Bài phát biểu dài 19 phút của ông Obama tập trung vào hai khía cạnh: khẩn thiết kêu gọi cử tri cứu lấy nền dân chủ Mỹ đang xói mòn và chỉ trích gay gắt người kế nhiệm mình.
Lúc ông dẫn lại quá khứ bị đàn áp vì sắc tộc và tôn giáo của tổ tiên người Mỹ, người ta tưởng chừng người đàn ông 59 tuổi nổi tiếng cương nghị sắp bật khóc, theo New York Times. Cựu tổng thống Obama nhắc lại rằng người Mỹ trong quá khứ có đủ lý do để từ bỏ nền dân chủ, nhưng họ đã không làm vậy.
Sau khi diễn thuyết về “thời kỳ đen tối” của nước Mỹ với những “khó khăn, bất công” và “sự hèn hạ, dối trá cùng những thuyết âm mưu điên rồ”, ông Obama tuyên bố cuộc bầu cử năm nay sẽ quyết định liệu nước Mỹ có bảo vệ được nền dân chủ đang bị đe dọa hay không.
 |
| Tổng thống Trump từng nhiều lần đưa ra các cáo buộc vô căn cứ nhắm vào người tiền nhiệm. Ảnh: Evening Standard. |
Màn chỉ trích gay gắt
Ông Obama cho rằng một phần nguyên nhân dẫn đến tình cảnh hiện tại của nước Mỹ nằm ở tổng thống đương nhiệm. Ông dành phần lớn trong bài phát biểu để chỉ trích thẳng thắn và gay gắt Tổng thống Trump, điều hiếm thấy bởi kể từ sau khi rời Nhà Trắng, ông Obama rất ít khi nêu đích danh người kế nhiệm mình.
Theo lời ông Obama, Tổng thống Trump là người lười biếng, “không nghiêm túc với vai trò tổng thống”, chỉ quan tâm đến việc thu hút sự chú ý dành cho bản thân, hành động như thể bản thân “đứng trên luật pháp”.
Chưa dừng lại ở đó, cựu tổng thống cáo buộc ông Trump lạm dụng chức vụ để “làm giàu” cho mình và đồng minh, sử dụng quân đội “như quân cờ chính trị” nhằm chống lại người biểu tình ôn hòa, đàn áp báo chí, coi thường tình hình đại dịch và vai trò của khoa học, thậm chí ngỏ ý hoãn cuộc bầu cử sắp tới để kéo dài thời gian tại vị.
“Tổng thống đương nhiệm - cùng những người nắm quyền muốn giữ nguyên mọi thứ để hưởng lợi - đang kỳ vọng vào sự hoài nghi của các bạn”, ông Obama nói với cử tri. “Họ biết rằng không thể thuyết phục mọi người bằng chính sách, nên họ hy vọng gây khó khăn cho quá trình bỏ phiếu, từ đó làm các bạn tin rằng lá phiếu của mình không quan trọng”.
“Nhưng chúng tôi sẽ không để điều đó xảy ra. Đừng để họ tước đi quyền tự quyết và nền dân chủ của các bạn”, ông Obama nhấn mạnh.
Khi ông Obama không còn khắc kỷ
Việc một cựu tổng thống công kích gay gắt người kế nhiệm không phải là hiếm trong lịch sử chính trường Mỹ, như trường hợp của Theodore Roosevelt với William Taft, hay Herbert Hoover buộc tội Franklin. D. Roosevelt chuyên quyền hoặc Jimmy Carter chỉ trích George W. Bush lãnh đạo “chính phủ tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ”.
Trên thực tế, ông Obama cũng từng công khai lên tiếng về những vấn đề của Tổng thống Trump trong quá khứ.
Hồi 2018, khi chiến dịch tranh cử giữa nhiệm kỳ đang diễn ra, ông Obama nhiều lần cáo buộc ông Trump “dối trá”, “làm người dân sợ hãi” và “chia cắt những đứa trẻ nhập cư khỏi mẹ của chúng”.
Nhưng lần này lại rất khác, vì bài phát biểu của ông không chỉ mang tính công kích mà còn trộn lẫn nhiều cảm xúc, khiến người nghe ấn tượng và đồng cảm.
Lần công kích này của ông Obama đã đi xa hơn tất cả những gì mà các tổng thống Mỹ trong quá khứ từng làm đối với người kế nhiệm của mình, càng đặc biệt hơn khi tổng thống thứ 44 của Mỹ vốn nổi tiếng là người khắc kỷ, rất ít khi biểu lộ cảm xúc cá nhân trước công chúng.
 |
| Cựu tổng thống Obama không ngần ngại chỉ công kích danh người kế nhiệm. Ảnh: Reuters. |
Giới quan sát cho rằng những lời chỉ trích của ông Obama có thể xem như lời đáp trả những cáo buộc vô căn cứ mà Tổng thống Trump từng áp đặt lên ông như “phản quốc” hoặc “lén lút theo dõi chiến lược tranh cử năm 2016”.
Không đợi bài phát biểu kết thúc, tổng thống Mỹ đương nhiệm lập lại lời cáo buộc nghe lén điện thoại ở Tháp Trump năm 2016 bằng một tweet được in hoa toàn bộ: “ÔNG TA LÉN LÚT THĂM DÒ CHIẾN DỊCH TRANH CỬ CỦA TÔI VÀ ĐÃ BỊ PHÁT HIỆN!”
Chưa dừng lại ở đó, ông Trump tiếp tục đăng tải trên Twitter lời công kích, cũng được viết hoa hoàn toàn: “TẠI SAO ÔNG TA CHỈ ĐỢI ĐẾN KHI MỌI THỨ BẮT ĐẦU NGÃ NGŨ VÀ GẦN NHƯ QUÁ TRỄ RỒI THÌ MỚI ĐỨNG RA ỦNG HỘ JOE CHẬM CHẠP? TẠI SAO ÔNG TA TỪNG CỐ LÀM CHO BẠN MÌNH KHÔNG TRANH CỬ NỮA?”.
Tuy nhiên, công luận hiện vẫn đang đổ dồn sự chú ý về bài diễn thuyết ấn tượng đánh dấu sự trở lại chính trường của ông Obama, bởi bài phát biểu chứa những yếu tố mà cựu tổng thống thường tránh trong quá khứ: bộc lộ cảm xúc và chỉ trích đích danh người kế nhiệm.
Các chuyên gia cho rằng mục tiêu quan trọng nhất mà ông Obama hướng đến thông qua màn diễn thuyết của mình là bảo vệ nền dân chủ của nước Mỹ, dựa trên thực tế rằng ông đã lặp lại từ “dân chủ” tới 18 lần trong bài phát biểu 19 phút của mình, đồng thời việc sử dụng phần nền từ Bảo tàng Cách mạng Mỹ ở Philadelphia, Pennsylvania, như một cách để nhấn mạnh thông điệp của mình.
