|
|
Nghiên cứu mới phát hiện mối liên hệ giữa zona với đột quỵ và tim mạch chặt chẽ hơn so với hiểu biết trước đó. Ảnh: Stocksy. |
Từ rất lâu, các chuyên gia đã nhận thấy có mối liên hệ giữa bệnh zona, đột quỵ và bệnh tim mạch vành. Một nghiên cứu theo chiều dọc do các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Brigham and Phụ nữ ở Boston, Massachusetts, Mỹ, thực hiện đã bổ sung thêm chiều sâu cho hiểu biết này. Họ tìm ra mối liên hệ chặt chẽ hơn giữa bệnh zona và các biến cố tim mạch so với suy nghĩ trước đây.
Phát hiện mới cho thấy những người trưởng thành mắc bệnh zona có nguy cơ bị đột quỵ lần đầu hoặc mắc bệnh tim mạch vành cao hơn gần 30%.
Nghiên cứu này theo dõi các cá nhân trong vòng 16 năm. Họ nhận thấy hậu quả từ việc mắc zona kéo dài hơn nhiều so với hiểu biết trước đây của giới khoa học. Ngoài ra, những người bị bệnh zona có nhiều khả năng gặp các vấn đề về tim mạch trong 12 năm, thậm chí lâu hơn.
Nghiên cứu này vừa được công bố trên tạp chí của Hiệp hội Tim mạch Mỹ.
Một nhóm lớn không có tiền sử đột quỵ hoặc bệnh tim
Nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ 205.030 người trưởng thành tham gia vào 3 nghiên cứu riêng biệt. Nhóm bao gồm 79.658 phụ nữ từ nghiên cứu về sức khỏe y tá, 93.932 phụ nữ từ nghiên cứu sức khỏe y tá II và 31.440 nam giới từ nghiên cứu theo dõi chuyên gia y tế. Những người có tiền sử đột quỵ hoặc bệnh mạch vành đã bị loại khỏi nghiên cứu.
Những người tham gia đã hoàn thành bảng câu hỏi khi ghi danh vào các nghiên cứu tương ứng của họ và hoàn thành bảng câu hỏi tiếp theo sau mỗi 2 năm. Tất cả họ đều là chuyên gia y tế.
Mặc dù người tham gia tự báo cáo việc mắc bệnh zona và vấn đề mạch vành, quá trình kiểm tra chéo với bác sĩ của những người này cho thấy việc tự báo cáo có độ chính xác cao.
Mối liên hệ chặt chẽ hơn giữa bệnh zona và bệnh tim
Tiến sĩ Sharon E. Curhan, nhà dịch tễ học và bác sĩ tại Bệnh viện Brigham và Phụ nữ, người dẫn dắt nhóm nghiên cứu, nói với Medical News Today: “Một số nghiên cứu trước đây cho thấy nguy cơ đột quỵ hoặc đau tim cao hơn vào khoảng thời gian nhiễm bệnh zona, nhưng chúng ta vẫn chưa biết liệu nguy cơ cao đó có tồn tại lâu dài hay không”.
Tiến sĩ Curhan giải thích nghiên cứu này cho thấy đối với nguy cơ bị đột quỵ lần đầu hoặc đột quỵ của người có tiền sử mắc bệnh zona cao hơn 38% so với người chưa từng nhiễm zona. Con số này đối với bệnh tim mạch vành là 25%.
Tiến sĩ Rigved Tadwalkar, bác sĩ tim mạch tại Trung tâm Y tế Providence Saint John ở Santa Monica, California, người không tham gia vào nghiên cứu, nói: “Có vẻ, dữ liệu đó cho thấy rủi ro sẽ đạt đỉnh ở đâu đó trong khoảng từ 5 đến 12 năm. Nhưng có lẽ, nó có thể tồn tại ngay sau đó. Những phát hiện này khiến chúng ta ngạc nhiên về cả mức độ rủi ro gia tăng lẫn việc rủi ro vẫn ở mức cao trong khoảng thời gian dài”.
 |
| Bênh zona thường xuất hiện ở người từng mắc thuỷ đậu. Ảnh: iStock. |
Bệnh zona có liên quan gì đến tai biến tim mạch?
Nghiên cứu về bệnh zona và các biến cố tim mạch chỉ có thể xác định các mối liên hệ hoặc mối tương quan. Điều này có nghĩa các nhà nghiên cứu chưa thể khẳng định chắc chắn bệnh zona dẫn đến bệnh khác như đột quỵ hay biến cố tim mạch vành. Như vậy, các chuyên gia chỉ có thể đưa ra giả thuyết về mối liên hệ giữa chúng.
Bệnh zona do virus herpes zoster gây ra. Theo tiến sĩ Tadwalkar, đây là loại virus duy nhất ở người được biết là có thể nhân lên trong các động mạch và xuất hiện trong tất cả loại động mạch lớn và nhỏ.
