Khi bị thách thức, im lặng cũng là một kiểu ngôn ngữ

Khi đào tạo về vấn đề giao tiếp với lãnh đạo, giảng tới phần “hỏi đáp ngẫu nhiên”, tôi thường thấy học viên cứ nghe được câu hỏi là lập tức trả lời, chẳng chút mảy may suy nghĩ. Công việc thực tế cũng tương tự, khi sếp vừa đưa ra câu hỏi, rất nhiều người liền trả lời ngay tức khắc. Trông họ có vẻ rất tự tin, nhưng thực chất lại ăn nói lộn xộn không đầu không cuối, hoặc là không logic, thậm chí cứ như làm gì nên tội mà vội vã thanh minh cho mình.

Vì vậy, tôi luôn khuyên mọi người rằng khi bị lãnh đạo đặt câu hỏi có phần thách thức, đừng vội vã trả lời, mà hãy dừng lại vài giây rồi hẵng lên tiếng. Tuy nhiên, luôn có người phản bác kêu la:

“Ôi, như thế bầu không khí gượng gạo lắm!” “Tôi không chịu được im lặng đâu!” “Có khi nào sếp thấy tôi ăn nói vụng về không?” ...

Quả thật, sự im lặng khiến người ta rất không thoải mái. Đặc biệt là đối với những người hoạt ngôn, sự im lặng không khác nào đang giết chết khả năng xã giao “đầu xuôi đuôi lọt” của họ. Cảm giác gượng gạo là hoàn toàn bình thường, nhưng càng vào những lúc như thế, ai càng biết giữ im lặng thì người đó sẽ thắng.

Steve Jobs là một huyền thoại về sự tự tin bình tĩnh. Ảnh: m.gamek.vn.

Có một ví dụ điển hình về “sự im lặng ngượng ngùng” như thế này. Năm 1997, sau hơn 10 năm rời khỏi Apple, cuối cùng Steve Jobs đã quay trở lại làm việc tại công ty. Một lần, đến phần hỏi đáp trong buổi họp Hội nghị các nhà phát triển toàn cầu của Apple, một lập trình viên đã giận dữ với Steve Jobs:

“Thưa ông Steve Jobs, ông là người thông minh và có tầm ảnh hưởng, nhưng đáng buồn là những điều ông vừa trả lời đã thể hiện rõ ràng rằng ông không biết mình đang nói gì. Tôi hy vọng ông có thể giải thích rõ ràng về Java (một ngôn ngữ lập trình đa nền tảng, chủ yếu dùng để lập trình trang web) và những phiên bản khác của nó đã xử lý ý tưởng trong OpenDoc (một định dạng tài liệu mở) như thế nào. Khi ông trình bày xong những vấn đề này, có lẽ ông sẽ nói cho chúng tôi biết bản thân ông đã làm gì trong 7 năm qua.”

Hầu hết mọi người khi bị chất vấn và công kích như vậy chắc chắn sẽ lập tức phản bác lại kịch liệt. Nhưng Steve Jobs không hề làm như vậy. Dưới sự chứng kiến của rất nhiều người, ông ấy đã dừng lại, lặng lẽ suy ngẫm...

Sự im lặng kéo dài khoảng mười giây. “Anh biết đấy...”, ông uống một ngụm nước rồi bắt đầu trả lời, “nhiều khi bạn có thể chiều lòng một số người, nhưng...”, ông lại dừng lại, lần này dừng khoảng chừng tám giây. Sau đó, ông ấy thừa nhận lời chỉ trích của lập trình viên kia dành cho mình.

Tiếp theo, ông bắt đầu chậm rãi giải thích rằng, với tư cách là một CEO, trách nhiệm của ông ấy không phải là nắm rõ chi tiết từng kỹ thuật, mà là kiểm soát được toàn cục. Hai lần dừng lại đó có tác dụng khác nhau: Lần thứ nhất là để cho mình có đủ thời gian ổn định lại cảm xúc; Lần thứ hai là để đưa ra câu trả lời đã được suy nghĩ kỹ càng, thu hút sự chú ý của người khác.

