Rầm rập... rầm rập...
Tiếng chân người chạy nháo nhác làm huyên náo một góc chợ đêm tại Bavet (Svay Rieng, Campuchia).
Vào một đêm cuối tháng 9, ít ngày sau vụ tháo chạy đầu tiên của 56 người Việt tại khu Hai con voi, chúng tôi chứng kiến vụ tháo chạy thứ 2 xảy ra tại khu Crown. Thay vì lao về phía cửa khẩu, nhóm người chạy thẳng qua chợ đêm rồi mất hút trong bóng tối của cánh đồng.
Tháo chạy
Hơn 22h, thời điểm mà các quán nhậu tại chợ đêm Bavet bắt đầu nhộn nhịp, gần 30 người trong khu Crown bất ngờ xô đẩy lực lượng bảo vệ canh cửa để chạy thoát thân.
Họ hớt hải chạy qua những tiệm tạp hóa, quán massage, quán nhậu và gian hàng hải sản trước khi mất hút vào cánh đồng tối tăm nằm cách xa quốc lộ.
Ít phút sau, một chiếc ôtô cửa trượt tiến qua khu chợ đêm, trên xe là những khuôn mặt giận dữ đang dò xét từng cửa hàng. Thêm vài chiếc Lexus SUV lướt qua tìm kiếm. Những người trên xe bước vào, đảo mắt nhìn các ngóc ngách và đề nghị chủ cửa hàng cho xem camera an ninh.
Trên vỉa hè, các tiểu thương người Việt xôn xao bàn tán về số phận của nhóm người vừa tẩu thoát vào rừng. "Chạy hướng đó sẽ gặp đồn lính Cam", một chủ tiệm tạp hóa lo ngại; "Không chạy ra cửa khẩu được vì giờ này hết người làm việc rồi", người khác nói.
 |
| Một khu nuôi nhốt lao động người Việt có tường rào thép gai và bảo vệ canh cửa. Ảnh: Ngọc Tân. |
Trong nhóm người tháo chạy, một đôi nam nữ mình đầy máu me vấp ngã trước một cửa tiệm. Người con trai đang loay hoay đỡ cô gái dậy thì một tiếng gọi rít qua kẽ răng: "Chạy vô đây!". Họ lao thẳng vào cửa tiệm bên đường trước khi người chủ đóng sập cánh cửa lại.
"Tụi nó còn lùng quanh chợ đến 4 giờ sáng mới thôi", anh H. - người đã che chở cho đôi nam nữ bỏ chạy - kể lại với phóng viên.
Khi chắc chắn những kẻ truy bắt đã bỏ cuộc, hai người được cứu mới liên lạc với nhóm người còn lại. Rạng sáng, cánh cửa xếp nhà anh H. hé mở để đón thêm 9 người nữa bước vào. Quần áo của họ lấm lem sình lầy sau khi chạy thục mạng đến một khu ruộng cách chợ đêm 6 km.
"Đầu tiên nó bắt tụi em làm 9 giờ mỗi ngày, rồi bây giờ là 14 giờ. Tìm đủ cách để phạt. Quảng cáo lương nghìn USD nhưng có tháng trừ hết tiền phạt chỉ còn nhận về được 100 USD", nạn nhân chạy ra từ khu Crown kể về lý do họ tháo chạy.
Những ngày tác nghiệp tại Bavet, chúng tôi trao đổi với nhiều người Việt và nhận thấy rõ họ đã chia thành 2 nhóm: Những người lừa bán đồng bào vào các khu nuôi nhốt và những người giúp người Việt trốn thoát.
"Với những ai chạy trốn, chúng nó 'treo đầu' mỗi người 500 USD. Cứ giao nộp người là nhận tiền", anh H. chia sẻ.
Nhiều chủ tiệm gốc Việt cũng có tinh thần giúp đỡ đồng hương như anh H. Họ đều lắc đầu từ chối khi có người hỏi xin hình ảnh từ camera chống trộm. Sau một hồi dò xét từng quán hàng trong chợ, những kẻ truy lùng rời đi.
Ảo mộng "miền đất hứa"
Từng là một vùng nông thôn lúa nước với đường chân trời in bóng rặng thốt nốt và những mái chùa Khmer, Bavet ngày nay đã trở thành một thủ phủ cờ bạc, nơi các "cung điện" casino mọc lên như nấm dọc 2 bên trục đường Xuyên Á. Đêm xuống, những bảng hiệu casino bằng tiếng Khmer và tiếng Trung Quốc rực sáng.
 |
| Khu tổ hợp cờ bạc nằm sát cửa khẩu Bavet - Mộc Bài, nơi nhiều người Việt đang làm việc. Ảnh: Hiếu Duy. |
Đằng sau khu casino là các khối nhà chung cư vuông vức mọc dần lên qua từng năm. Thoạt nhìn chúng giống như nhà ở xã hội. Cho đến khi chứng kiến tường rào và dây thép gai bao bọc 4 phía, chúng tôi mới nhận ra đây là "trại tập trung", nơi nuôi nhốt người lao động và vận hành các công ty cờ bạc.