Tiến sĩ Tadwalkar cho biết thêm bệnh lý mạch máu hoặc những thay đổi trong mạch máu xảy ra với bệnh zona bao gồm tổn thương thành động mạch, rối loạn chức năng nội mô làm phá vỡ mảng bám và thay đổi cách cục máu đông.
Người có nguy cơ mắc bệnh zona
Khi một người mắc bệnh thủy đậu, virus của nó, varicella-zoster, tồn tại vô thời hạn trong hệ thần kinh ở trạng thái bất hoạt. Theo hiểu biết hiện tại của giới y học, nếu hệ thống miễn dịch không kiểm soát được sự nhân lên của loại virus tiềm ẩn này, nó sẽ kích hoạt trở lại trong hạch thần kinh rễ gần tủy sống dưới dạng bệnh zona và các triệu chứng của bệnh zona sẽ xuất hiện.
Bệnh zona có thể xuất hiện dưới dạng phát ban, gây đau, thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần. Nó thường có dạng dải mụn nước chạy khắp các bộ phận của ngực, lưng hoặc bụng. (“Zoster” có nghĩa là “dây lưng” trong tiếng Hy Lạp cổ đại.)
Hiện nay, hầu hết người mắc bệnh zona đều trên 50 tuổi, từng bị thủy đậu khi còn nhỏ. Những người trẻ tuổi có nhiều khả năng đã được tiêm vaccine phòng bệnh. Nếu chưa bao giờ bị thủy đậu, họ không có virus varicella-zoster dạng bất hoạt trong người.
Khi dân số một nước gia tăng, số lượng người mắc zona cũng tăng lên.
 |
| Tiêm phòng là cách hiệu quả để ngăn ngừa bệnh zona. Ảnh: UCI Health. |
Tiêm phòng bệnh zona và ưu tiên sức khỏe tim mạch
Tiến sĩ Curhan giải thích do thời gian theo dõi kéo dài, phần lớn nghiên cứu đã bao trùm khoảng thời gian trước khi vaccine bệnh zona được phổ biến rộng rãi.
Bà lưu ý cho đến khi nhóm kết thúc quá trình theo dõi trong nghiên cứu, loại vaccine tái tổ hợp vẫn chưa xuất hiện. “Do ngày càng có nhiều người Mỹ có nguy cơ mắc bệnh zona, đây có thể là một căn bệnh gây đau đớn và tàn tật. Việc tiêm phòng bệnh zona có thể mang lại cơ hội quý giá để giảm gánh nặng bệnh tật và nguy cơ mắc bệnh cùng các biến chứng tim mạch sau đó”, bà cảnh báo.
Các cơ quan y tế khuyến nghị mọi người dân trên 50 tuổi nên tiêm vaccine phòng bệnh zona, ngoại trừ những người đã từng có phản ứng bất lợi với vaccine trong quá khứ. Tiến sĩ Tadwalkar nói thêm ngay cả khi một người đã bị bệnh zona, việc chủng ngừa có thể giúp ngăn ngừa các đợt bùng phát sau đó.
Ông cũng khuyến cáo những người mắc bệnh zona nên được điều trị thích hợp bằng liệu pháp kháng virus trong vòng 72 giờ sau khi phát bệnh. Theo ông, nếu giảm được việc tái phát bệnh zona, về mặt lý thuyết, nguy cơ mắc bệnh tim mạch của người đó cũng giảm.
Ông nói thêm rằng khi một người già đi, nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch vành thường tăng lên, khiến bệnh zona chỉ là một trong nhiều nguyên nhân tiềm ẩn.
Ngoài việc tiêm vaccine, nếu bạn đã từng bị bệnh zona, các phương pháp tiêu chuẩn tốt nhất để tránh bệnh tim mạch vẫn được áp dụng. Theo tiến sĩ Curhan, để đảm sức khỏe tim mạch, mọi người nên có chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì cân nặng khỏe mạnh, thường xuyên hoạt động thể chất, không hút thuốc, theo dõi sát các bệnh mạn tính (huyết áp cao, tiểu đường, thừa cholesterol).
Cuốn sách bên bờ sự sống
Ngành y là ngành luôn chứng kiến ranh giới sự sống - cái chết của người khác, nhưng Khi hơi thở hóa thinh không lại là một cuốn sách đặc biệt khi nó là khoảnh khắc đối diện cái chết của người viết trong cả vai trò bác sĩ lẫn bệnh nhân. Cuốn hồi ký được bác sĩ thần kinh Paul Kalanithi viết khi căn bệnh ung thư trở nặng, anh ngồi trên xe lăn và nhớ về những tháng ngày cống hiến cho ngành y.
