Taliban đã chiến đấu chống lại chính phủ Afghanistan do phương Tây hậu thuẫn ở Kabul, kể từ khi lực lượng này bị tước quyền lãnh đạo đất nước vào năm 2001, sau chiến dịch Tự do bền vững do Mỹ dẫn đầu, Aljazeera cho biết.
Taliban nổi lên vào năm 1994 với tư cách là một trong những phe chiến đấu trong cuộc nội chiến và kiểm soát phần lớn đất nước vào năm 1996. Taliban xây dựng chính phủ theo luật Hồi giáo.
Những người phản đối và các nước phương Tây cáo buộc họ thực thi luật Hồi giáo hà khắc và đàn áp các nhóm tôn giáo thiểu số.
Ngay sau khi Mỹ rút quân, Taliban một lần nữa trổi dậy kiểm soát đất nước. Họ đã chiếm dinh tổng thống Afghanistan ngày 15/8 và đang xúc tiến thành lập chính phủ lâm thời.
Nhà sáng lập đã chết
Nhà sáng lập Taliban là Mullah Mohammad Omar. Ông đã ẩn náu sau khi Taliban bị lật đổ bởi các lực lượng địa phương do Mỹ hậu thuẫn, sau sự kiện khủng bố 11/9/2001. Nơi ở của Omar rất bí mật, cái chết của ông vào năm 2013 chỉ được xác nhận 2 năm sau bởi con trai của ông.
Những nhân vật quan trọng khác của lực lượng gồm: Haibatullah Akhunzada, Mullah Mohammad Yaqoob, Sirajuddin Haqqani, Mullah Abdul Ghani Baradar, Sher Mohammad Abbas Stanikzai, Abdul Hakim Haqqani.
Haibatullah Akhunzada
 |
| Thủ lĩnh tối cao Taliban Haibatullah Akhunzada đến nay vẫn chưa thấy xuất hiện, dù lực lượng này đã chiếm dinh tổng thống Afghanistan. Ảnh: Reuters. |
Haibatullah Akhunzada được biết đến với tên gọi “thủ lĩnh của những người trung thành”, hay học giả pháp lý Hồi giáo. Ông Akhunzada là thủ lĩnh tối cao của Taliban, người nắm quyền quyết định cuối cùng đối với các vấn đề chính trị, tôn giáo và quân sự của tổ chức.
Haibatullah Akhunzada lên nắm quyền khi người tiền nhiệm Akhtar Mansour bị giết trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ gần biên giới Afghanistan - Pakistan vào năm 2016.
Trong vòng 15 năm cho đến khi đột ngột mất tích vào tháng 5/2016, thủ lĩnh Akhunzada đã giảng dạy, thuyết giảng tại một nhà thờ Hồi giáo ở Kuchlak, một thị trấn ở tây nam Pakistan. Người ta tin rằng ông khoảng 60 tuổi và hiện chưa rõ tung tích.
Mullah Mohammad Yaqoob
Nhân vật này là con trai của người sáng lập Taliban, Yaqoob giám sát các hoạt động quân sự của tổ chức. Truyền thông địa phương cho biết ông Yaqoob đang ở Afghanistan. Ông Yaqoob từng được đề xuất làm thủ lĩnh tối cao Taliban.
Tuy nhiên, ông Yaqoob đã nhường vị trí thủ lĩnh tối cao Taliban cho ông Akhunzada, vì cảm thấy bản thân còn thiếu kinh nghiệm chiến trường và còn quá trẻ, theo một chỉ huy Taliban - người đã tham dự cuộc họp chọn người kế nhiệm thủ lĩnh Mansour năm 2016. Yaqoob được cho là khoảng ngoài 30 tuổi.
Sirajuddin Haqqani
Ông là con trai của chỉ huy mujahideen nổi tiếng Jalaluddin Haqqani. Ông Sirajuddin lãnh đạo nhóm Haqqani - một nhóm được tổ chức lỏng lẻo có nhiệm vụ giám sát các tài sản chính và quân sự của Taliban trên khu vực biên giới Pakistan - Afghanistan.
 |
| Sher Mohammad Abbas Stanikzai (ngoài cùng bên phải) trưởng đoàn đàm phán của Taliban tại một cuộc đàm phán với chính phủ Afghanistan ở Doha, Qatar. Ảnh: Al Jazeera. |
Nhóm Haqqani được cho là đã thực hiện một số vụ đánh bom liều chết ở Afghanistan, bao gồm cuộc đột kích vào khách sạn cao cấp ở thủ đô Kabul, ám sát hụt cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai và một cuộc tấn công liều chết nhằm vào Đại sứ quán Ấn Độ.
Ông Haqqani được cho là khoảng 40-50 tuổi. Nơi ở của ông vẫn là ẩn số.
Mullah Abdul Ghani Baradar
Nhân vật này là một trong những người sáng lập Taliban. Ông Baradar hiện đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban - một phần trong nhóm đến Doha, Qatar để đàm phán một thỏa thuận chính trị, mở đường cho lệnh ngừng bắn và hòa bình lâu dài ở Afghanistan.
Quá trình đàm phán đã không đạt được tiến bộ đáng kể trong những tháng gần đây. Ông Baradar được đánh giá là một trong những chỉ huy đáng tin cậy nhất của cố thủ lĩnh Mullah Omar. Ông từng bị lực lượng an ninh Pakistan bắt giữ năm 2010 ở thành phố Karachi và được trả tự do năm 2018.
Sher Mohammad Abbas Stanikzai
Ông từng nắm giữ vị trí quan trọng trong bộ máy quyền lực của Taliban trước khi bị lật đổ năm 2001. Ông Stanikzai đã sống ở Doha gần một thập kỷ và trở thành người đứng đầu văn phòng chính trị của tổ chức vào năm 2015.
Ông Stanikzai tham gia vào các cuộc đàm phán với chính phủ Afghanistan và đã đại diện cho Taliban trong một số chuyến đi ngoại giao tới một số quốc gia.
Abdul Hakim Haqqani
Ông là trưởng nhóm đàm phán của Taliban, người từng là chánh án của Taliban, đứng đầu hội đồng các học giả tôn giáo quyền lực nhất của tổ chức. Ông Haqqani được nhiều người cho là người mà thủ lĩnh Akhunzada tin tưởng nhất.