Phản ứng của Steve Jobs đã được coi là ví dụ kinh điển trong việc đối phó với tình huống nguy nan.

Sự im lặng trông có vẻ như không nói gì, nhưng thực chất nó cũng là một kiểu ngôn ngữ. Nó có thể biểu đạt rằng “Tôi đang suy nghĩ”, hoặc cũng có thể là “Tôi không đồng ý”.

Sự im lặng còn có thể cân bằng lý tính và cảm tính, giúp chúng ta suy nghĩ thật kỹ mình nên nói gì, nói như thế nào trước khi bị cảm xúc chi phối. Suy cho cùng, một khi đã mở miệng nói chuyện thì khó mà suy nghĩ thấu đáo. Mười giây nghe có vẻ không dài, nhưng chỉ cần dành thời gian cho não bộ làm những việc cần làm, bạn sẽ kinh ngạc phát hiện ra nó có thể hoàn thành những gì – giúp bạn suy nghĩ rõ ràng mọi chuyện.

Đại văn hào người Anh Thomas Carlyle có một câu nói rất nổi tiếng: “Sự im lặng là môi trường nơi những ý tưởng vĩ đại tự kết thành hình; để rồi cuối cùng, chúng có thể xuất hiện, hoàn chỉnh và uy nghi dưới ánh dương của cuộc sống, nơi chúng sẽ cai trị từ đó về sau.”

Do đó, khi tham gia cuộc họp và bị hỏi một vấn đề mang ý thách thức, đừng để sự thôi thúc từ bản năng khiến bạn muốn mở miệng đáp trả ngay lập tức. Hãy để lòng mình “tĩnh” lại, rồi “im lặng” vài giây. Tâm không tĩnh, lòng cũng không thể yên. Mà điều này đòi hỏi bạn phải rèn giũa khả năng phát giác của mình.

Đồng thời, bạn nên coi “sự dừng lại” là một bước giao tiếp riêng biệt, với mục đích nhằm tạo ra khoảng trống để suy nghĩ. Tuy nhiên có nhiều lúc, phụ nữ thường lựa chọn dùng cách “cười trừ” thay vì dừng lại.

Tôi đã từng cho một nữ quản lý kinh doanh cấp cao. Cô ấy là người trẻ tuổi nhất trong đội ngũ quản lý cấp cao, cũng là người phụ nữ duy nhất, cho nên vô cùng mong muốn nâng cao khí chất của mình, chí ít là không bị các đồng nghiệp nam lấn át.

Tôi đã đưa ra một lời khuyên cho cô ấy: Cười ít thôi!

Nguyên nhân là vì tôi phát hiện ra, cô ấy cũng giống như những người phụ nữ khác, thường xuyên dùng cách cười trừ để thay thế cho sự im lặng, hoặc là để che giấu sự gượng gạo của mình trong khi giao tiếp. Nụ cười như vậy không chỉ vô nghĩa mà còn làm giảm đi giá trị, vì nó mang lại cảm giác mình đang “lấy lòng” và “nịnh bợ” người khác, từ đó làm suy yếu quyền uy của bạn, khiến khí chất mà bạn cất công rèn luyện cũng tiêu tan theo nụ cười ấy.

Hãy ghi nhớ, bạn không phải là nhân viên chăm sóc khách hàng, không cần lúc nào cũng nở nụ cười. Nếu cười, hãy cười một cách chân thành, cho dù là nhẹ nhàng cười mỉm hay cười to sảng khoái. Nói tóm lại, khi giao tiếp chuyện trò, chúng ta cần học được cách để lại khoảng trống cho mình và cho người khác. Điều này có nghĩa là bạn cần học được cách chấp nhận sự im lặng đến gượng gạo.

Bài luyện tập năng lực kiểm soát

Nếu nói bản chất của giao tiếp chính là sự trao đổi năng lượng, vậy thì nguyên nhân cản trở bạn giải phóng năng lượng là gì? Kết hợp những kỹ năng giao tiếp đã nói trong phần này, bạn có những thay đổi nào trong giao tiếp để giải phóng năng lượng của mình? Điều đó mang lại sự khác biệt như thế nào cho công việc và cuộc sống của bạn?