Tại biên giới Ấn Độ, những xe tải chở hành buộc phải quay đầu. Các quan chức nước này đang đe dọa thắt chặt kiểm soát hoạt động buôn lậu trái phép hành tây.
Nhiều nước láng giềng của Ấn Độ có nền kinh tế phụ thuộc vào nông nghiệp cũng đang quay cuồng trước chính sách "không để một củ hành tây nào rời khỏi Ấn Độ".
Bị ảnh hưởng bởi hạn hán và sau đó là gió mùa mang theo mưa lớn gây lũ lụt, Ấn Độ đang lâm vào tình trạng khan hiếm hành tây trầm trọng, đẩy giá loại thực phẩm này lên cao gấp ba lần trong những tháng gần đây, theo New York Times.
 |
| Giá hành tây tại Ấn Độ tăng cao trong thời gian gần đây. Ảnh: Hindustan Times. |
Đối với nhiều quốc gia, hành tây không chỉ là thực phẩm, nó là vấn đề chính trị. Tại nhiều nước Nam Á, hành tây là nguyên liệu vô cùng quan trọng trong các món ăn truyền thống.
Chính vì thế, hành tây trở thành trọng tâm của chính sách đối ngoại và đối nội ở Ấn Độ. Ấn Độ gần đây bị cộng đồng quốc tế chỉ trích gay gắt vì quyết định tước quyền tự trị của Kashmir và gửi hàng nghìn binh sĩ đến đây. Trong mắt người dân, chính phủ mất uy tín vì giá thực phẩm tăng cao, đặc biệt là hành tây.
Chính sách kiểm soát xuất khẩu hành tây của chính phủ Ấn Độ đang ảnh hưởng đến bữa ăn và túi tiền của cả người dân trong nước lẫn các nước láng giềng.
Bữa ăn lao đao vì thiếu hành
"Không có hành, món ăn không đủ vị và không bắt mắt gì cả", ông Charu Singh, nhà nghiên cứu tại New Delhi, than thở. "Tôi đã phải thay đổi toàn bộ cách nấu nướng của mình".
Trước tình trạng thất nghiệp gia tăng và rủi ro kinh tế chồng chất, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi vừa buộc các nhà bán lẻ và bán buôn hiện chịu giới hạn nghiêm ngặt về số lượng hành được phép tích trữ. Bên ngoài lệnh cấm xuất khẩu, chính phủ chỉ cho phép thương lái tích trữ hành tây với số lượng theo quy định và phải bán toàn bộ số còn lại.
 |
| Hành tây là thực phẩm phổ biến ở các chợ Ấn Độ. Ảnh: PTI. |
Những quốc gia láng giềng của Ấn Độ ngay lập tức hứng chịu hậu quả.
Tại Dhaka, thủ đô Bangladesh, giá hành tây đã vượt khỏi tầm kiểm soát, tăng vọt 700% trong những tháng gần đây và tăng gấp đôi chỉ trong tuần qua.
Một người bán hàng rong cho biết mọi người rất tức giận vì giá hành của anh quá cao, đến nỗi anh bị mọi người gọi là "tên cướp". Để khỏi phải chịu căng thẳng, người này đã nghỉ bán hành tây. Những thương nhân khác cũng chọn giải pháp tương tự. Trong vài ngày qua, hành tây biến mất trên nhiều con phố ở Dhaka.
Hành tây là một trong những hương vị không thể thay thế ở nhiều quốc gia Nam Á. Nó là nguyên liệu của nhiều món cà ri.
"Hành tây giờ đây được ví như vàng của thị trường ẩm thực", Mohammad Bilash, người quản lý nhà hàng, nói với New York Times.
 |
| Người dân xếp hàng mua hành tây giá rẻ tại Bangladesh. Ảnh: Anisur Rahman. |
Ông Bilash cho biết ông phải cắt giảm mạnh lượng hành tây xắt nhỏ được rắc vào món cơm biryani nổi tiếng của mình. "Không thể nào nấu biryani mà không có hành tây", ông khẳng định.
Ở Nepal, người dân đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng hành tây triền miên và mệt mỏi. Năm ngoái, nước này nhập khẩu gần 168.000 tấn hành tây Ấn Độ. Còn bây giờ không có hành từ Ấn Độ nữa.
Tại chợ Kalimati ở thủ đô Kathmandu của Nepal hôm 1/10 là nhiều gương mặt thương lái nhăn nhó và khó chịu.
"Chúng tôi không thể tạo ra hành tây trong nhà máy. Nông dân địa phương chỉ có thể trồng rất ít hành. Lựa chọn duy nhất của chúng tôi là ăn ít hành đi", Bijaya Shrestha, người phát ngôn của khu chợ này, nói.
