Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (tên giao dịch: Vinataba) là doanh nghiệp hạng đặc biệt, hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu, nắm giữ 100% vốn điều lệ; quyền đại diện chủ sở hữu thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (viết tắt là Ủy ban Quản lý vốn).
Kết luận thanh tra chỉ ra nhiều sai phạm
Ngày 20/9/2022, Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản, thoái vốn và tái cơ cấu tại Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam giai đoạn 2013-2017.
Theo Báo Lao Động, kết luận thanh tra đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, thiếu sót, sai phạm.
 |
| Trụ sở Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) đăng tải trên laodong.vn năm 2018. Ảnh: Tú Anh. |
Theo đó, trong quản lý sử dụng vốn, tài sản: Một số công ty thành viên chưa ban hành quy chế quản lý sử dụng tài sản; chưa xây dựng định mức dự trữ hàng tồn kho; lượng hàng tồn kho lớn gây ứ đọng vốn, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh; chưa ban hành quy định về lựa chọn nhà thầu để áp dụng thống nhất trong các hoạt động bảo đảm tính liên tục cho sản xuất, kinh doanh thường xuyên của doanh nghiệp; một số chi phí không phù hợp với hoạt động kinh doanh, phải loại khỏi chi phí khi xác định giá trị tính thuế (thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp bổ sung hơn 38,5 tỉ đồng); Công ty Thuốc lá Thăng Long giữ lại 73,072 tỷ đồng vốn bổ sung cho dự án đầu tư của 2 công ty thành viên (Thanh Hóa, Bắc Sơn) chưa phù hợp với Quyết định của Vinataba.
Trong việc nhập thuốc lá nguyên liệu; trồng, chế biến nguyên liệu thuốc lá; sản xuất thuốc lá điếu; phân phối sản phẩm thuốc lá còn một số tồn tại cần được khắc phục sớm để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Mua nguyên liệu của người trồng theo hình thức mua xô, bán lại nguyên liệu thuốc lá khi không có giấy phép mua bán, không tổ chức chào hàng cạnh tranh để quyết định giá mua nguyên liệu và hàng tồn kho ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
Nguồn gốc một số nguyên liệu thuốc lá của Doanh nghiệp tư nhân Tuấn Dung bán cho các công ty thành viên (như Công ty Hòa Việt và các Công ty Thuốc lá Bến Tre, An Giang, Đồng Tháp, Cửu Long) có dấu hiệu hợp thức hóa nguyên liệu không hợp pháp.
Trong quản lý đất đai, một số công ty thành viên chưa hoàn thiện các thủ tục về đất đai đối với diện tích đất được Nhà nước cho thuê.
Trong đầu tư xây dựng: Vinataba có sai phạm trong thực hiện góp vốn Dự án tại 152 Trần Phú, TP.HCM: Không thực hiện đánh giá lại tài sản; làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, vi phạm pháp luật về chuyển nhượng tài sản doanh nghiệp do Nhà nước nắm 100% vốn điều lệ khi chuyển nhượng 30.927,7m2 tại 152 Trần Phú mà không xin phép Thủ tướng Chính phủ; không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, có nguy cơ gây thất thoát tiền của Nhà nước, doanh nghiệp.
Được biết, ngày 26/8/2015, Vinataba đã nhanh chóng hoàn tất việc góp vốn vào Công ty TNHH Vina Alliance bằng quyền sử dụng Khu đất tại 152 Trần Phú, quận 5, TP.HCM, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đã cập nhật việc góp vốn của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam vào Công ty TNHH Vina Alliance tại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AN 031739 do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp ngày 19.1.2009.
Tuy nhiên, ngay sau đó, Hội đồng Thành viên của Vinataba lại gấp rút ban hành Nghị quyết số 223/NQ-TLVN vào ngày 11.5.2016, phê duyệt chủ trương thoái vốn ra khỏi Công ty TNHH Vina Alliance, nhằm đối phó với yêu cầu thoái vốn đầu tư ngoài ngành tại các doanh nghiệp nhà nước của Thủ tướng Chính phủ. Đây là hành vi cố ý làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
“Việc thực hiện dự án tại 235 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, đã có một số sai phạm, Dự án kéo dài ảnh hưởng đến tiến độ di dời Nhà máy Thuốc lá Thăng Long, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của Tổng Công ty. Kể từ khi Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện Dự án đến thời điểm thanh tra đã hơn 10 năm, nhiều cơ chế chính sách, pháp luật về đất đai, đầu tư, quản lý tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp đã có sự thay đổi mà thực tế Dự án chưa được triển khai, cần phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước khi tiếp tục thực hiện”, kết luận thanh tra nêu rõ.
