Quyết định áp dụng án tử hình của tòa án Trung Quốc đối với công dân Canada bị kết tội buôn lậu ma túy đã làm leo thang căng thẳng ngoại giao đẩy hai nước rơi vào trò chơi "chính trị con tin" đầy rủi ro, theo nhận định của các chuyên gia.
Lá bài "chính trị con tin"
 |
| Trung Quốc đã kết án Robert Lloyd Schellenberg, 36 tuổi, tử hình trong phiên tòa tái thẩm hôm 14/1. Ảnh: AFP. |
Ottawa sau đó đã khuyến cáo các công dân "thận trọng cao độ ở Trung Quốc do lo ngại luật pháp địa phương được thực thi tùy tiện". Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã kịch liệt phủ nhận nghi ngờ vụ việc bị chính trị hóa.
Thời điểm đáng ngờ
Theo John Kamm, giám đốc nhóm nhân quyền Dui Hua Foundation có trụ sở tại Mỹ, Trung Quốc xử tử một hoặc hai người nước ngoài mỗi năm, hầu hết là tội phạm ma túy.
Các chuyên gia việc tái thẩm rất hiếm ở Trung Quốc, đặc biệt là trường hợp kêu gọi bản án nặng hơn. "Điều bất thường là vụ án này từng được xử lý cực kỳ chậm nhưng lại đột ngột được các tòa án xem xét nhanh chóng", Margaret Lewis, giáo sư luật tại Đại học Seton Hall, nói.
Quyết định đặc biệt cho phép ba nhà báo nước ngoài, bao gồm phóng viên AFP, tham dự phiên điều trần cho thấy "rõ ràng rằng chính phủ Trung Quốc muốn quốc tế chú ý về vụ việc này".
"Thời điểm rất đáng ngờ và chắc chắn quốc tịch của anh ta đã làm cho mọi việc trở nên thu hút hơn", Lewis nói.
 |
| Tòa án ở Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc, nơi Robert Lloyd Schellenberg, 36 tuổi, bị kết án tử hình về tội buôn ma túy hôm 14/1. Ảnh: Reuters. |
Schellenberg, người khẳng định vô tội và bị người quen gài bẫy, có 10 ngày để kháng cáo lên tòa án tối cao, cơ quan đã bác bỏ kháng cáo đầu tiên của anh.
Lewis cho biết tòa án có khả năng giữ nguyên bản án và vụ việc sẽ chuyển lên Tòa án Nhân dân Tối cao. Tòa án cấp cao có khả năng giữ nguyên án tử hình và cho hoãn thi hành án hai năm. Theo Lewis, trong thời gian hoãn thi hành án, hình phạt của Schellenberg có thể được giảm nhẹ hoặc chuyển sang án tù dài hạn.
"Tôi đoán Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ trì hoãn việc xem xét lại phán quyết tới chừng nào số phận của bà Mạnh còn chưa rõ ràng", Clarke nói.
Số phận của hai công dân Canada khác, những người bị giam giữ tại các địa điểm không được tiết lộ, vẫn còn là bí ẩn.
Tuần trước, Thủ tướng Trudeau đã cáo buộc Trung Quốc "bắt giữ tùy tiện và không công bằng" cựu cán bộ ngoại giao Michael Kovrig và cố vấn kinh doanh Michael Spavor, những người bị bắt giữ 9 ngày sau khi Canada bắt giữ giám đốc điều hành Huawei Mạnh Vãn Châu.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã bác bỏ khẳng định của ông Trudeau rằng Kovrig, hiện làm việc cho Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, vẫn được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao.
Trong khi đó, bà Mạnh đã nộp tiền bảo lãnh cho tòa án ở Canada để được tại ngoại và đang đợi quyết định dẫn độ của Mỹ trong ngôi nhà ở Vancouver.