"Người ta ước tính rằng hàng chục nghìn người, chủ yếu đến từ khu vực sông Mekong, đã bị giam giữ trái ý muốn và buộc phải thực hiện các trò cờ bạc gian lận trên Internet. Các công nhân bị bóc lột nói rằng họ bị giam trong các khu phức hợp bởi nhóm tội phạm Trung Quốc và bị tra tấn khi cố gắng trốn thoát", nội dung được nêu trong báo cáo của Global Initiative với nhan đề "Chế độ nô lệ hiện đại trong các sòng bạc dọc sông Mekong".
 |
| Một tòa nhà cao tầng đang nuôi nhốt các lao động cờ bạc. Ảnh: Ngọc Tân. |
Một trong những điều thiếu đạo đức mà mô hình lừa đảo cờ bạc trực tuyến gây ra là đặt những người dân trong cùng một nước vào cảnh lừa đảo, hãm hại lẫn nhau. "Nhân viên xuất sắc" - theo định nghĩa của công ty - là những người dụ dỗ được càng nhiều đồng bào vào con đường cờ bạc.
"Họ yêu cầu bọn em dùng Telegram tạo hơn 20-30 nick (tài khoản) ảo. Tự chính bản thân mình sẽ là 20-30 người đó, tự nhắn tin tương tác vào một nhóm có đông người Việt Nam để dụ dỗ đánh bạc online", N.V.D., một nạn nhân quê Bình Dương đang làm việc tại khu Kim Sa (TP Bavet), chia sẻ.
Trong công ty của D., nhiều người lừa được khách to, chi tiền trăm tiền tỷ. Họ khiến cho khách thua sạch tiền, có người tìm đến cái chết vì nợ nần chồng chất.
D. vào làm được gần nửa tháng thì thấy công việc bản chất là lừa đảo người Việt ở trong nước, khác với những gì miêu tả trước khi qua làm. Tuy nhiên, khi cậu xin nghỉ việc thì mới biết mình đã có mức giá 3.700 USD, muốn về phải trả đủ tiền cho công ty.
"Gia đình em không có khả năng trả số tiền cao như vậy nên chỉ biết khóc và cầu mong em quay về bình an. Em cũng khóc mấy ngày liền nhưng vẫn phải cố đi làm vì nếu không đi họ sẽ phạt nặng", nam công nhân giãi bày.
 |
| Khu Robot, một trong những khu nuôi nhốt lao động Việt Nam "khét tiếng" tại Bavet. Ảnh: Hiếu Duy. |
Trở lại cuộc tháo chạy đêm 23/9 tại khu Crown, trong số 11 người được anh H. nuôi giấu, chỉ có 2 người quyết định trở về Việt Nam. Do không có hộ chiếu, họ không trình diện tại cửa khẩu mà vượt biên trở về qua lối tiểu ngạch, coi như chưa từng bước chân sang nước bạn.
9 người còn lại, dù anh H. đã khuyên hết lời, vẫn quyết định ở lại Campuchia để tìm kiếm công ty khác. Họ leo lên những chiếc xe tuk tuk có rèm che và đi mất hút về hướng quốc lộ.
Người Việt tại Bavet là sự pha trộn của nhiều số phận, hoàn cảnh, gồm những người đang kiếm tìm tương lai và cả người đi "chạy trốn quá khứ". Không phải ai cũng sẵn sàng hồi hương sau những lần bị lừa.
"Người vỡ nợ, trốn truy nã, vô gia cư... người Việt sang đây nhiều hoàn cảnh lắm", H. nói.
 |
| Sơ đồ các casino và tổ hợp cờ bạc online tại Bavet. Đồ họa: Duy Anh. |
Hàng nghìn người dính bẫy "việc nhẹ lương cao"
Vấn đề lao động cờ bạc người Việt tại Campuchia, vốn tồn tại nhiều năm, nhận được sự chú ý đặc biệt của dư luận sau khi clip 42 người tháo chạy khỏi một doanh nghiệp cờ bạc ở tỉnh Kandal ngày 18/8 được lan truyền. Họ nhảy xuống sông Bình Ghi để bơi về phía biên giới Việt Nam (thuộc địa phận tỉnh An Giang). Trong đó, 40 người được cứu, một người bị bắt lại và một người tử vong khi bơi qua sông.
Đến ngày 17/9, tiếp tục xuất hiện clip 60 người Việt tháo chạy khỏi khu nuôi nhốt tại TP Bavet (tỉnh Svay Rieng). Họ bị lực lượng chức năng Campuchia tại cửa khẩu Bavet - Mộc Bài giữ lại để xác minh, sau đó được cho hồi hương.
Ngoài 2 cuộc tháo chạy trên, cơ quan ngoại giao Việt Nam ghi nhận một số cuộc tháo chạy và nhiều tin nhắn, cuộc gọi cầu cứu của lao động Việt Nam tại Campuchia. Đại sứ quán Việt Nam tại nước bạn đã nhiều lần khuyến nghị công dân không nghe theo lời dụ dỗ “việc nhẹ lương cao”, tuy nhiên nhiều người vẫn “dính bẫy”.
Trong 2 ngày 26-27/10, khoảng 800 người Việt Nam làm việc trong các công ty cờ bạc ở Campuchia đồng loạt tập trung về cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh) xin hồi hương. Đa phần không có giấy tờ hợp pháp. Một lãnh đạo tỉnh Tây Ninh cho biết trước tình hình trên, địa phương đã phối hợp nước bạn đảm bảo an ninh trật tự, tiếp nhận, bố trí nơi ăn, ở cho người dân để làm các thủ tục xác minh, cho hồi hương.
Những cuốn sách hay về xã hội
Tủ sách Xã hội giới thiệu những cuốn sách hay và mới về các chủ đề từ thời sự, chính trị, đến giao thông, hạ tầng... Tủ sách đồng thời cung cấp nhiều kiến thức, dữ liệu để độc giả hiểu nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
