Tháng 10 vừa rồi, Zinedine Zidane trở thành người đầu tiên và duy nhất trong lịch sử bóng đá thế giới giành được danh hiệu Quả bóng vàng và phần thưởng HLV hay nhất năm của FIFA. Đó là sự ghi nhận xứng đáng dành cho huyền thoại người Pháp khi ông cùng Real Madrid chinh phục Champions League trong 2 năm liên tiếp, và 2 năm đó cũng là khoảng thời gian mà ông khởi nghiệp cầm quân!
“Nếu mọi người hỏi rằng liệu tôi có phải là HLV hay nhất thế giới thì câu trả lời của tôi sẽ là không. Chúng ta có thể nói về điều này trong vòng 10 năm nữa, nếu tôi còn huấn luyện và còn tiếp tục chiến thắng. Nhưng bây giờ thì tôi chắc chắn mình không phải là người giỏi nhất!”, Zidane khiêm tốn sau khi nhận giải HLV xuất sắc năm của FIFA.
 |
| Zinedine Zidane trả lời tại lễ trao giải FIFA The Best 2017. |
Những chia sẻ của Zidane không phải là không có cơ sở. Sau giai đoạn “đánh đâu thắng đó”, đoàn quân áo trắng bắt đầu có dấu hiệu chững lại khi thể hiện phong độ phập phù tại La Liga. Thêm một thất bại nữa tại Siêu kinh điển, khoảng cách với Barcelona trên bảng xếp hạng sẽ trở thành 14 điểm và cuộc đua La Liga coi như sẽ chấm dứt với Real Madrid. Điều gì đang xảy ra với đội bóng Hoàng gia, hay là Zidane đã “hết phép”?
Sơ đồ 4-4-2 kim cương
Khi Zidane tiếp quản Real Madrid từ tay người tiền nhiệm Rafa Benitez, chiến lược gia người Pháp không thực hiện nhiều sự thay đổi ngay lập tức. Ông tiếp tục tin tưởng vào hệ thống 4-3-3, bộ ba BBC và sở trường phản công nhanh. Nhưng một năm trở lại đây, sự “lão hóa” về thể chất và sự “tiến hóa” về vị trí của CR7, cùng với những chấn thương không hồi kết của Gareth Bale khiến cho sơ đồ này gần như bị khai tử.
 |
| Sơ đồ 4-3-3 được Zidane lựa chọn trong năm đầu tiên dẫn dắt Real Madrid. Còn bây giờ, Cristiano Ronaldo ngày càng rời xa cánh trái và hoạt động chủ yếu trong khu vực vòng cấm. Ở cánh đối diện, Gareth Bale “biến mất” vì những chấn thương. |
Không còn 4-3-3, Zidane buộc phải thích ứng và thay đổi hệ thống chiến thuật phù hợp với những con người mình có. Isco nếu phải bám biên trong sơ đồ 4-3-3 sẽ là một Isco vô hại. Vị trí của bộ ba Toni Kroos, Casemiro và Luka Modric là “bất khả xâm phạm”. Nhưng Zidane lại là một huyền thoại thành danh ở vị trí số 10 và ông luôn dành những lời có cánh cho Isco. Sơ đồ 4-4-2 kim cương cũng vì thế được Zidane áp dụng để giải phóng tiền vệ người Tây Ban Nha khỏi băng ghế dự bị.
Isco như “cá gặp nước” khi được chơi ở vị trí sở trường và với Casemiro đóng vai trò “mỏ neo”, bộ ba tiền vệ phía trên của Real Madrid thỏa sức “vẫy vùng”. Sự thay đổi này cũng giải quyết bài toán về vị trí của Ronaldo khi số 7 chuyển dần từ tiền đạo cánh sang tiền đạo cắm. Tất cả đều thuận lợi cho đến cuối mùa trước khi CR7 ghi 25 bàn sau 26 trận ra sân.
Kền kền trắng mất cánh...
