Cách phân biệt đậu mùa khỉ và thủy đậu

Nếu có các vết phát ban như thủy đậu vào mùa hè này, bạn nên nghi ngờ khả năng mắc đậu mùa khỉ. Cả hai bệnh này đều khá hiếm nhưng vẫn có nguy cơ xảy ra. Đặc biệt, bệnh có thể để lại những di chứng nặng về thẩm mỹ như sẹo, ảnh hưởng tâm lý.

Tạp chí Prevention đã chỉ ra cách phân biệt bệnh đậu mùa khỉ với đậu mùa, thủy đậu.

Đậu mùa khỉ không liên quan đến thủy đậu

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), đậu mùa khỉ là bệnh do virus MXV gây ra, có thể lây lan giữa người với người hoặc giữa người với một số động vật nhất định.

Virus gây ra đậu mùa khỉ cùng họ với virus gây bệnh đậu mùa (variola). Các triệu chứng của hai bệnh khá giống nhau nhưng đậu mùa khỉ có xu hướng nhẹ hơn và hiếm khi gây tử vong.

Theo CDC, các triệu chứng mắc hai bệnh này có thể gồm sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, kiệt sức, viêm họng, nghẹt mũi, ho. Đặc trưng nhất là các vết phát ban có thể nằm trên hoặc gần bộ phận sinh dục, hậu môn hoặc vùng khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, mặt hoặc miệng. Phát ban có thể gây đau hoặc ngứa.

Đáng lưu ý, CDC nhấn mạnh bệnh đậu mùa khỉ không liên quan thủy đậu. Thủy đậu là bệnh rất dễ lây do virus varicella-zoster (VZV) gây ra. Triệu chứng của bệnh có thể là phát ban ngứa giống mụn nước, thường xuất hiện trên ngực, lưng và mặt, trước khi lan rộng ra toàn bộ cơ thể.

Bệnh thủy đậu từng rất phổ biến ở Mỹ, nhưng kể từ khi vaccine thủy đậu có sẵn vào năm 1995, hơn 3,5 triệu ca nhiễm đã được ngăn chặn.

Thủy đậu thường gặp ở trẻ em hơn. Ảnh: Freepik.

Cách phân biệt thủy đậu và đậu mùa khỉ

Theo Giáo sư Thomas Russo, Trưởng khoa Bệnh truyền nhiễm tại Đại học Buffalo, New York, Mỹ, điều này không hề dễ dàng.

"Cả hai đều là bệnh do virus gây ra với các tổn thương khá giống nhau. Nhưng hiếm khi trong đời chúng ta mắc phải hai bệnh cùng lúc. Nói chung, bệnh đậu mùa khỉ và bệnh thủy đậu có xu hướng xuất hiện ở các nhóm nhân khẩu học rất khác nhau", ông nói.

Dựa trên các xu hướng hiện tại, đậu mùa khỉ đang ảnh hưởng nhiều đến nam giới có quan hệ tình dục đồng tính. Trong khi đó, thủy đậu thường phổ biến hơn ở trẻ em. Tuy nhiên, ông lưu ý “người lớn có thể mắc bệnh thủy đậu nếu họ không được tiêm phòng” và đã có ít nhất hai trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ ở trẻ em.

Chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, Giáo sư William Schaffner, trường Y Đại học Vanderbilt, cho biết cũng có một số dấu hiệu tiềm ẩn trong vết phát ban, vừa giống vừa khác nhau.

Ví dụ, bệnh thủy đậu tạo ra “vết phồng rộp có thành rất mỏng, dễ vỡ” thường chứa đầy chất lỏng trong suốt. Nhưng đậu mùa khỉ gây ra một loại tổn thương "sâu, chắc hoặc đàn hồi như cao su, ổn định hơn nhiều so với nốt phát ban của thủy đậu".

Trẻ em cũng có thể mắc đậu mùa khỉ nhưng tương đối hiếm. Ảnh: Only my health.

Bên cạnh đó, các tổn thương do thủy đậu có thể vỡ ra dễ dàng, trong khi các tổn thương khi mắc đậu mùa khỉ thì không. Vết phát ban do đậu mùa khỉ cũng có xu hướng thay đổi theo thời gian và có thể "lõm xuống", tạo thành một vết lõm hoặc một miệng hố nhỏ ở giữa.

Người mắc đậu mùa khỉ phải mất 2-4 tuần để hồi phục và các tổn thương biến mất hoàn toàn. Trong khi đó, tổn thương thủy đậu sẽ "lặn" nhanh, kéo dài khoảng 4-7 ngày.

Làm gì nếu xuất hiện các vết phát ban?

Các chuyên gia cho rằng tùy thuộc nơi bạn sống, những người mà bạn tương tác, nguy cơ mắc cả hai bệnh với dân số nói chung tại thời điểm này rất thấp. Tuy nhiên, nếu nghi ngờ bị thủy đậu hoặc đậu mùa khỉ, tốt nhất, chúng ta nên tới bệnh viện để làm xét nghiệm.

Xét nghiệm thủy đậu và đậu mùa khỉ là hai loại riêng biệt. Do đó, bạn nên đề nghị làm cả hai và nói với bác sĩ về tiền sử du lịch, di chuyển nếu có.

Cả hai căn bệnh đều có thể lây lan, do đó, bạn nên che vết phát ban và đeo khẩu trang khi tới phòng khám, rửa sạch tay bằng xà bông với nước sạch để giảm nguy cơ truyền bệnh hoặc lây nhiễm các bệnh lý truyền nhiễm khác.