Thời Tây Sơn, các sử gia có nhiều quan điểm khác nhau về vai trò, bản chất lịch sử của triều đại. Đã có không ít các công trình nghiên cứu về thời kỳ lịch sử này và một trong những người tâm huyết nhất chính là nhà nghiên cứu Nguyễn Duy Chính.
Mặc dù là một người theo đuổi lịch sử tay ngang nhưng Nguyễn Duy Chính được giới sử học đánh giá cao bởi bộ 7 cuốn sách ông viết (5 cuốn đã được xuất bản) về thời Tây Sơn.
Các tựa sách đựa xuất bản lần này gồm Giở lại một nghi án lịch sử “Giả vương nhập cận” - Có thực người sang Trung Hoa là Vua Quang Trung hay không?, Thanh Việt Nghị hòa: Tiến trình công nhận triều đại Quang Trung, Việt – Thanh chiến dịch, Núi xanh nay vẫn đó và Đại Việt Quốc thư.
Những nghi vấn lịch sử
Bằng nguồn tài liệu trong và ngoài nước cũng như hình họa phong phú, Nguyễn Duy Chính chứng minh (khá thuyết phục) người sang Trung Quốc dự lễ Bát tuần khánh thọ Hoàng đế Càn Long đích thị là Quang Trung.
Bên cạnh đó, không phải lễ “ôm gối” (bão tất) như sử gia Đặng Xuân Bảng và Trần Trọng Kim viết, Hoàng đế Càn Long ban cho Quang Trung vinh dự lễ “bão kiến thỉnh an” thường “Dùng cho người thân xa ngày nay gặp lại hay khi cáo biệt, khi hành lễ, người nọ ôm lưng người kia, mặt áp vào nhau, là lễ rất trịnh trọng tôn quý”.
Các nghi vấn như Quang Trung cầu hôn công chúa Thanh Triều, cuộc gặp gỡ giữa phái đoàn Đại Việt và Triều Tiên ở triều đình nhà Thanh năm Canh Tuất (1790)… cũng được Nguyễn Duy Chính kiến giải rất lý thú trong các cuốn nghiên cứu của ông.
 |
| Một số tựa sách của Nguyễn Duy Chính được xuất bản ở Việt Nam dịp này. |
Giải mã sự tồn nghi của lịch sử
Bên cạnh giải mã các nghi vấn lịch sử, Nguyễn Duy Chính khảo cứu và luận giải chi tiết nguyên nhân, lý do, quá trình Thanh – Đại Việt nghị hòa cũng như các chiến dịch lịch sử đại phá quân Thanh.
Bằng nhãn quan lịch sử tổng quát, bút lực dồi dào, tâm lực khách quan, tác giả giúp độc giả có một góc nhìn toàn diện hơn, minh bạch hơn về một giai đoạn lịch sử nước nhà đầy biến động.
Ở một góc độ khác, ở bài viết Tây Sơn Quang Trung và công cuộc đổi mới đất Việt ở thế kỷ 18 trong cuốn Trong cõi, cố Giáo sư Trần Quốc Vượng đề cao sự nghiệp đổi mới của Hoàng đế Quang Trung thời Tây Sơn nhưng cũng lưu ý độc giả việc không thể chối bỏ sự thật lịch sử là Hoàng đế Gia Long nhất thống Việt Nam vào năm 1802.
Bộ sách của tác giả Nguyễn Duy Chính là một công nghiệp sử học đáng ghi nhận về phương pháp sử học, công tác truy tầm tài liệu logic, tổng quát và có chiều sâu. Bộ sách rất xứng đáng có một vị trí trang trọng trong tìm hiểu sự thật lịch sử thời Tây Sơn và Hoàng đế Quang Trung Nguyễn Huệ.
Nguyễn Duy Chính sinh năm 1948 tại Sơn Tây (Việt Nam). Ông là cựu học sinh trường Chu Văn An, trường Quốc gia Hành chánh (Sài Gòn). Nguyễn Duy Chính là Tiến sĩ Quản trị Kinh doanh và Thạc sĩ Quản lý Hệ thống thông tin (Hoa Kỳ). Hiện tác giả đang sống tại California, Hoa Kỳ.
