*Bài viết là quan điểm của tác giả Julia Carrie Wong, The Guardian.
Bạn không thể duy trì một mạng xã hội tập trung 3 tỷ người dùng như Facebook mà không sở hữu trong tay những thuật toán quan trọng.
Đâu là hội nhóm bạn có khả năng tham gia vào nhất, quảng cáo bạn mong muốn được nhìn thấy nhất, hay đơn giản là vị trí những thông báo “relationship” như kết hôn, hẹn hò của bạn bè nên xuất hiện trên dòng tin Facebook, tất cả những điều bạn mong đợi trên Facebook đều đang được thông qua những thuật toán mà đội ngũ của Mark Zuckerberg xây dựng.
 |
| Facebook dường như chẳng cần quan tâm liệu những "món ăn" mình đưa cho người dùng có chứa nội dung thù hận. Ảnh: The Guardian. |
Nói cách khác, việc bạn đang lướt những mẩu tin trên Facebook không khác biệt nhiều so với việc ăn các món ăn được bày sẵn theo sở thích.
Facebook lại hứa
Vào ngày 1/7, đáp lại việc hơn 700 nhà quảng cáo tham gia phong trào tẩy chay Facebook Stop Hate for Profit, phó chủ tịch phụ trách vấn đề toàn cầu và truyền thông của Facebook Nick Clegg đã mô tả một loại thuật toán mới của Facebook, có khả năng nâng cao giá trị đạo đức của nền tảng mạng xã hội này. Đồng thời ông Clegg khẳng định nền tảng này không dùng sự thù ghét để kiếm lợi nhuận.
Trên Ad Age, ông Clegg tuyên bố thuật toán sẽ giúp những mặt tốt của Facebook vượt lên trên các mặt tiêu cực của nó.
 |
| Trước khi gia nhập Facebook, Nick Clegg từng giữ cương vị Phó Thủ tướng Anh. Ảnh: Chesnot/Getty Images. |
“Tập trung vào những nội dung mang tính thù địch và có hại trên phương tiện truyền thông xã hội là điều vô cùng cần thiết, tuy nhiên phần lớn trong con số hàng tỷ cuộc trò chuyện trên mạng xã hội của chúng tôi có nội dung lành mạnh. Hãy nhìn vào những gì đã xảy ra khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Hàng tỷ người đã sử dụng Facebook với mục đích duy trì sự kết nối cộng đồng trong khoảng thời gian cách ly xã hội”, ông Nick Clegg viết trên Ad Age.
Đây không phải lần đầu một lãnh đạo của Facebook nói về nỗ lực của họ. Trong cuộc trò chuyện với nhân viên vào ngày 2/6, CEO Mark Zuckerberg cũng nói rằng ông mong những tác động mà nền tảng này đang thực hiện sẽ đem lại nhiều điều tích cực hơn.
Facebook nói nhiều, nhưng không hành động
Tuy nhiên, giống như mọi vấn đề liên quan tới thuật toán trước đây, Facebook không bao giờ minh bạch họ sẽ làm cách nào để đạt được những tác động tích cực nhờ những thuật toán. Nền tảng này đã không có một tác động nào trước những xung đột chính trị dẫn tới hàng trăm nghìn người thiểu số Rohingya ở Myanmar phải rời khỏi đất nước như những người tị nạn.
Tôi biết chắc chắn rằng không ai làm việc tại Facebook bị sa thải hay phải chịu trách nhiệm cho những sai lầm khủng khiếp mà mạng xã hội này gây ra. Không một ai từ chức. Không một ai đứng ra tạo nên các cuộc biểu tình ảo như Black Lives Matter.
 |
| Dòng người tuần hành tưởng nhớ Heather Heyer, một nạn nhân của nạn phân biệt chủng tộc. Ảnh: Mike Nelson/EPA. |
Tại Mỹ, sự kiện người phụ nữ xấu số Heather Heyer bị sát hại trong một cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc Unite the Right diễn ra ở Charlottesville, Virginia là hậu quả của các nội dung thù địch vẫn đang hoạt động hàng ngày trên mạng xã hội Facebook.
Heyer là nạn nhân của một kẻ theo chủ nghĩa tôn sùng da trắng. Trước khi xảy ra sự kiện thương tâm đó, chính bản thân tôi đã phải báo cáo với Facebook về sự tồn tại của 175 nhóm phát xít mới, chủ nghĩa tôn sùng da trắng và các liên minh sử dụng nền tảng này để tuyên truyền và tuyển dụng thành viên. Tuy nhiên, Facebook đã từ chối thực hiện bất cứ hành động nào.
Ngay bản thân tôi cũng không nằm ngoài mục tiêu của sự đe dọa bạo lực hay phân biệt chủng tộc khi sử dụng mạng xã hội Facebook. Vào giữa tháng 11/2019, tôi đã gửi bản báo cáo cung cấp cho Facebook danh sách các nhóm đang sử dụng nền tảng này nhằm phục vụ mục đích “đen tối”, một lần nữa Facebook có động thái im lặng.
Những gì xảy ra sau đó là một chiến dịch quấy rối phân biệt chủng tộc kéo dài hàng tuần nhắm đến tôi, đứng sau những hành vi đó là các tổ chức theo chủ nghĩa tôn sùng người da trắng. Các tin nhắn, dòng bình luận phân biệt chủng tộc trên Twitter, Facebook hay email đã dần trở nên quen thuộc và tôi đã phải cố gắng phớt lờ chúng nhiều nhất có thể.
 |
| Đối mặt với làn sóng tẩy chay, Mark Zuckerberg vẫn tự tin cho rằng "các nhà quảng cáo sẽ quay lại nền tảng sớm thôi". Ảnh: Adweek. |
Tôi không dám khẳng định Facebook là công ty nên chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra với tôi và những người khác. Tuy nhiên, Facebook đã đóng một vai trò nhất định trong việc tạo ra các điều kiện cần thiết để hình thành nơi “trú ẩn” cho những phần tử mang tư tưởng cực đoan.
Chính vì vậy, khi tôi được nghe lời tuyên bố của Facebook về tất cả những điều tốt đẹp mà nền tảng này đã làm cho thế giới, tôi sẵn sàng lên tiếng chứng minh rằng bấy nhiêu đó thôi là chưa đủ.
Những tư tưởng thù hận đang tồn tại trên Facebook đã và đang trở thành mối đe dọa hiện hữu đối với cộng đồng sử dụng mạng xã hội này. Nhưng đối với Facebook, sự thù hận xem chừng không phải là mối đe dọa nghiêm trọng.
Mối đe dọa hiện hữu duy nhất đối với một tập đoàn đa quốc gia trị giá 650 tỷ USD như Facebook chính là khoản doanh thu công ty kiếm được thông qua những hành động không mấy tốt đẹp.
