Trong suốt chiều dài lịch sử, Brazil đã luôn là đội tuyển giữ được chất samba ít nhiều trong thành phần đội tuyển quốc gia dù có không ít thời điểm các HLV đi ngược lại với triết lý tấn công hoa mỹ như Carlos Dunga hay Carlos Alberto Parreira.
Hình mẫu biểu tượng của bóng đá Brazil luôn là những ngôi sao tấn công phóng khoáng, sẵn sàng kế thừa triết lý “Joga bonito” trứ danh. Hiểu một cách đơn giản, “Joga bonito” là làm mọi cách để… đá đẹp. Ngoài dùng tay, cầu thủ được khuyến khích dùng mọi bộ phận để “chơi” bóng, sáng tạo, nhảy múa và ghi bàn.
 |
| Ronaldo và Ronaldinho là những biểu tượng cho thứ "bóng đá đẹp" của Brazil trong quá khứ. |
Joga Bonito - biểu tượng của bóng đá Brazil
Trong cuốn tự truyện có tên “Cuộc đời tôi và trò chơi tuyệt diệu” xuất bản vào năm 1977, “Vua bóng đá” Pele đã lần đầu đề cập đến khái niệm “Jogo bonito” để ám chỉ một trận đấu đẹp.
Song theo thời gian cụm “Joga Bonito” trở nên phổ biến hơn vì mô tả chân thực những pha bóng với kỹ thuật thượng thừa, đầy phóng khoáng và đẹp mắt tới từ đôi chân của các ngôi sao Brazil. Năm 2006, một hãng đồ thể thao nổi tiếng của Mỹ đã cho ra hẳn chiến dịch truyền thông có tên “Joga Bonito” và thành công rực rỡ.
 |
| Brazil vô địch World Cup 1970 được coi là đội hình mạnh nhất lịch sử các kỳ cúp thế giới. |
Tại World Cup 1970 diễn ra tại Mexico, ĐT Brazil đã cùng nhau tạo ra một trong những bàn thắng đẹp nhất lịch sử các kỳ cúp thế giới. Đội trưởng Carlos Alberto đã ghi bàn ấn định tỷ số 4-1 cho Selecao trong trận chung kết trước ĐT Italy sau một pha bóng hoàn hảo ở mọi khía cạnh.
Từ kỹ thuật cá nhân (Clodoaldo nhảy múa đi bóng qua 4 cầu thủ Italy), phối hợp nhóm (Jairzinho nhận bóng và chuyển trọng tâm cực nhanh), kỹ năng quan sát (Pele đón bóng để nhả bóng vừa tầm băng lên của Carlos Alberto) và cuối cùng là dứt đểm.
Bàn thắng hoàn hảo ấy đặt ra hẳn một thứ gọi là quy chuẩn “bóng đá đẹp” cho Brazil. Nhiều thập kỷ sau chiến thắng hoàn hảo đó, bóng đá với Selecao luôn phải là "chơi đẹp".
Không phải ngẫu nhiên mà người Brazil luôn tiếc nuối và tôn trọng thế hệ của Zico, Socrates dù thất bại nặng nề tại các kỳ World Cup 1982, 1986, nhưng lại tỏ ra thờ ơ với thế hệ của Carlos Dunga, Mauro Silva hay Romario dù vô địch World Cup 1994.
Lý do rất đơn giản: Zico, Socrates đá đẹp, còn Dunga hay Mauro Silva thì chỉ biết đá vào chân đối thủ.
 |
| Cặp tiền vệ phòng ngự Carlos Dunga và Mauro Silva khiến Brazil tại World Cup 1994 trở thành một trong những phiên bản Selecao giành chức vô địch World Cup một cách xấu xí nhất. |
Đó cũng là lý do mà những ngôi sao được yêu mến nhất tại Brazil đều là các ngôi sao phải sở hữu khả năng đi bóng qua người thiện nghệ, cùng với đó là sự phóng khoáng trong lối chơi.
