệt là đối với những người ở các vị trí cấp cao. Tuy nhiên, theo Madden, việc làm rõ tính xác thực của chúng thường mất nhiều thời gian. Trong những trường hợp như vậy, anh thường theo dõi các bản tin và chờ đợi.
 |
| Các nhân vật xuất hiện cùng lãnh đạo Kim Jong Un trong các vụ thử tên lửa thường là những người có vai trò đặc biệt quan trọng trong bộ máy chính quyền Triều Tiên. Ảnh: Reuters. |
Ví dụ như tin đồn gần đây nhất là về Hwang Pyong So, người được bổ nhiệm làm Tổng cục chính trị quân đội Triều Tiên và thường xuất hiện cùng Kim Jong un trong các vụ phóng tên lửa. Tình báo Hàn Quốc thông tin rằng hồi tháng trước, Hwang đã bị "thất sủng" và đang trải qua quá trình "chấn chỉnh".
Theo Madden, nếu một quan chức xuất hiện trở lại sau 6 tháng, điều đó có nghĩa người này đã được "chấn chỉnh". Nhưng nếu hình ảnh của họ bị cắt khỏi các video, bản tin, đồng nghĩa họ có thể đã "không còn tồn tại".
"Tôi phải cặm cụi lắp từng mảnh ghép lại với nhau", Madden mô tả về công việc tập hợp từng mẩu thông tin mà anh làm mỗi ngày.
