1. Tôi đứng ở công viên bán sách. Hai mẹ con cháu bé qua xem. Cháu bé rất thích một cuốn sách và cứ đòi mẹ mua cho. Bà mẹ lôi xềnh xệch cháu đi, không cho mua. Tôi thuyết phục mẹ mua cho cháu cuốn sách với giá chỉ có 30.000 đồng. Bà mẹ nguýt môi với cả tôi và cháu bé rằng 30.000 đồng mua được bát phở ăn rất ngon chứ cuốn sách này có bổ béo gì đâu.
Tôi lôi cháu bé lại và tặng cho cháu cuốn sách đó. Cháu bé vui mừng khôn xiết và đến nay, đây vẫn là một trong những món quà ý nghĩa nhất mà tôi từng tặng trong suốt hơn 50 năm cuộc đời.
 |
| Trẻ em say mê đọc truyện tại hội sách. |
2. Tôi đứng bán sách ở hội sách. Một anh bạn cũ đi thăm và thấy tôi. Mừng mừng làm sao. Hai anh em tâm sự về đời và về nghề, về kinh doanh và về cuộc sống. Cuối cùng anh hỏi tôi, đứng bán sách một ngày thế này doanh thu được bao nhiêu, bởi mỗi cuốn sách có vài chục nghìn. Nghe xong con số thật anh lắc đầu thành thật khuyên tôi nên bỏ nghề. Cả ngày tiền bán sách của thầy trò chúng tôi không đủ cho một bữa nhậu của anh!
3. Địa chỉ 119, C5 phố Tô Hiệu, quận Cầu Giấy, Hà Nội là nơi tôi hàng ngày đến pha trà mời bạn đọc đến đọc sách miễn phí. Ai mua sách thì tôi bán. Chủ yếu là tìm bạn đọc, tìm những ai yêu thích sách. Hoàn toàn miễn phí. Rất ít người đến uống trà cùng tôi, đọc sách cùng tôi. Mua sách thì còn ít nữa. Tuy nhiên câu lạc bộ Yêu sách Thái Hà vẫn tồn tại và mang lại niềm vui cho một số người.
Một bác nhà văn đến và đề nghị tôi đóng cửa nhà sách, cho bác ấy thuê tầng 1 với giá 10 triệu đồng (của 11 năm trước) để con gái bác mở cửa hàng thời trang. Bác bảo cầm tiền bác cho thuê và sống ở tầng 2 nhàn hạ với cuộc đời an vui. Tôi không đồng ý. Bác bảo tặng tôi chữ “K”. Tôi không hiểu. Bác bảo, anh là Hùng, tặng thêm chữ K nữa thành “khùng”, rằng tôi đúng là kẻ khùng.
4. Tôi cứ trăn trở bao năm nay: Một cuốn sách giá bao nhiêu tiền. Liệu vài chục nghìn một cuốn sách là đắt hay rẻ. Liệu với giá cả như vậy bạn đọc có mua sách không và liệu ngành xuất bản có chết không.
Rõ ràng, giá của một cuốn sách, về mặt vật lý thì đâu có đắt. Ít nhất là so với giá sách của mấy chục quốc gia mà tôi đã đi qua. Ít nhất là so với công sức của tác giả, so với khối kiến thức và trí tuệ mà tác giả gửi gắm vào sách, trút vào những trang giấy này.
Rõ ràng có những cuốn sách thay đổi đời người. Ngay như tôi đây, tất cả những gì mình có được, từ tiền bạc, công danh sự nghiệp, sức khỏe, các mối quan hệ, và cả nghề thầy giáo nữa, cũng hầu như là từ sách. Vậy thì rõ ràng sách đối với tôi là vô giá!
5. Lâu nay tôi thường đi ngủ sớm, trước 10h tối để sáng hôm sau dậy từ 4h ngồi thiền rồi đi thiền hành. Vậy mà đêm nay không ngủ. Lạ thật.
Chuyện rằng đêm nay diễn ra đấu giá phiên bản siêu đặc biệt “Hoa lá hóa rồng” của cuốn sách Nghệ thuật và nghệ nhân vùng kinh thành Huế tại TP.HCM. Tôi hồi hộp và thật sự muốn biết giá của một cuốn sách.
Tôi đang ở Nhật trong chuyến công tác với nhiều cuộc gặp quan trọng và ý nghĩa. Nhiệt độ bên ngoài là 6 độ C.
Trước khi diễn ra đấu giá, có một bạn nhắn cho tôi rằng “sách đẹp đến từng chi tiết”. Tôi giật mình bởi một nhận xét rất thú vị và tinh tế. Sách đã có một vai mới chứ không chỉ để đọc. Sách - nghệ - thuật. Nghệ - thuật - sách. Nhưng giá của cuốn sách đấu giá đêm nay là bao nhiêu!
 |
| Bản siêu đặc biệt sách Nghệ thuật và nghệ nhân vùng kinh thành Huế. |
Tôi ngồi nhớ lại bộ sưu tập sách của mình. Có những cuốn từ thế kỷ 16, 17, 18… Có những cuốn mạ vàng rất đẹp. Có những cuốn bìa da rất cổ kính và tinh tế. Có những cuốn to kỷ lục. Có những cuốn nhỏ xíu để trong lòng bàn tay. Tôi trân quý từng cuốn sách.
Rồi bất ngờ đã đến. Cuốn sách được bán với giá 42 triệu đồng. Tôi giật mình. Một cuốn sách ở Việt Nam đã có một cái giá đáng suy ngẫm.
6. Nghệ thuật và nghệ nhân vùng kinh thành Huế là một tác phẩm quý vốn có tên tiếng Pháp là L’art à Hue. Vốn học chuyên ngữ tiếng Pháp từ cấp 3, tôi phải công nhận rằng bản gốc cuốn sách rất hay nhưng bản dịch của sách còn hay hơn nhiều. Các từ ngữ của bản tiếng Việt rất đắt. Có nhiều từ tôi hoàn toàn khâm phục việc chọn cách chuyển ngữ của dịch giả.
Nội dung cuốn sách là các nghiên cứu công bố 100 năm về trước nhưng vẫn nóng hổi đến hôm nay. Khi lần đầu tiên tiếp cận bản thảo, tôi đã thầm nói với chính mình: “Cuốn này cần đưa vào các chương trình đào tạo của nhiều trường đại học, ít nhất là những trường về kiến trúc, mỹ thuật, nghệ thuật”.
Bản siêu đặc biệt bán đấu giá đêm nay được làm từ trúc chỉ, một sản phẩm thủ công, đặc biệt của người Huế, rất Việt Nam. Cách đây không lâu khi mang đi hội sách lớn nhất thế giới Frankfurt Book Fair, các bạn quốc tế đã trầm trồ.
Giá của cuốn sách vừa được công bố là 42 triệu đồng. Quay trở lại với câu chuyện cậu bé đòi mua sách mà không được mẹ đồng ý vì giá của sách bằng một bát phở, mà ăn phở thì ngon, chứ sách thì "bổ béo gì". 30.000 đồng, 42 triệu đồng có phải giá của cuốn sách hay không, tôi cũng không biết. Chỉ biết rằng giá trị của sách là vô giá.
