Tôi là Ngô Chí Hùng (48 tuổi), đã có gần 3 thập niên gắn bó với những lòng cống Sài Gòn.

Tôi làm nghề móc cống, một công việc phải chấp nhận dơ bẩn, hôi thối. Nhiều người hỏi tôi sao chọn nghề này? Tôi cười trừ và nói nghề đã chọn tôi như một cái duyên.

Tôi là công nhân nạo vét cống thuộc Chi nhánh thoát nước số 5 của Công ty TNHH MTV Thoát nước Đô thị TP.HCM. Thường ngày, tôi bắt đầu công việc lúc 7h sáng, thường dậy sớm chuẩn bị để không trễ nhịp làm việc với nhóm.

Hàng ngày, tôi rời căn nhà ở đường Hưng Phú (quận 8) đến đường Đoàn Văn Bơ (quận 4) để làm việc. Từ hồi có cái xe máy mới này đi lại tốt hơn hẳn. Xe này là Mặt trận Tổ quốc quận 8 nhận thấy gia đình tôi khó khăn nên cấp cho năm 2018. Tôi mất chừng 20 phút để tới chỗ làm.

Hôm nay, đội chúng tôi phải nạo vét các cống ở dọc đường Đoàn Văn Bơ (quận 4). Do dọc đường này có khu chợ nên cả đội phải chờ đến 9h để chợ vắng bớt mới làm được. Dù cống nằm ở chỗ công cộng và nạo vét cống cũng là công việc chung nhưng họ vẫn quạu với chúng tôi vì ảnh hưởng đến việc bán buôn.

Tôi nhận nhiệm vụ chui xuống cống để buộc dây cho máy quay cống và vớt rác, nạo vét bùn. Đội phân chia để mỗi ngày đi làm chỉ 1-2 người phải lội xuống cống và xoay vòng cho mọi người nghỉ để bớt mùi và bớt ngứa.

Không có gì dơ bằng công việc tôi đang làm. Bao nhiêu chất thải, bao nhiêu chất bẩn, rác vứt xuống cống rãnh, kim tiêm, mảnh ve chai, bóng đèn, dao, vật nhọn, cây tăm tôi đều phải đụng vào. Mỗi lần xuống dưới bị thương là rất đau nhức.

Hôm nay, kết thúc buổi làm việc, tay tôi bị thương vì va phải miếng bê tông dưới hầm cống. Với tôi, những vết thương trong lúc làm việc như thế này là khá quen thuộc.

Đến 16h30 tôi về nhà tranh thủ nghỉ ngơi một lúc để tối đi làm. Lần này, tôi được công ty cử sang hỗ trợ một đội thông cống ở quận 1. Thông cống ở quận 1 đa phần là cống hộp nên công việc sẽ mệt hơn rất nhiều.

Tôi thường nói đùa rằng đây là nghề truyền thống của gia đình vì ngoài tôi, mẹ và em trai tôi cũng làm công việc này. Đây là bữa cơm chiều với gia đình trước khi tôi đi làm đêm.

19h, tôi chuẩn bị đồ để đi làm. Tôi mặc lại bộ đồ ướt lúc sáng để lội cống, vớt rác, bùn và mang thêm một bộ đồ mới để mặc sau khi tắm xong, về nhà sẽ không bị hôi. Tôi vừa ra khỏi nhà thì trời bắt đầu mưa nhỏ. Tôi cảm thấy hơi bất an vì trời mưa sẽ khiến con nước lên cao và phải chờ đến rất muộn mới có thể xuống cống thi công. Làm nghề này phải nương theo con nước mới được.

20h hơn, xe hút bùn tới, chúng tôi chuẩn bị bắt đầu công việc. Khi phải thi công hút bùn ở những cống lớn cần có xe chuyên dụng, xe này chỉ được chạy trong thành phố trong khoảng 7h-15h hoặc sau 20h để tránh tắc đường nên nếu làm buổi tối, chúng tôi phải làm rất muộn, thường tới nửa đêm.

Vừa mở nắp cống, mùi hôi thối xộc thẳng lên mũi cùng hơi nóng từ lòng cống bốc lên. Nhiệt độ dưới hầm cống này khoảng 35-36 độ C. Chúng tôi phải chờ chừng 15 phút để khí độc bốc lên hết rồi mới xuống làm việc để đảm bảo an toàn. Sở dĩ, công nhân chúng tôi ít khi dùng khẩu trang vì cảm thấy khó thở, một phần vì vướng víu.

Vừa xuống dưới, tôi đã bị bủa vây bởi rác và lớp váng mỡ dày nổi lềnh bềnh.

Nước cao trên bụng tôi một chút, sẽ hơi khó khăn nhưng vẫn có thể làm được. Tôi chọn một vị trí an toàn và bắt đầu quan sát xung quanh xem có kim tiêm không.

Quan sát xong, tôi ra hiệu cho đồng nghiệp mở máy để hút lớp váng mỡ lên trước. Mọi thứ rất hôi thối. Anh em chúng tôi thường cười nói, động viên nhau để có năng lượng làm việc trong điều kiện như thế này.

Xong xuôi, tôi rửa qua quần áo ngay trên đường để tránh nước cống ở trên da lâu sẽ gây ngứa. Tôi tạm biệt các đồng đội và sửa soạn về nhà. Kết thúc một ngày dài chui cống khá năng suất.

28 năm với nghề, tôi đã quen với những nguy hiểm, buồn vui của công việc này. Tôi mong những người dân của thành phố có cách ứng xử văn minh với rác thải, để mọi thứ sạch và thông thoáng hơn.