5 yếu tố khiến giá cổ phiếu doanh nghiệp giảm mạnh

Warren Buffet từng nói: ”Có 2 nguyên tắc trong đầu tư. Nguyên tắc số 1 là đừng để mất tiền. Nguyên tắc số 2 là không bao giờ quên nguyên tắc số 1”.

Tuy nhiên, diễn biến khó lường của thị trường chứng khoán khiến không ít nhà đầu tư mới mất tiền vào những cổ phiếu giảm điểm mạnh. Vì vậy, việc xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giá một cổ phiếu đóng vai trò quan trọng, giúp nhà đầu tư chủ động quản lý danh mục, tự tin hơn khi “vào lệnh” và giữ kỷ luật đầu tư.

Sự giảm tốc của nền kinh tế

Thị trường chứng khoán được coi là “hàn thử biểu” của nền kinh tế. Hiểu đơn giản, đó là nơi đo lường toàn bộ sức khỏe của nền kinh tế. Tuy nhiên, định nghĩa này chỉ đúng khi thị trường chứng khoán quy tụ đầy đủ các doanh nghiệp lớn tiêu biểu của mọi ngành nghề, giá chứng khoán phản ánh tương đối chính xác giá trị thực của các doanh nghiệp niêm yết, và thị trường phản ánh tương đối chính xác sự biến động của nền kinh tế.

Biến động của nền kinh tế có thể khiến giá cổ phiếu giảm mạnh.

Giới phân tích đánh giá, nếu xét trong quãng thời gian dài thì nhận định “hàn thử biểu” vẫn đúng. Các nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư mới khi theo dõi những chỉ số kinh tế vĩ mô như GDP, lạm phát, lãi suất, tỷ giá, tỷ lệ thất nghiệp… sẽ có cái nhìn tổng quan để xác định chu kỳ, sức khỏe của nền kinh tế.

Tuy nhiên, trong một nền kinh tế yếu kém, vẫn có những doanh nghiệp xuất sắc bứt phá. Song song đó, sẽ có một số ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực khiến giá cổ phiếu giảm mạnh, và đó có thể là cổ phiếu mà bạn đang nắm giữ. Nhà đầu tư mới nên lựa chọn công ty chứng khoán chuyên nghiệp để được cập nhật chi tiết các đánh giá, phân tích vĩ mô kịp thời định kỳ hoặc mỗi khi có những sự kiện quan trọng xảy ra, từ đó đưa ra lựa chọn đầu tư phù hợp.

Các sự kiện thiên nga đen

Khái niệm “black swan” (thiên nga đen) đã ăn sâu vào ý thức của giới đầu tư và ảnh hưởng thị trường tài chính gần một thập kỷ qua. Khái niệm được lý giải chi tiết trong quyển “The Black Swan” của Nassim Taleb, xuất bản năm 2007. Thuật ngữ này do giáo sư kinh tế Nassim Nicholas Taleb - cựu thương nhân phố Wall - đề xuất sử dụng.

"Thiên nga đen” dùng để chỉ các hiện tượng kinh tế cực kỳ hiếm xảy ra và không thể dự đoán trước, mang đến những hậu quả nặng cho nền kinh tế. Đơn cử, năm 2008, khủng hoảng tài chính toàn cầu diễn ra bắt nguồn từ sự sụp đổ của thị trường bất động sản Mỹ. Thị trường chứng khoán Mỹ theo đó chịu ảnh hưởng nặng, ảnh hưởng đến các thị trường khác trên thế giới. Riêng tại Việt Nam, chỉ số VNIndex giảm đến 70% trong quý I/2008, thuộc diện giảm mạnh nhất thế giới. Tháng 3/2020, không ai dự đoán được việc dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh trên toàn cầu, gây thiệt hại cho nền kinh tế và kéo dài đến nay. Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng giảm mạnh vài phiên giao dịch ngay sau kỳ nghỉ lễ.

Dịch Covid-19 được xếp vào nhóm các sự kiện “thiên nga đen”.

Đối mặt với hiện tượng “thiên nga đen”, nhà đầu tư nên giữ bình tĩnh, phân tích tình hình và tránh việc bán tháo gây nguy cơ sụp đổ thị trường. Ngoài ra, nhà đầu tư có thể chọn môi giới và công ty chứng khoán uy tín, để nhận tư vấn quản lý danh mục hay các đánh giá về tác động của sự kiện này.

