Mỹ áp đặt lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam từ năm 1984 tới nay. Dù hai nước đã bình thường hoá quan hệ và và nâng cấp lên mức Đối tác toàn diện, việc Washington duy trì lệnh cấm vận được coi là sự “phân biệt” của Mỹ trong quan hệ đối với Việt Nam.
Trước thềm chuyến thăm, Thượng nghị sĩ John McCain kêu gọi Mỹ bỏ lệnh cấm vận vì “ngày nay, Việt Nam là đối tác ngày càng quan trọng ở khu vực cam kết duy trì các nguyên tắc để đảm bảo trật tự theo luật lệ ở châu Á-Thái Bình Dương: Tự do trên biển, thương mại cởi mở, giải quyết hoà bình các tranh chấp".
 |
| Tổng thống Mỹ Barack Obama trong cuộc gặp với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ở Văn phòng Trung ương Đảng tại Hà Nội. Ảnh: Anh Tuấn |
Trở ngại đối với việc bỏ cấm vận là một số nhóm bảo thủ trong chính quyền Mỹ muốn gây sức ép với Việt Nam trên một số vấn đề.
Trong khi các đồng minh Mỹ ở Đông Á phàn nàn về việc Washington đã chuyển sự chú ý của Mỹ về Đông Âu và Trung Đông trong 3-4 năm gần đây, chính sách chuyển trục về châu Á của Nhà Trắng vẫn thể hiện cụ thể và xuyên suốt ở Việt Nam và Philippines.
Từ năm 2013, Tổng thống Obama và Ngoại trưởng John Kerry đã tuyên bố về việc tài trợ tàu tuần tra và viện trợ nâng cấp năng lực trên biển cho Việt Nam. Năm 2015, hai nước ký tuyên bố chung về tầm nhìn quốc phòng nhân chuyến thăm của Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter.
Ở Philippines, Mỹ đã tái ký thoả thuận phòng thủ chung (MDT) vào năm 2014 và cung cấp thêm tàu chiến cho Manila trong năm 2015.
Cũng trong năm 2015, Mỹ đã công bố sáng kiến An ninh hàng hải (MSI) trị giá 500 triệu USD để xây dựng năng lực trên biển cho các nước Đông Nam Á. Giới quan sát nhận định những diễn biến ở biển Đông đẩy nhanh hơn nữa quá trình Mỹ trở lại và gắn kết ở khu vực này.
Báo Los Angeles Times gọi Việt Nam là “đối tác chính” của tái cân bằng ở châu Á. Murray Hiebert, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu và Chiến lược Quốc tế (CSIS) ở Washington cũng nói với Zing.vn: “Việt Nam cần hiện đại hoá dần lực lượng quân sự của họ và Việt Nam đánh giá cao công nghệ quân sự Mỹ, coi các vũ khí này có giá trị chiến lược lớn.”
16 năm trước, khi tổng thống Mỹ Bill Clinton hạ cánh xuống Hà Nội, mục tiêu của ông là đưa quan hệ Việt - Mỹ vượt qua cuộc chiến đau thương cách từ vài thập kỷ trước. Chuyến thăm trở thành một trong những dấu ấn quan trọng nhất của nhiệm kỳ Clinton.
Với Obama, tới Việt Nam để bỏ cấm vận vũ khí là điểm nhấn quan trọng nữa của Tái cân bằng về châu Á. Cùng với TPP, đây là một trong những di sản nổi bật nhất của ông ở châu lục.