Ngoài ra, một số dự án đầu tư chậm tiến độ, thủ tục phải phê duyệt điều chỉnh nhiều lần ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Khẩn trương giải quyết dứt điểm các nội dung kết luận
Theo Văn bản số 219/TTCP-C.V ngày 19.2.2024 của Thanh tra Chính phủ, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại Văn bản số 7832/VPCP-V.I ngày 10.10.2023 của Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Tài chính, Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam đã tiếp tục tổ chức, thực hiện kết luận thanh tra và có văn bản báo cáo thực hiện. Một số nội dung, kiến nghị đã có báo cáo bổ sung kết quả thực hiện; tuy nhiên, còn một số nội dung kết luận, kiến nghị chưa được thực hiện dứt điểm, một số nội dung chưa có báo cáo kết quả thực hiện hoặc báo cáo chưa rõ.
Đến ngày 29/2/2024, Văn phòng Chính phủ đã ban hành văn bản về việc báo cáo kết quả thực hiện kết luận thanh tra tại Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam.
Theo nội dung văn bản của Văn phòng Chính phủ, xét báo cáo của Thanh tra Chính phủ tại Văn bản số 219/TTCP-C.V ngày 19.2.2024 về kết quả thực hiện Kết luận thanh tra số 966/KL-TTCP ngày 20.9.2022 về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản, thoái vốn và tái cơ cấu tại Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái có ý kiến chỉ đạo đối với các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan.
Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Công an, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, UBND TP.HCM, UBND TP Hà Nội, Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam và các bộ, ngành, địa phương liên quan, theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, khẩn trương thực hiện đầy đủ, dứt điểm các nội dung kết luận, kiến nghị tại Kết luận thanh tra số 966/KL-TTCP ngày 20.9.2022 của Thanh tra Chính phủ, ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại Văn bản số 7832/VPCP-V.I ngày 10.10.2023 của Văn phòng Chính phủ và kiến nghị của Thanh tra Chính phủ nêu tại mục 2, phần III, Văn bản số 219/TTCP-C.V ngày 19.2.2024 của Thanh tra Chính phủ bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật.
Văn bản nêu rõ “Chỉ đạo xử lý, xem xét trách nhiệm và có hình thức kỷ luật theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân để xảy ra những thiếu sót, vi phạm thuộc quyền quản lý” thì “Ủy ban QLVNN báo cáo: Hiện nay, Tổng Công ty Thuốc lá đang tiếp tục rà soát, kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến thiếu sót, vi phạm đối với việc chuyển nhượng cơ sở nhà đất tại 152 Trần Phú, TP.HCM”.
Thanh tra Chính phủ báo cáo Phó thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái: "Ủy ban QLVNN chưa báo cáo kết quả thực hiện xem xét trách nhiệm và có hình thức kỷ luật theo quy định của pháp luật đối với tập thể, cá nhân tại Tổng Công ty Thuốc lá đã để xảy ra những thiếu sót, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban”.
Kết quả thực hiện, các cơ quan, đơn vị, địa phương gửi Thanh tra Chính phủ trước ngày 15.5.2024. Thanh tra Chính phủ kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện và tổng hợp kết quả, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 10/6/2024.
Trước đó, ông Hồ Lễ Nghĩa - Chủ tịch HĐTV Vinataba - được xác định là một trong những người chịu trách nhiệm về các vi phạm khuyết điểm về sai phạm này cùng hàng loạt các thiếu sót sai phạm khác, nhưng vẫn được bổ nhiệm và sau một nhiệm kỳ vẫn được tái bổ nhiệm chức vụ Chủ tịch HĐTV Vinataba.