Ngành chịu ảnh hưởng xấu

Các công ty trên thị trường chứng khoán được chia theo nhóm ngành. Xét từ yếu tố vĩ mô và tổng quan nền kinh tế, các ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực sẽ khiến cổ phiếu doanh nghiệp thuộc ngành đó có xu hướng giảm.

Một doanh nghiệp nằm trong ngành hàng gặp nhiều khó khăn, dù kinh doanh tốt thì khả năng bứt phá về giá sẽ không mạnh mẽ bằng nhóm công ty được hưởng lợi từ chính sách và các yếu tố thuận lợi bên ngoài. Đây cũng là lý do thị trường thường xảy ra hiện tượng các mã cùng nhóm ngành đồng loạt giảm điểm chỉ từ một thông tin bất lợi nào đó. Đơn cử, nhóm ngành dầu khí thường có xu hướng tăng giảm điểm cùng nhau, khi số liệu kinh tế và tin tức chính trị ảnh hưởng đến giá dầu.

Tình hình kinh doanh và tương lai doanh nghiệp

Giá cổ phiếu phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư với doanh nghiệp trong tương lai, cũng như kết quả kinh doanh, lợi nhuận ở quá khứ. Bởi vậy, bất cứ sụt giảm nào về lợi nhuận hoặc triển vọng kinh doanh kém cũng có thể khiến giá cổ phiếu giảm sâu. Ví dụ có thể thấy cổ phiếu một công ty thuộc ngành sữa Việt, được xếp vào nhóm công ty tốt tiêu biểu trong rổ VN30 liên tục giảm về quanh mốc 88.000 đồng/cổ phiếu bất chấp thị trường chung lập đỉnh. Điều này phản ánh kết quả kinh doanh chưa khả quan, do cạnh tranh mạnh từ các công ty sữa khác, kết hợp một số đánh giá từ giới phân tích cho thấy triển vọng chưa tốt.

Để tìm hiểu tình hình kinh doanh của doanh nghiệp quan tâm, nhà đầu tư có thể đọc tin tức, tài liệu, phân tích về báo cáo tài chính của doanh nghiệp được cập nhật thường xuyên tại các công ty chứng khoán uy tín. Ngoài ra, trên bảng giá của nhiều công ty chứng khoán như VNDIRECT có tích hợp thêm các công cụ hỗ trợ tài chính khác như biểu đồ phân tích kỹ thuật, tính sẵn chỉ số tài chính, bộ chỉ tiêu cho điểm doanh nghiệp theo D-Rating độc quyền… để nhà đầu tư chủ động hơn trong việc lựa chọn cổ phiếu.

VNDIRECT cung cấp cho nhà đầu tư biểu đồ phân tích kỹ thuật chi tiết. Ảnh được chụp từ màn hình website VNDIRECT.

Cung cầu của thị trường

Chứng khoán là hàng hóa đặc biệt và có tính cung cầu trên thị trường. Khi những thông tin xấu được đưa ra, nhu cầu nắm giữ cổ phiếu giảm xuống và giá cổ phiếu có xu hướng sụt giảm. Tin xấu có thể gồm: Diễn biến tiêu cực từ kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, sự thay đổi về ban lãnh đạo, thông tin về nội bộ bán tháo cổ phiếu, các thông tin, chính sách vĩ mô như chính sách tiền tệ, lạm phát, thất nghiệp, thiên tai...

TS Bùi Lê Minh - giảng viên ĐH FPT - nhận định: “Thị trường chứng khoán hiện chưa phản ảnh hết khó khăn của nền kinh tế. Nguồn cầu cổ phiếu quá lớn khi các kênh đầu tư khác khó tiếp cận do giãn cách vì dịch. Một lượng lớn tiền của nhà đầu tư vẫn nằm ở tài khoản, chỉ đợi những phiên giảm điểm để mua. Dù cung của cổ phiếu cũng rất lớn khi doanh nghiệp tận dụng thời gian này để huy động vốn, phát hành thêm nhưng lực cầu mạnh cũng hấp thụ hết, giúp thị trường tăng điểm và giữ vững mốc quan trọng 1.300”.

Để có thể thành công trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư nên chủ động trang bị kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu, từ đó giảm thiểu thua lỗ và đạt được mục tiêu lợi nhuận.