Đó là những mẫu cầu thủ có thể không ghi được nhiều bàn thắng và đỉnh cao chỉ gói gọn trong vài năm, nhưng một khi đã ra sân là người hâm mộ sẽ xuýt xoa từng pha chạm bóng, trông ngóng từng khoảnh khắc diệu kỳ. Garrincha, Zico, Socrates, Ronaldo, Ronaldinho, Rivaldo, Kaka hay cả Denilson... đều là những ngôi sao như thế.
Nỗi xấu hổ tại Copa America 2019
Khi bóng đá ngày càng trở nên hiện đại, Brazil cũng dần đánh mất đi chất samba. Song vẫn còn những nhân tố khiến người hâm mộ nhìn lại được hình ảnh hào hoa của Selecao ngày nào.
Tại Copa America 2007, giải đấu mà HLV Dunga tuyên bố đanh thép về một Brazil cơ bắp, Brazil vẫn còn đó Robinho và Kaka thể hiện được sự đam mê trong từng bước chạy.
Ngay cả trong những kỳ Copa America thất bại gần đây nhất, Brazil vẫn duy trì được sức sống (dù nghèo nàn) với đôi chân của Neymar, một cầu thủ có quá đủ tố chất kỹ thuật, lẫn ranh ma để biến sân cỏ thành sàn diễn, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
 |
| Chấn thương mắt cá chân khiến Neymar không thể tham dự Copa America 2019. |
Không phải ngẫu nhiên mà Neymar được coi trọng và được người Brazil kỳ vọng nhiều đến vậy trong suốt một thập kỷ qua. Từ khi tiền đạo sinh năm 1992 mới chỉ là cậu bé 18 tuổi chơi bóng tại Santos, người Brazil đã chết mê những pha đi bóng qua người, những cú lắc hông “chuẩn Brazil” của Neymar.
Thậm chí khi Dunga không triệu tập Neymar (và cả Ronaldinho) tham dự World Cup 2010, những làn sóng phản đối đội trưởng World Cup 1994 đã lan rộng khắp Brazil. Và thực tế là Brazil đã gục ngã trên đất Nam Phi vì một mẫu cầu thủ giống hệt Dunga trong quá khứ: Felipe Melo. Điều ấy càng khiến dư luận căm ghét Dunga vì đã tẩy đi chất samba là Neymar khỏi Brazil của họ.
Về với hiện tại, chấn thương của Neymar trước thềm Copa America 2019 đã phủ bóng đêm lên đội hình Selecao tại kỳ Copa America 2019 này. Người kế thừa số 10 của Neymar là Willian, một cầu thủ tấn công đậm chất châu Âu thay vì latin. Bên cạnh Willian, Brazil không còn bất kỳ ai để thay thế vai trò lẫn tầm ảnh hưởng mà Neymar bỏ lại.
Người Brazil có thể kỳ vọng gì ở Philippe Coutinho, Richarlison, Gabriel Jesus hay Roberto Firmino, những cầu thủ chơi bóng đậm chất châu Âu trong lòng Nam Mỹ?
 |
| Số 10 của Brazil tại Copa America 2019 sẽ là Willian. |
Quá trình toàn cầu hóa bóng đá đã cào bằng thứ gọi là bản sắc của từng khu vực.
Cả thế giới đã thấy Hà Lan chơi phòng ngự, thấy Đức chơi tấn công cống hiến, thấy Pháp chơi phòng ngự phản công và Brazil chơi thứ bóng đá đậm màu sắc châu Âu. Để rồi giờ đây khi Brazil bước vào kỳ Copa America 2019, họ không còn một cầu thủ nào có khả năng tạo ra “Joga Bonito”.
Tại World Cup 1982, khi Brazil của Zico, Socrates, Falcao, Eder… thua Italy tại vòng bảng thứ 2 (tương đương vòng tứ kết), cả thế giới đã gọi đó là “ngày bóng đá đẹp chết đi”.
Thật khó để tưởng tượng viễn cảnh nếu có cỗ máy thời gian đưa giới quan sát ngày đó tới hiện tại, họ sẽ nghĩ gì về ĐT Brazil chuẩn bị bước vào Copa America 2019 với không một nghệ sĩ thực thụ nào.