Một số người cân nhắc về việc nhập khẩu từ Trung Quốc. K.C. Tara cho biết hành tây Trung Quốc thường "to và đẹp mã", "nhưng mọi người lại không thích hành tây Trung Quốc".
Hành tây là sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Ấn Độ, đứng đầu danh sách các loại trái cây và rau quả tươi xuất khẩu. Theo thống kê của chính phủ, Ấn Độ đã xuất khẩu hơn 2,2 tỷ tấn hành trong năm tài khóa 2018.
Dùng hành tây để lấy lòng cử tri?
Chỉ trong hai ngày qua, kể từ khi chính phủ tuyên bố cấm xuất khẩu, giá hành tây bán lẻ đã giảm từ 70 rupee hồi tuần trước xuống còn 50 rupee. Điều này giúp xoa dịu nỗi lo của người tiêu dùng thành thị.
Các nhà sản xuất ôtô, thợ làm bánh quy và thậm chí ngành công nghiệp đồ lót Ấn Độ vừa hứng chịu một năm tồi tệ với hàng nghìn công nhân bị sa thải và tình hình vẫn chưa được cải thiện. Chính sách của Thủ tướng Modi nhằm giảm nhẹ tác động của giá hành, xoa dịu những cử tri cần món hành trong bữa ăn, lại xung đột với lợi ích của nông dân.
Họ bị buộc phải bán hành tây với giá thấp nhất có thể để giúp người dân thành phố không than thở, dù thời tiết không thuận lợi đã kéo theo hạn hán và lũ lụt khiến vụ mùa của họ bị thiệt hại trước đó.
"Người nông dân không bao giờ có được một thỏa thuận công bằng. Hưởng lợi nhiều nhất luôn là bên môi giới, thương nhân và bên bán lẻ", ông Krishna Hiraman Rawat, nông dân ở miền Trung Ấn Độ, nói.
Giá hành tây thấp là một trong những nguyên nhân khiến nông dân Ấn Độ biểu tình, gây trở ngại đối với chiến dịch tái tranh cử của ông Modi. Thủ tướng Ấn Độ đã cam kết trợ giúp nông dân nhưng dường như không thành công trong việc kiểm soát giá thực phẩm.
 |
| Thiên tai và giá hành tây thấp khiến nông dân Ấn Độ chịu thiệt thòi. Ảnh: AFP. |
Ở các khu vực trồng hành tây thuộc miền Trung Ấn Độ, nông dân đã tạm dừng đấu giá, tổ chức các cuộc biểu tình và thậm chí chặn đường cao tốc để bày tỏ cơn thịnh nộ. Nhiều người cho rằng ông Modi đã lãng quên họ, không thực hiện được lời hứa giúp đỡ nông dân.
Các quan chức Ấn Độ cho rằng chính sách mới có vai trò rất quan trọng trong việc hạn chế thương lái tích trữ hành tây và quy định này sẽ được giữ nguyên cho tới khi nguồn cung trong nước tăng lên.
"Vấn đề về hành tây của Ấn Độ không phải chỉ là điều tiết sự thiếu hụt mà còn là quản lý sự dư thừa", Economic Times dẫn lời Danish Shah, người thừa kế đời thứ ba của một nhà xuất khẩu hành tây ở Maharashtra. Nhiều người cũng đồng ý rằng thật ra Ấn Độ đang sản xuất nhiều hành hơn lượng tiêu thụ của họ.
Đội ngũ quan chức kinh tế của ông Modi đã kiểm soát lạm phát tốt hơn nhiều so với các chính phủ Ấn Độ tiền nhiệm. Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế, trong 6 tháng qua, giá tiêu dùng đã tăng nhanh hơn so với những năm trước, đặc biệt là ở khu vực thành thị.
Trong bối cảnh những ngày lễ lớn của Ấn Độ giáo sắp diễn ra, chính quyền ông Modi kiểm soát rất chặt chẽ giá các mặt hàng chủ lực.
"Khi giá hành tây tăng vọt trước mùa lễ hội, chính phủ rơi vào tình trạng hoảng loạn", ông Himanshu, giáo sư kinh tế tại Đại học Jawaharlal Nehru ở New Delhi, nhận định. Các nhà phân tích khác đồng ý rằng chính phủ chịu áp lực nặng nề về việc phải hành động để cải thiện tình hình.
Ashok Gulati, nhà kinh tế nông nghiệp nổi tiếng, cho biết "đây là quyết định có động cơ chính trị. Phải hy sinh lượng phiếu ủng hộ nhỏ của nông dân để đổi lấy số phiếu lớn hơn của người tiêu dùng hành tây".
