Cần xây dựng sếu đầu đàn là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam

Trong tọa đàm “Ngành Công Thương Việt Nam - Tái cơ cấu để phát triển bền vững”, TS. Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương, cho biết thành tựu quan trọng nhất trong thập kỷ qua là đưa nền công nghiệp lên tầm cao mới, phát triển cả về chiều rộng, chiều sâu với tốc độ tăng trưởng nhanh 8-9%/năm.

Tất cả các ngành công nghiệp, mặt hàng công nghiệp đã đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Công nghiệp đã thực sự trở thành trụ cột của nền kinh tế, trong đó có đóng góp lớn nhất cho ngân sách và GDP cả nước.

"Công nghiệp đã đáp ứng cơ bản phát triển thị trường trong nước, tạo sự cạnh tranh sòng phẳng với hàng hóa của các nước khác. Công nghiệp cũng đóng góp quan trọng cho xuất khẩu khi 85% các mặt hàng được xuất khẩu từ ngành công nghiệp”, vị này nói.

Trong năm 2022, xuất nhập khẩu đã ghi nhận nhiều cột mốc lịch sử khi lần đầu tiên tổng kim ngạch thương mại vượt 700 tỷ USD, bên cạnh đó là con số xuất siêu khoảng 10 tỷ USD, nhiều ngành hàng bước vào các “câu lạc bộ tỷ USD và chục tỷ USD”.

85% các mặt hàng được xuất khẩu từ ngành công nghiệp. Ảnh: TL.

Tuy xuất khẩu lớn nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro vì nhiều mặt hàng từ doanh nghiệp FDI, giá trị gia tăng hay sự tham gia vào chuỗi cung ứng xuất khẩu của Việt Nam tương đối thấp, nhất là về công nghệ.

Doanh nghiệp FDI khi vào Việt Nam cam kết và hoạt động đầu tư có hỗ trợ nhưng tỷ lệ rất thấp. Chính vì vậy, ông Hội cho rằng cần xây dựng quy định ràng buộc hơn nữa trong chuyển giao công nghệ và thực hiện các cam kết.

Giai đoạn từ năm 2022 đến nay cho thấy sự suy giảm của khối doanh nghiệp FDI đã góp phần kéo giảm xuất khẩu của cả nước. Trong quá trình tái cơ cấu cái gì khó khăn, chưa đạt phải điều chỉnh để phù hợp với tất cả các lĩnh vực sản xuất, thương mại.

“Đã đến lúc nhìn vào con số thực tế kim ngạch xuất khẩu và giá gia tăng trong kim ngạch xuất khẩu đó, cần tập trung vào mặt hàng Việt Nam có giá trị cao như hàng công nghiệp chế biến, những mặt hàng mà Việt Nam có lợi thế”, ông Hội phân tích.

Vị tiến sĩ nói thêm trong quá trình tái cơ cấu cần tập trung phát triển hơn nữa hạ tầng thương mại, tạo nền tảng bền vững cho đẩy mạnh thương mại nội địa đang phát triển rất nhanh, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu bền vững trong thời gian tới.

TS Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, cũng nhắc thêm về vai trò của doanh nghiệp trong quá trình tái cơ cấu ngành công thương.

Trong những năm gần đã xuất hiện nhiều các doanh nghiệp đầu đàn trong ngành ôtô, thủy sản, dệt may… chủ yếu là doanh nghiệp ở khu vực tư nhân nhờ nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân.

“Tôi tin rằng trong tương lai gần nếu chúng ta duy trì được điều này sẽ xuất hiện nhiều hơn các doanh nghiệp có vai trò dẫn dắt”, TS. Nam nói.

Tuy vậy, muốn tái cơ cấu một ngành nói chung và từng doanh nghiệp riêng lẻ nói riêng thì chỉ một mình ngành công thương không làm được mà cần phải thực hiện đồng bộ trong tái cơ cấu.

Một số thách thức hiện nay như lệch nhịp về mặt tư duy phát triển doanh nghiệp và ngành, thực thi chính sách kém, hàm lượng khoa học công nghệ chưa thực sự đáp ứng, tiếp cận vốn và mặt bằng sản xuất vẫn còn muôn vàn khó khăn...

TS Nguyễn Văn Hội đồng tình rằng tái cơ cấu ngành phải dựa vào kinh tế tư nhân, tự hình thành con sếu đầu đàn trong nước, nắm bắt được khoa học công nghệ.

“Cần xây dựng các con sếu đầu đàn là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có thể liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài, làm chủ mới bền vững. Tái cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước để mang lại sự cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp khác trong giai đoạn tới”, ông Hội nêu quan điểm.