Chấn thương và thẻ phạt lần lượt khiến Carvajal và Marcelo nhiều lần vắng mặt trong giai đoạn đầu mùa đã cướp đi đôi cánh giúp “Kền kền trắng” bay cao trong những mùa giải trước. Nacho và bản hợp đồng tiềm năng Theo Hernandez đều là những cầu thủ chất lượng nhưng màn trình diễn của họ cho thấy khoảng cách đáng kể về trình độ với cặp đôi đá chính.
 |
| Sơ đồ 4-4-2 của Real Madrid được “thửa” riêng dành cho Isco. |
Vai trò của hậu vệ cánh, đặc biệt là với sơ đồ 4-4-2 trở nên đặc biệt quan trọng. Nếu không thể kéo giãn hàng phòng ngự đối phương một cách hiệu quả, cặp tiền đạo Ronaldo và Benzema sẽ bị chia cắt khi khoảng trống khu vực trung lộ trở nên quá chật chội và đối phương sẽ dễ dàng bót nghẹt những đường lên bóng của Real.
Thông số kiểm soát bóng ấn tượng của Real Madrid (trung bình 59,1% mỗi trận tại La Liga) cũng cho thấy các đối thủ của họ lúc này có chiều hướng cẩn trọng và kéo hàng phòng ngự lùi sâu hơn. Ronaldo và đồng đội phải làm quen với việc áp đặt lối chơi và tạo ra cơ hội trong khoảng một phần ba sân đối phương. Những tình huống đoạt lại bóng và tung ra đòn phản công “chết chóc” như dưới thời Mourinho và Ancelotti ngày một ít xuất hiện.
 |
| Kể từ khi sơ đồ 4-4-2 kim cương được áp dụng, Zidane cũng khuyến khích các học trò của mình chú trọng đến triết lý kiểm soát bóng nhiều hơn. |
Đoàn quân của Zidane cứ như thế mà "đâm đầu vào tường đá". Vấn đề không chỉ nằm ở sơ đồ 4-4-2 mà còn ở vị trí của hai hậu vệ cánh. Khả năng hỗ trợ tấn công kém hiệu quả của cặp đôi kép phụ khiến việc kéo giãn đội hình đối phương trở nên không triệt để, từ đó tạo điều kiện cho những đòn phản công ngược trở lại.
Hàng công đánh mất mình
Tất cả đều nhận thấy Ronaldo đã đánh mất tốc độ và sự bùng nổ thời trai trẻ. Để thích nghi, CR7 biến mình thành sát thủ vòng cấm và để lại cánh trái cho Marcelo một mình quán xuyến. Nhưng việc đối phương có xu hướng tập trung quân số rất đông ở khu vực vòng cấm để “đón lõng” những quả tạt khiến cho Real ngày càng tỏ ra bế tắc.
Thống kê cho thấy Real Madrid đang là đội có số lần tạt bóng nhiều nhất trong 5 giải đấu hàng đầu châu Âu, với trung bình 20 lần mỗi trận. Đổi lại, những chân sút hàng đầu của đội bóng áo trắng là Ronaldo, Benzema và Isco, mỗi người đều chỉ ghi được 4 bàn. Cặp tiền đạo sa sút là vậy nhưng thói quen thay người muộn của Zidane cho thấy ông không có nhiều sự lựa chọn khác.
 |
| Thống kê cho thấy khả năng ghi bàn tệ hại của Real Madrid so với đại kình địch Barcelona tại đấu trường La Liga. |
Nhưng đêm nay thì Bale, Carvajal và Varane đều đã sẵn sàng cho Siêu kinh điển. Đây cũng là lần hiếm hoi trong mùa này, chiến lược gia người Pháp có trong tay lực lượng đầy đủ nhất và thoải mái lựa chọn sơ đồ chiến thuật phù hợp.
Sau hai thất bại liên tiếp tại Siêu cúp TBN hồi đầu mùa, Ernesto Valverde đã thực sự “hồi sinh” Barca khi tạo ra khoảng cách 6 điểm trên bảng xếp hạng với nhóm bám đuổi. Real Madrid buộc phải giành chiến thắng trong trận đấu đêm nay nếu như không muốn bị gạch tên sớm khỏi cuộc đua cho chức vô địch La Liga mùa này. Với cá nhân Zinedine Zidane, một chiến thắng trong “bài kiểm tra” El Clasico là điều cần hơn bao giờ hết để đập tan những hoài nghi về khả năng cầm quân của mình.
