Cuốn sách tái hiện lại lịch sử nước Nga những năm đầu thế kỷ 20 cho đến sau đại chiến thứ hai. Thông qua hình ảnh nhân vật Yury Zhivago cùng Lara Guishar, tác phẩm đã khắc họa số phận bi thảm của những con người trong giai đoạn lịch sử đau thương này. Họ là nạn nhân của chiến tranh nhưng vượt lên trên tất cả khắc nghiệt của cuộc sống, là câu chuyện tình yêu của họ - một mối tình lãng mạn, đẹp đẽ nhưng đầy nước mắt và khổ đau.
Bác sĩ Zhivago được Pasternak viết xong vào năm 1956, nhưng do nội dung không thích hợp với đời sống văn học, chính trị Liên Xô lúc bấy giờ, nên cuốn sách đã bị Viện Văn học Moskva và Hội Nhà văn Liên Xô kịch liệt phản đối, các nhà xuất bản ở Liên Xô từ chối xuất bản, còn bản thân Pasternak bị Hội Nhà văn Liên Xô lên án, đả kích.
Dù không được xuất bản trong nước và bị lên án dữ dội, nhưng tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago vẫn tìm được đường đến với độc giả các nước phương Tây. Năm 1957, bản thảo truyện được in thành sách tiếng Nga tại Ý. Một năm sau có ấn bản tiếng Ý và tiếng Anh. Pasternak nhờ đó mà được đề nghị nhận giải Nobel văn chương năm 1958, nhưng chính quyền Xô viết bấy giờ ép ông phải từ chối nhận giải thưởng này. Mãi đến 1988, tác phẩm mới được cho in và xuất bản tại Nga sau 30 năm ra đời.
 |
| Tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago. |
Trên cái nền của chiến tranh và sự hỗn loạn, Bác sĩ Zhivago là một câu chuyện tình yêu lãng mạn nhưng đầy đau khổ giữa bác sĩ Yury Zhivago và người y tá Lara Guishar.
Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Yuri được một gia đình người Anh nuôi dưỡng và trở thành bác sĩ, anh cưới Tonya - con gái của người đã cưu mang anh. Trong khi đó, Lara sống thời niên thiếu với mẹ, cô gặp phải một sự cố với gã quý tộc thô cằn - Komarovsky khi mới 17 tuổi. Sau này, cô kết hôn với Pasha và có một cô con gái.
Nhưng khi chiến tranh thế giới lần thứ nhất nổ ra, Yuri tòng quân với tư cách bác sĩ quân y. Pasha - chồng của Lara cũng nhập ngũ và bị mất tích. Lara tình nguyện làm y tá với hy vọng tìm kiếm tông tích chồng. Yuri gặp Lara lần đầu tiên khi anh vào thăm vợ tại trạm quân y nơi Lara làm việc. Một tình yêu ngang trái đã âm thầm này nở nhưng cả hai đều đã tự ngăn cản trái tim mình.
Tuy nhiên, chiến tranh bùng nổ khắp nơi, Yuri và Lara được bổ nhiệm công tác chung tại một nhà thương ở tỉnh nhỏ xa xôi. Yuri bị thôi thúc bởi những cảm tình cho Lara. Và rồi họ đã yêu nhau tha thiết. Nhưng khi kết thúc nhiệm vụ, họ chia tay và trở về với con đường riêng của mình.
Sau cuộc chiến, Yuri trở về chức vị bác sĩ cũ tại nhà thương ở Moskva. Vì cá tính lãng mạn chàng thường bị các đồng nghiệp bài bác là thiếu logic và tinh thần cách mạng. Giữa các cuộc xung đột chống chủ nghĩa Marx nổ ra, Yuri cùng gia đình dời về Urals - một vùng đất mới yên bình, tránh chiến tranh. Tại đây, Yuri và Lara vô tình gặp lại nhau sau bao xa cách và ngọn lửa tình yêu trong tim họ lại một lần nữa bùng cháy bất chấp mọi ràng buộc và mặc cảm tội lỗi. Nhưng rồi, cuộc tình của họ cũng lại thêm một lần bị chia cắt bởi chiến tranh…
Trong bối cảnh u ám hỗn loạn của chiến tranh, mỗi cuộc chia ly là một sự biến mất. Bởi thời đại nhiễu nhương này, ai rồi biết ngày mai của mình sẽ ra sao? Thế nhưng, vượt lên mọi khoảng cách, mọi ràng buộc và vô vàn bất an, Yuri Zhivago và Lara Guishar vẫn yêu nhau và có nhau bằng một tình yêu chân thành nhất, say đắm nhất dù là trong tận cùng tuyệt vọng.
Không chỉ nổi tiếng trong lịch sử văn học thế giới, Bác sĩ Zhivago còn được chuyển thể thành phim vào năm 1965 do David Lean làm đạo diễn và rất thành công. Bộ phim đã được đề cử ở 10 hạng mục cho giải Oscar năm 1966 và cuối cùng đoạt giải Kịch bản xuất sắc nhất, Âm nhạc hay nhất, Trang phục đẹp nhất, Đạo diễn Nghệ thuật và Quay phim xuất sắc nhất.
